Lesbók Morgunblaðsins - 10.11.1957, Side 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
585
Bráðum verður deilt um Panamaskurðinn
NÚ ERU ekki margir uppistand-
andi af þeim mönnum, sem klufu
Vesturálfuna í tvennt og gerðu
skipgengan skurð milli Atlants-
hafs og Kyrrahafs. Og þeir mundu
nú varla þekkja „raufina11 í gegn-
um f jöllin, þar sem svo margir fellu
í valinn. Og þeim mundi bregða í
brún, ef þeir litu nú borgirnar, sem
þarna eru komnar, með skínandi
suðrænum aldingörðum.
En það hafa einnig orðið aðrar
stórbreytingar á. Nú eru flutninga-
skipin orðin stærri en nokkurn
hafði órað fyrir áður, svo að þau
komast naumast fyrir í sjávarkví-
um skipastiganna.
Um Panamaskurðinn fer látlaus
straumur skipa frá öllum þjóðum
heims. Herstöðvarnar, sem þarna
voru, hafa nú verið lagðar niður.
Stóru fallbyssurnar, sem voru við
mynni skurðarins beggja vegna,
honum til verndar, hafa verið
bræddar og seldar sem brotajárn.
Og nú sem stendur er ekki ein ein-
asta hernaðarflugvél þar skurðin-
um til verndar.
Ferð um skurðinn
Skurðurinn er 80 km langur og
er 8 klukkustunda sigling í gegn
um hann. Þetta er skemmtileg
leið og er þar margt að sjá, stór-
kostleg mannvirki, fagurt landslag
og söguríka staði. Þegar komið er
úr Karibahafi inn í Lemon Bay,
blasa þar við tvær borgir. Önnur
er Colon, sem varð fræg og auðug
um 1851, þegar um hana lá straum-
ur gullnemanna til Kaliforníu. því
að þá var auðfarnasta leiðin til
gullnámanna um þessa borg. Hin
borgin heitir Cristobal og er eign
Panama-félagsins.
Colon er borg synda og lasta. Þar
er mikið um slæmar knæpur, spila-
víti, hóruhús og þess háttar fyrir-
tæki. Þar versla aðallega Hindúar
og Kínverjar, og óþrifnaður er þar
meiri en menn geta ímyndað sér.
En Cristobal er fögur og þrifaleg
borg með menningarsniði, og hef-
ur á sér bandarískan svip, er eins
og vin þarna í landi rómanskra
manna og Indíána.
Hafnsögumenn skurðarins eru 92
að tölu og eru sífellt á ferðinni
fram og aftur. Hafnsögumaður vor
stýrir skipinu fyrst inn í 500 feta
breiðan skurð, en á báðar hendur
eru hitabeltisskógar. Það er jafnan
lagt af stað inn í skurðinn snemma
morguns og er þá komið að Gatun-
skipastiganum. Annar skipastigi er
Kyrrahafsmegin og nefnist Mira-
flores. Þessir skipastigar eru venju-
lega opnaðir kl. 7 að morgni, og
hefst þá straumur skipa inn í
skurðinn frá báðum höfum og
gengur á því fram til kl. 11.
Gatunskipastiginn er í þremur
þrepum eða sjávarkvíum, hverri
upp ai annam. Þcgar komið er að
neðsta þrepinu, kemur bátur á
móti skipinu með stálvíra, sem svo
eru festir rambyggilega. Síðan
veifar hafnsögumaður með hend-
inni — öll merki eru gefin með
bendingum — og beggja megin
skurðarins fara þá rafmagnsspor-
vagnar á stað og toga í vírana og
draga skipið inn í sjávarkvína. Og
þegar skipið er komið þangað inn,
lokast hin mikla stálhurð að baki
þess, en hún er 7 feta þykk. Þá er
vatni úr Chagres-ánni hleypt í
kvína og fyllir hana á 8 mínútum,
svo að skipið hefir nú lyfzt um 28
fet yfir sjávarmál.
Þá opnast stálhurðirnar að næstu
kví. Hafnsögumaður veifar, og aft-
ur fara rafmagnssporvagnar á stað
og draga skipið inn í þessa kví. Og
svo endurtekur sagan sig, ánni er
veitt í kvína, hún fyllist, og skipið
fer inn í þriðju kvína. Þar er enn
sama sagan, en út úr þeirri kví
siglir skipið út á Gatun-vatnið, og
er nú komið 87 fet yfir sjávarmál.
Ef skipstiginn eða árstíflan væri
sprengd, þá er Panamaskurðurinn
ónýtur. Og slíkt gæti komið fyrir
á þessari öld kjarnorku og flug-
skeyta. Það er ekki hægt að verja
Panamaskurðinn fyrir fjarstýrðum
skeytum og kjarnorkusprengjum,
fremur en hægt er að verja New
York, Moskvu eða London fyrir
þeim válegu sendingum. Á þessari
kjarnorkuöld má Panamaskurður-
inn Kallast varnarlaus. En það
mundi hafa ófyrirsjáanlegar afleið-
ingar, ef mannvirki hans væri
sprengd, því að þá yrði öll þau
skip, er nú fara um hann, að leggja
leið sína suður fyrir Horn.
Þegar inn í Gatun-vatnið kemur,
fer skipið með fimmtán sjómílna