Lesbók Morgunblaðsins - 10.11.1957, Qupperneq 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
595
„SHERLOCK HOLMES“
búar tekið eftir því, að í hvert sinn
sem Þjóðverjar skutu V-2 sprengj-
um á borgina, heyrðust tvær
sprengingar, er þær komu niður.
Það var líka vitað að sprengjur
þessar ollu meira tjóni og á stærra
svæði en ætla mátti eftir sjálfu
sprengimagni skeytisins. Nú var
farið að athuga bæði þessi fyrir-
bæri og komust sérfræðingar að
þeirri niðurstöðu 1955, að önnur
sprengingin hefði stafað af því, að
skeytið fór hraðara en hljóðið. Vá-
bresturinn, sem af þessu varð, jók
að mun eyðileggingarmátt sprengj-
unnar. „Hljóðið" sjálft hafði vald-
ið stórkostlegum spjöllum.
Árið 1953 flaug flugvél af Sabre-
gerð nraðara en hljóðið á flugsýn-
ingu skammt frá Palmdale í Kali-
forníu. Hún flaug þá lágt, og vá-
brestirnir, sem hún olli voju svo
öflugir, að gluggar rifnuðu úr hús-
um, öflugar hurðir mölbrotnuðu,
stórar sprungur komu í veggi flug-
vallarskálans og rúður brotnuðu
mjög víða. Svo mikill var hljóð-
þrýstingurinn, að rúðubrotin í
flugvallarskálanum þeyttust þvert
yfir salinn og djúpt inn í vegginn
hinum megin.
Þessi Sabre-flugvél var ekki
stór og hún hafði flogið í 700—1000
feta hæð, en þó ekki yfir flugvall-
arskálanum. Samt olli hún þessum
spjöllum. Þetta varð til þess, að
ströng fyrirmæli voru gefin út um
að flugvélar mætti ekki fara hrað-
ar en hljóðið, ef þær væri í nám-
unda við byggt ból eða aðrar
flugvélar, nema því aðeins að þær
væri í 10.000 feta hæð að minnsta
kosti.
Nú eru komnar stórar sprengju-
flugvélar, sem nefnast Hustler.
Geta þær farið fram úr hljóðhrað-
anum og er hreyfiafl þeirra um
35.000 hestöfl. Tjónið, sem Sabre-
flugvélin olli, er hverfandi lítið hjá
þeim voða, sem stafar af þessum
loftrisum. Ef þær væri á flugi
ÞAÐ var árið 1887. Ungur enskur
doktor, Conan Doyle að nafni, var í
mestu fjárhagskröggum, en ákvað að
reyna að losa sig úr þeim fljótlega með
því að skrifa skáldsögu. Úr því varð
leynilögreglusaga, og söguhetjuna kall-
aði hann Sherlock Holmes. Þetta varð
honum stórgróðafyrirtæki, því að fólk
heimtaði að fá að vita meira um Sher-
lock Holmes og höfundurinn varð að
skrifa hverja söguna um hann á fætur
annarri. Og það voru ekki aðeins
Englendingar, sem hrifust af þessum
bókmenntum. Sex árum eftir að fyrsta
Sherlock Holmes sagan kom út, komu
þrjár heildarútgáfur af þeim í Banda-
ríkjunum og af einni útgáfunni seld-
ust 30.000 eintök á skömmum tíma.
Ef nokkur vogaði að fara óvirðulegum
eða niðrandi orðum um þessar sögur,
mátti hann eiga það víst að harðskeytt-
ustu gagnrýnendur reyndu að flá sig
lifandi. «
En það var einn maður, sem ekki var
hrifinn af Sherlock Holmes, er frá leið,
og þessi maður var sjálfur höfundur-
inn, Conan Doyle. Hann ákvað að losa
sig við Sherlock Holmes, og bezta ráðið
til þess, fannst honum, var að láta hann
deya. 1 „Memories of Sherlock Holmes“
sem komu út 1894, lét hann Holmes því
ganga í greiparnar á erkióvini sínum,
prófessor Moriarty. Hann lét þá hittast
á gínandi hengiflugi og hrapa þar mð-
ur, og gaf fyllilega í skyn að þeir hefði
báðir farizt þar.
Nú þóttist Conan Doyle vera laus við
skammt frá jörð, með meiri hraða
en hljóðið, mundu þær draga á eft-
ir sér 1000 feta breiða slóð eyði-
leggingar. Ofurmagn hljóðbylgj-
unnar mundi sópa burt hverju sem
fyrir væri, húsum, farartækjum,
skipum, skógum og umturna ökr-
um og aldingörðum. Það er hægra
að ímynda sér en segja frá hvílíkur
voði væri á ferðum, ef slíkar flug-
vélar flygi lágt yfir stórborgum.
Hljóðofsinn mundi geta valdið
meira tjóni en margar venjulegar
sprengjur.
(Dregið saman úr grein i „The
Wall Street Journal' og bók-
inni „Man Unlimited“ eftir
Heinzt Gartmann)
Sherlock Holmes, en því var nú svo
sem ekki að heilsa. Almenningur ætl-
aði að tryllast út af þessu og krafðist
þess að Sherlock Holmes væri vakinn
til lífs aftur. Þessar kröfur urðu svo
háværar, að Conan Doyle sá sér ekki
annað fært en halda áfram að skrifa
sögur um leynilögreglumanninn. En
nú gerði hann það með hangandi hendi,
enda urðu sögurnar nú lakari en áður.
Almenningur varð fokreiður og margir
skrifuðu í blöðin um, að Sherlock
Holmes væri ekki nema svipur hjá
sjón. Þetta hlyti að vera gervimaður.
Sumir þóttust þó skilja hvernig á þessu
stæði, eins og ferjumaður nokkur í
Cornwall, sem átti tal við Conan Doyie
sjálfan um þetta. Hann sagði: „Mér
þykir sennilegt að Sherlock Holmes
hafi ekki farizt þegar hann hrapaði
niður af klettinum, en hitt er víst, að
hann hefir aldrei náð sér eftir það“.
Logan Clendering bjó til sögu um
það þegar Sherlock Holmes kom til
himnaríkis. Englarnir komu í stórhóp-
um að taka á móti honum og skapar-
inn steig niður úr hásæti sínu til þess
að bjóða hann velkominn.
„Sherlock Holmes“, sagði hann, „það
er gott að þú ert kominn hingað, því
að satt að segja þá erum við hér í
miklum vanda, en þú ert líklegastur
til þess að greiða úr honum fyrir okk-
ur. Svo er mál með vexti, að þau
Adam og Eva eru horfin og enginn
veit hvað af þeim hefir orðið. Eru nú
margar aldir síðan. Nú ætla eg að biðja
þig að reyna að finna þau fyrir okkur“.
Holmes gekk inn í hóp englanna,
sem stóðu þar í þéttum röðum um-
hverfis. Hann greip þar tvo engla, sem
ekki áttu sér neins ills von og dró þá
fram fyrir skaparann.
„Hérna koma þau“, sagði hann.
Adam og Eva meðgengu þegar. „Við
vorum orðin dauðleið á því að láta alla
glápa á okkur“, sögðu þau, „og þá ekki
síður af hinu að verða að gefa öllum
aðskota englum eiginhandarnöfn okkar,
Við tókum því á okkur engilsgervi og
höfum dulizt svo um aldir, þangað til
þessi skarpskyggni maður kom upp um
okkur“.
„Hvernig fórstu að þessu?“ spurði
skaparinn undrandi.
„Það var ósköp einfalt", sagði Sher-
lock Holmes. „Þetta voru einu englarn-
ir, sem ekki höfðu nafla“.