Lesbók Morgunblaðsins - 17.11.1957, Blaðsíða 3
LESBÓK mORGUNBLAÐSINS
599
er verndari munaðarleysingjanna.
Og ég skal biðja hann að ganga þér
í föður og móður stað!“
Eftir fimm vikna útivist lagðist
skútan „Valdemar frá Rönne“, sem
Jón Sveinsson fór með, við bryggju
í Nýhöfninni í Kaupmannahöfn í
okt. Hann hefir sagt frá því, er
á dagana dreif, eftir það að hann
kom til Hafnar í „Borgin við sund-
ið“. — Styrjöldin milli Frakka og
Þjóðverja torveldaði ferðalagið til
Frakklands að sinni. Dvaldist
Nonni því árlangt í Höfn hjá
kaþólska prestinum Hermann
Grúder, og hitti hann þar Gunnar
Einarsson frá Nesi, er var kominn
þangað nokkru fyrr, en hann hélt
heim til íslands aftur vorið 1871.
— Vel gatzt Nonna að kaþólskum
trúarsiðum og eftir tæpt ár fékk
hann upptöku í kaþólsku kirkj-
una, með leyfi móður sinnar til
þess, en afskiptalausir voru prest-
arnir um trú hans. Hann las ið
kaþólska lærdómskver, Fegurð inn-
ar kaþólsku kirkju, Eftirbreytni
Krists eftir Thomas frá Kempis o.
fl. — Settist Nonni nú á skólabekk
fyrsta sinni á ævinni. Var þetta
nýr, kaþólskur skóli (Sct. Knuds
Skole), stofnaður 1869.
Kynntist Jón ýmsum íslending-
um í Höfn þennan vetur, þ. á. m.
Hildi Johnsen frá Húsavík (dóttur
sr. Jóns á Grenjaðarstað), móður
Edvalds læknis Johnsen. Hafði
faðir Jóns þekkt hana. Reyndist
hún drengnum vel. Einkarvænt
þótti Jóni um Gísla Brynjólfsson
skáld og móður hans, frú Guðrúnu
Stefánsdóttur amtmanns Thorar-
ensen. Hafði móðir Jóns skrifað
Gísla og beðið hann fyrir dreng-
inn. Nonni hafði Gísla með í ráð-
um, er hann gerðist kaþólskur.
Að loknum fransk-þýzka ófriðn-
um, lagði Jón af stað með dönsk-
um dreng með skipi til Dunkerque
og þaðan til Amiens, og átti hann
að hvíla sig þar um hríð. En hvort
tveggja var, að skólastjóra og
kennurum leizt vel á Jón og svo
töldu þeir hæpið, að hann þyldi
hitana í Avignon, svo að það varð
úr, að greifinn féllst á, að skjól-
stæðingur sinn yrði kyrr í Amiens,
og var Jón þar síðan að námi til
þess er hann lauk stúdentsprófi þar
1878, en 1873 kom Ármann bróðir
hans suður þangað. Varð fagnaðar-
fundur, er þeir bræður hittust.
Var mjög kært með þeim, og var
því mikill harmur að Jóni kveðinn,
er Ármann andaðist árið 1885, þá
að námi í Löwen (í Belgíu). —
Bezta námsgrein Jóns í skólanum
var franskur stíll, og eggjaði einn
kennari hans hann á að æfa sig í
að rita, og var honum það ljúft.
— Að loknu stúdentsprófi gekk
Jón i Jesúítaregluna 22. ág. 1878,
og það gerði Ármann bróðir hans
einnig síðar.
í skólanum í Amiens voru yfir
500 sveinar, flestir aðalsætta. Agi
var harður. Stund lögð á göngur,
leiki, sund, fimleika, skylmingar og
reiðæfingar. Uppi í sveit átti skól-
inn stórt hús, og þangað fóru pilt-
ar tvisvar til þrisvar í viku og undu
þar vel á bökkum Somme-fljóts-
ins. Iðkuðu þeir sund þar í fljót-
inu meirihluta ársins.
Tvö árin fyrstu eftir inngöngu 1
reglu Jesúíta dvaldist Jón í klaustr-
inu Sct. Acheul skammt frá Ami-
ens við strangar trúariðkanir. Því
næst las hann heimspeki (skóla-
speki) við háskólann í Löwen 2 4r,
en ið þriðja árið lauk hann nám-
inu í Blijenbeck í Hollandi. Næstu
árin var hann kennari við kaþólska
skólann (Sct. Andreas collegium) í
Ordrup við Khöfn og við St. Knuds
Skole, sama skólann, sem hann hóf
nám í (1883—1888). Þá var hann
í Englandi við guðfræðinám í Ditt-
on Hall í Lancashire árin 1889—
1893. Þar tók hann prestsvígslu
1891, og þar færði hann ina heilögu
messufórn fyrstur íslendinga eftir
siðskipti. Að lokum tók hann ið
þriðja próf Jesúíta í Portico, Chap-
el, í Englandi, og varð þá fullgild-
ur Jesúíti. Enn gerðist hann kenn-
ari við skólann í Ordrup, og gegndi
hann því starfi frá 1893—1912.
Jón Sveinss. gekkst fyrir fjarsöfn-
un til holdsveikraspítala á íslandi,
og safnaðist í því skyni allmikið fé
— eða um 30 þús. franka, en þar
sem það nægði ekki, varð að fresta
framkvæmdum, en þá létu danskir
Oddfellowar reisa holdsveikraspít-
alann í Laugarnesi (1898). En sam-
skotafé því, er fyrr getur, var varið
til Landakotsspítalans (Sct.
Josephs), svo að íslendingar eiga
Jóni Sveinssyni það að þakka. að
miklu leyti, að sá spítali var reist-
ur.
Sumarið 1894 fékk Jón að fara
til íslands, og kom hann þá á æsku-
stöðvar sínar. Reit hann ferðasögu,
og vakti hún svo mikla athygli,
að henni var snarað á þýzku,
frönsku og ensku (Et Ridt gennem
Island). Kom nú skriður á ritstörf
hans upp úr aldamótum, og er frá
leið tók hann sér rithöfundarnafn-
ið NONNI, og er það þekkt víða
um heim. — Hálfsextugur að aldri
tók hann sótt, er hafði það í för
með sér, að hann varð að láta af
kennslustörfum í Ordrup. Réðu
læknar honum til að flytjast til
heitari landa. Dvaldist hann um
skeið í Hollandi, og tóku nú að
rætast draumar hans að fá að
stunda ritstörf. Fyrsta bókin eftir
Jón (gefin út hjá Herders forlagi
1 Freiburg í Breisgau, eins og inar
síðar útgefnu bækur hans) kom
út fyrir jólin 1913. Það var Nonni.
Svo kom Nonni og Manni 1914 og
síðan hver bókin af annarri, og er
þar skemmst frá að segja, að rit
Nonna fóru sigurför um álfuna og
síðar um víða veröld. Þúsundum
saman dreif að þakkarbréfin frá
ungum og pömlum, lærðum og
leikum — og áskoranir bárust víða