Lesbók Morgunblaðsins - 11.05.1958, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
255
kjörbú
KJÖRBÚÐIRNAR komu upp í
Bandaríkjunum, og þótt ekki sé
langt síðan, eru menn ekki vissir
um hvar eða hvenær þessi sérstaki
verslunarrekstur hófst En það var
árið 1916 að Clarence Saunders
opnaði fyrstu sjálfsafgreiðslubúð-
ina í Memphis. Þetta gaf svo góða
raun að hann stórgræddi á fyrir-
tækinu. Þótt þetta væri að vísu
ekki kjörbúð, með því fyrirkomu-
lagi sem nú er, telja menn þó að
þetta hafi verið upphafið.
Árið 1930 hóf Michel Cullen út-
sölu í úthverfi New York. Hann
Ó, niðjar frómu Isalands,
einhver, sem dyggðir ber,
prýðið málrómi heiti hans,
háfjali eitthvert á mér,
einn nýjan blóma af niðja krans
nefnið Ebenezer,
vor er sómi þess mikla manns
að minnast til heiðurs hér.
Fyrst ljósin dýja ekki eg
á, né gersema ráð,
ungri Thúlíu óska eg
andagift fylgi bráð,
himinsins fría hjálpsamleg
hylli og krafta sáð
leiði’ hana nýjan lífsins veg
og lofsæl drottins náð.
Hér undir tjaldi hlýrnis Iigg
í hretviðrum öllum ber
með háum faldi föl og hrygg,
því fátækt mitt hyski er,
af aðbúð kaldri er komið sigg
í kroppinn á sjálfri mér,
af firna-aldri finnst eg stygg,
því fjarlægjast vinirnir.
Henderson góða herra í trú
með hjartans auðmýkt kveð;
ó, að mér bjóðist auðna sú,
aftur eg fái hann séð;
mínir orðfróðu arfar nú
undirskrifa sig með
og fjörgumul Óðins ektafrú,
Island á köidum beð.
ðirnar
leigöi þar gríðarmikla bílaskemmu,
fyllti hana af kjötmeti grænmeti
og nýlenduvörum og auglýsti sjálf-
an sig sem mesta verðlækkunar-
mann heimsins. Kaupmenn sögðu
að þetta væri ekki annað en gor
kúla, sprottin upp af kreppunni,
og mundi eflaust hjaðna niður aft-
ur. En 5 árum seinna átti Cullen
15 stórverslanir í gangi. Og þá
voru einnig aðrir komnir á stað
með slíkt verslunarfyrirkomulag.
Árið 1936 höfðu þegar risið upp
1200 kjörbúðir í Bandaríkjunum.
Þegar kjörbúð er sett á fót, þjóta
aðrar verslanir upp við hliðina á
henni. Hafa slík verslunarhverfi
fengið ýmis nöfn í Bandaríkjunum.
En þar er það nú ekki sæmileg
kjörbúð, sem ekki hefir um 35.000
ferfeta gólfrými og hefir umhverfis
sig bílastæði er samsvari því að
einn bíll sé þar fyrir hver 300 fer-
fet af gólfrými verslunarinnar.
Þar sem kjörbúðir hafa verið sett-
ar í úthverfi, hefir aðstreymi fólks
aukizt þangað stórköstlega. Menn
eru því ekki hræddir við að byr^a
kjörbúðir í úthverfum, eins og sést
á því, að af öllum kjörbúðum lands-
ins eru 81% í úthverfum.
Margt er gert til þess að hæna
fólk að. Búðirnar eru skreyttar alla
vega, og alls konar skemmtanir
fara þar fram fyrir börn, á meðan
mæðurnar eru að versla. Þegar
kjörverslun tekur til starfa, er oft
mikið um dýrðir, ljósaskreytingar
hljómleikar og alls konar íþrótta-
og leiksýningar. Konur fá blóm
ókeypis. Stundum er öllum gest-
um veittur matur eða kaffi. Og við-
hafnarmikil brúðkaup hafa verið
haldin í sjálfri versluninni. Einn
kjörbúðareigandi auglýsti að fram
færi happdrætti og sá sem sigraði
í því fengi barn að gjöf. Þetta
hneikslaði marga, en allt snerist
upp í gaman þegar „barnið“ var
nýgotinn grís. Og ótal margt annað
er fundið upp til þess að vekja at-
hygli á kjörbúðinni og draga þang-
að kaupendur. Og kjörbúðirnar
blómgvast.
i " ' '
Bandaríkjamenn eru með þeim
ósköpum fæddir, að þeir vilja vica
hvernig á öllu stendur. Þar hefir
bví verið eytt milljónum dollara í
að rannsaka hvernig á því stend-
ur að kjörbúðirnar eru svo vin-
sælar, sem raun hefir orðið á, og
hvers vegna fólk verslar þar meira
en í öðrum búðum. Og þar kemur
margt til greina.
Það er sýnt, að þær kjörbúðir
þrífast bezt, sem geta boðið við-
skiptavinum sínum nóg bílastæði
hjá sér. Hinar, sem ekki hafa bíla-
stæði, þrífast ekki.
Kjörbúðir selja vörur í umbúð-
um Og allur þorri húsmæðra viii
heldur kaupa vörur í umbúðum. en
sömu vörur umbúðalausar. Það er
staðreynd að á móti hverjum 18
pundum af umbúðaiausri vöru
seljast 300 pund af sams konar
vöru í umbúðum.
Það eykur söluna, að fólk fær að
ganga um búðina, þar sem hrúgur
af varningi blasa alls staðar við.
Þess vegna er það, að þótt menn
hafi farið inn í búðina í þeim til-
gangi að kaupa þar 3 hluti, þá fara
þeir með tíu hluti þaðan út — hafa
keypt sjö hluti, sem þeir höfðu alls
ekki hugsað sér að kaupa.
Ýmsar kjörbúðir haía fengið sér
varningsvagna, með sæti fyrir barn
framan á. Móðir getur því haft
barn sitt með sér inni í búðinni
og henni liggur ekkert á, þegar svo
er, skoðar því fleira og kaupir
rneira. Og til þess er leikurinn gerð-
ur. Það var líka mikil framför þeg-
ar fyrstu búðarvagnarnir komu
Frh. á bls. 261