Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.1959, Qupperneq 6

538
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
brigðissamþykktina um fráræslu,
vatnsból og salerni.
Um fráræslu segir svo: Þar sem
eldhússkolpi og þvottaskolpi verð-
ur eigi veitt í göturæsi, skal veita
því burt frá húsunum í ræsum svo
langt sem heilbrigðisnefnd þykir
þurfa. Öll skolpræsi verða að vera
svo víð og hallajöfn, að hvergi flói
út úr þeim, hvergi komi pollar og
vilpur, og ekki leggi af þeim ódaun.
Götur og ræsi bæarins skal hreinsa
á hans kostnað, en önnur ræsi
hreinsi eigendur og sjái um að þau
stíflist ekki. Ef ræsi er gert fram
með götu á opinberan kostnað,
skulu þeir, sem eiga hús þeim meg-
in, skyldir að gera skolpræsi frá
húsi út í göturæsið og ekki af lak-
ari gerð en það.
Um vatnsbólin segir m. a.: Öll
opinber vatnsból skal verja hvers
konar óhreinindum, svo ekki renni
í þau úr skolpræsum, forum, sal-
ernum eða peningshúsum. Brunn
má eigi hafa nær haugum, safn-
gryfjum né salernum, en 15 alnir
sé á milli. Ef læknisrannsókn leið-
ir í ljós, að vatn úr brunni sé skað-
vænt, skal banna að nota það vatn
til neyzlu og eigandi skyldur að
fylla brunninn. Ef einhver gerir
brunn á lóð sinni, skal heilbrigðis-
nefnd að greftri loknum leggja
dóm á vatnið og frágang brunns-
ins.
Um salemi segir að eitt eða fleiri
skuli fylgja hverju húsi. Innan
húss skal það vera í sérstökum
klefa og sé þar gluggi á hjörum,
og ílátið undir setunni tvískipt,
eða tvö ílát, annað fyrir saur, hitt
fyrir þvag. Hreinsun salerna skal
fara fram um nætur. Ef ekkert sal-
erni er við hús, eða óhæft, skal þar
úr bætt.
Eitt er og enn merkilegt við
þessa samþykkt, að þar er fyrst
hafist handa um að útrýma heilsu-
spillandi íbúðum. Þar segir: Ef
íbúðarhús er illa hirt eða hrörlegt
eða svo þröngt að hættulegt sé
heilsu manna, má nefndin banna
það. Bannað er að taka steinhús
og kjallara til íbúðar, án leyfis.
Banna má íbúð í gömlum kjöllur-
um, sem eru rakir, dimmir og
þröngir. Einu sinni á ári skal nefnd-
in láta skoða allar húseignir í bæn-
um. — Verksmiðjur skulu háðar
eftirliti heilbrigðisnefndar, einkum
þar sem mikið ryk eða óhreinkun á
andrúmslofti verður.
Einkaframtak
Um svipað leyti og bæarstjórn
samdi sína fyrstu byggingarsam-
þykkt og réði sérstakan bygginga-
fulltrúa, var einkaframtakið að
ryðja nokkrum nýungum veg í
byggingamálum. Miðstöðvarhitun
var sett í Landsbankann og hús
Jóns Sveinssonar við Kirkjutorg.
Vatnsveitur voru gerðar úr brunn-
um fyrir Landakot, Iðnaðarmanna-
húsið og nokkur fleiri hús. Fyrsta
skolpræsið var gert 1903 frá Landa-
koti niður í sjó. Og sama árið hóf
sementið hér innreið sína að frum-
kvæði Knud Zimsens, síðar borgar-
stjóra.
Vel má vera, að margir láti sér
fátt um finnast, er þeir lesa hér
um upphaf skipulags í Reykjavík,
og spyrji hvað merkilegt sé við