Lesbók Morgunblaðsins - 18.06.1961, Blaðsíða 11

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
351
gengið á vit móður náttúru og
sótt til hennar hjálp í viðlögum.
Fólk, sem ferðast fótgangandi
með skreppu og staf, getur og
létt farangur sinn með því að
leita til náttúrunnar um holla og
hressandi drykki. Verður hér
fyrst skýrt lauslega frá því
hverra hressingardrykkja menn
geta aflað sér fyrirhafnarlítið, og
síðan verður sagt frá nokkrum
algengum lækningajurtum.
- 0* -
Eg þekki útlending, sem átt
hefir heima hér á landi um fjölda
mörg ár. Þau hjónin voru í sum-
arbústað á sumrin og þar tóku
þau snemma upp á því að safna
jurtum til að gera af te. Brátt
fór svo, að þeim þótti þetta ís-
lenzka te svo gott og hressandi,
að þau hættu alveg að nota er-
lent te og kaffi. Þau söfnuðu sér
á hverju sumri ársforða af ís-
lenzkum jurtum, og notuðu síðan
ekki annan drykk en te af þeim.
Fullyrtu þau að þetta íslenzka te
væri eigi aðeins bragðbetra en
erlent te, heldur væri það sér
sannkallaður heilsugjafi.
Þau notuðu ýmsar tegundir
grasa í te þetta. Og í bók Alex-
anders segir svo um þetta: „Þeg-
ar til er búinn daglegur drykkur
eða te fyrir þá, sem ekki hafa
neinn sérdeilis sjúkdóm, er aðal-
regla að hafa fleiri kyns urtir
saman, sem hafa að mörgu leyti
ósamkvæmar verkanir, og er sú
samblöndun oft bæði til heil-
næmis og smekkbætis“.
Helztu jurtirnar sem hann tal-
ar um til tegerðar eru: blóðberg,
vallhumall, rjúpnalauf, þrílit
fjóla og æruprís, sem nefnist hár-
depla (veronica officinalis) í
Flóru íslands. Þessum tegundum
má blanda saman á ýmsan hátt
eftir því sem mönnum fellur bezt
í geð.
Enn fleiri jurtir má hafa í te
til bragðbætis og hollustu, svo
sem: ný lauf af birki og fjall-
drapa, hvannarót, aðalbláberja-
lyng, beitilyng, einir, fjallagrös og
mjaðjurtablöð og blóm. Sumar
þessar tegundir hafa heilsusam-
legar verkanir. Aðalbláberjalyng
er gott við kvefi, beitilyng gott
við steinsótt, einir góður við
kverkabólgu, þrílit fjóla góð við
hjartveiki o. s. frv.
— £ —'
Þá skulu taldar nokkrar jurtir,
sem gott er að grípa til í veik-
indum, og verður það þó ekki
nema lítið brot af því, sem telja
mætti.
Fjallagrös. Þau eru góð mót
taugaveiki og hósta, lífsýki, blóð-
sótt, harðlífi, innanmeinum, orm-
um, uppþembingi, matleiða og
kraftleysi. Soðin í mjólk eru þau
holl og nærandi fæða.
Heimula. Hún er notuð við líf-
sýki, gulu, harðlífi, lifrarbólgu,
vatnssýki, kláða og útbrotum,
skyrbjúgi og heimakomu. Af rót-
unum má gera seyði sem er
drukkið. daglega og hreinsar blóð
og vessa ágæta vel og eykur
þvag og vallgang. Heimuluseyði
er gott að hafa í stólpípu.
Horblaðka. Seyði af jöfnum
hlutum horblöðku og heimulurót-
ar er hið bezta magastyrkjandi
meðal og gott við harðlífi, gulu',
miltis og lifrarbólgu og öðrum
meinlætum. Af því drekkist hálf-
ur tebolli í senn fjórum sinnum
daglega.
Kornsúra. Af rótinni má búa til
seyði; af því takist 3 matspænir
fjórum sinnum daglega við blóð-
látum og lífsýki. Það er gott að
skola munninn með því við and-
fýlu, bólgu í tannholdi og munn-
sviða.
Ljónslappi. Seyði af jurtinni er
gott að skola hálsinn með í
kverkameinum.
Lokasjóður. Hann brúkast mót
hósta, gulu, lifrarbólgu og lífsýki.
Te af rótinni er gott til þess að
þvo döpur augu.
Tágamura er góð mót lífsýki,
blóðlátum, gigt; læknar innvortis
sár, blóðspýu, hvít klæðaföll, bak-
verk, sinadrátt og stillir blóðnas-
ir og dreifir samanhlaupnu blóði.
Te af henni drekkist einn peli í
senn tvisvar eða þrisvar á dag.
Vallarsúra. Te af blöðum henn-
ar er gott við harðlífi, matarólyst,
þorsta í hitasótt, ólgu í blóði,
blóðlátum og þykkum vessum —
einn tebolli tvisvar á dag.
Vallhumall er góður við alls-
konar blóðlátum, innantökum,
þvagteppu, uppþembingi, matar-
ólyst, hósta, lungnameinum, gulu,
niðurfallssýki, uppsölu og allskon-
ar innvortis bólgu. Te af blöðum
hans eða blómum, eða hvoru
tveggja, drekkist einn peli þrisvar
á dag.
Velantsjurt (Garðabrúða). Hún
er styrkjandi, svita- og þvagdríf-
andi, góð við aflleysi, hjartslætti,
gulu, iðrabólgu og slæmum vess-
um.
Lyfjagras. Það notast ekki inn-
vortis, heldur er það lagt við út-
brot, bólgu og sprungur. Það er
mýkjandi, græðandi og hreins-
andi.
Jurtir þær, sem hér eru taldar,
eru svo algengar að hvert manns-
barn á að þekkja þær. Hægt væri
því að grípa til þtsirra oftar en
gert er, og stundum gæti það
orðið þýðingarmikið áður en
hægt er að ná til læknis. Reglan
er að sjóða jurtirnar eða rætur
þeirra og drekka seyðið.
Frá örófi vetra hefir mannkyn-
ið notað jurtir t” '^kninga. Eng-
in þjóð er svo iai. j að hún viti