Lesbók Morgunblaðsins - 18.06.1961, Síða 14

354
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Fyrsti veðurfræðingur Banda-
ríkjanna hét James P. Espy, og
hann tók við því starfi árið 1848.
Skömmu þar á eftir gáfu sig fram
fyrstu sjálfboðaliðarnir til að
vinna að veðurathugunum. Að
vísu höfðu ýmsir menn gert veð-
urathuganir áður. Þess er t. d.
getið um Thomas Jefferson sem
varð þriðji forseti Bandaríkjanna,
að hann gerði daglegar veðurat-
huganir á árunum 1776—1816. En
til þess hafði hann mjög léleg
áhöld. Nú er mikill munur á
þeim áhöldum, sem Veðurstofan
lætur sjálfboðaliðum í té.
Algengustu áhöldin eru tveir
hitamælar og mælir annar mesta
hita sólarhringsins, en hinn þann
lægsta. Þeir eru geymdir í kassa,
svo að stormar hafi ekki áhrif á
þá. Og svo er regnmælirinn.
Sums staðar er og komið fyrir
vatnsskálum, til þess að mæla
uppgufun. Enn fremur er sér-
stakt áhald til þess að mæla vind-
hraða.
Þegar upplýsingar sjálfboðalið-
anna berast Veðurstofunni einu
sinni á mánuði, eru þær felldar
inn í heildaryfirlit veðráttunnar
um öll Bandaríkin í þeim mánuði.
Með þessu hefir komið í Ijós, að
þar eru sérstök veðurbelti, eða
svæði með ólíkri veðráttu, og þau
fylgja alls ekki neinum landa-
mærum. Þessar upplýsingar hafa
komið að verulegu gagni fyrir
marga, svo sem bændur og skóg-
arhöggsmenn. En þær hafa einnig
komið herstjórninni að gagni.
Vegna þeirra hefir verið hægt að
ákveða hvar eldflaugastöðvar eru
bezt settar.
— ★ —
Fyrir 120 árum ætlaði Jónas
Hallgrímsson að koma á slíkum
veðurathugunum hér á landi. í
bréfi (18. okt. 1840) til Finns
SéÖ fram
SÍÐASTLIÐIN 10 ár hef eg annazt
viðhald á gamla kirkjugarðinum við
horn Aðalstrætis og Kirkjustrætis.
Það mun hafa verið Schierbeck
landlæknir sem fyrstur gróðursetti
þar tré og skrautjurtir á árunum
1880—90, seinna tók Halldór Daníels-
son við garðinum og var hann þá í
daglegu tali nefndur Bæarfógetagarð-
urinn. Það eru nú ca. 120 ár síðan
síðasta líkið var lagt þar til hinztu
hvíldar.
Á síðastliðnu sumri var garður
þessi mjög á dagskrá, bæði í blöðum
og manna á milli og mun eg ekki
blanda mér í þær deilur.
Það sem kemur mér til að rita
þessar línur, er, að undanfarin ár hefi
eg oft verið spurður þeirrar spum-
ingar, hvort eg yrði aldrei var við
neitt yfirnáttúrulegt í sambandi við
garðinn og hef eg ætíð svarað þeirri
spurningu neitandi.
Til þess að gera þessum spyrjend-
um einhverja úrlausn, vil eg þó geta
hér atburðar sem snertir garðinn,
þó eg sé þar ekki beinn aðili.
Það mun hafa verið um miðjan
vetur síðastliðið ár (1960) að eg kom
að venju inn í Langholtsskóla. Mætti
eg skólastjóra, Gísla Jónassyni. Tók
hann mig tali og segir: „Það er ljótt
að sjá hvernig búið er að fara með
garðinn hjá þér“. Eg bregst ókunnug-
lega við og spyr hvað hann meini.
„Veiztu það ekki“, segir skólastjóri,
„það er búið að grafa djúpan skurð
þvert yfir garðinn frá nýa húsinu út
Magnússonar, segir hann: „Eftir
uppástungu minni hefir (Bók-
mennta)-félagsdeildin í Reykjavík
fallist á að sjá um, að dagbækur
yrðu eftirleiðis haldnar yfir veðrið
í öllum héruðum landsins, er síð-
an komi á ári hverju í vörslu fé-
lagsins. Nefnd manna, landphysi-
cus Thorstenson, Gunnlögsen
skólakennari og eg, á að koma
þessu í lag“.
Því miður komst það ekki í lag.
í tímann
í Kirkjustræti, þvert yfir grasflöt og
blómabeð og moldin liggur í haug
meðfram skurðbarminum". Nú hafði
eg verið niðri í garði kvöldið áður
og hélt því að þetta væri venjulegt
spaug og svaraði því í glensi, að það
hefðu verið fljótvirkir náungar að
verki, því garðurinn hefði verið ó-
hreifður í gærkvöldi. Sá eg að skóla-
stjóra brá og sagði hann mér að
garðinn hefði hann séð í þessu
ástandi, en hvort það hefði verið í
vöku eða draumi gat hann ekki gert
sér grein fyrir. Ræddum við þetta
fram og aftur og hafði þá hvorugur
heyrt að nokkurt jarðrask væri fyrir-
hugað í garðinum.
Liðu nú nokkrar vikur og hafði eg
gleymt þessum viðræðum okkar. Þá
er það einn dag að eg kem í garðinn
og sé mælingamenn koma með tæki
sín í garðinn og segja þeir mér að
nú eigi að leggja einn heljarmikinn
jarðsímastokk þvert yfir garðinn út
í Kirkjustræti. Dettur mér þá í hug
það sem okkur skólastjóra fór á milli
og fór að fá áhuga á málinu, enda
fór svo að lokum að garðurinn leit
nákvæmlega eins út og hann bar fyr-
ir augu skólastjórans mörgum vikum
áður og mun útlit hans flestum
Reykvíkingum í fersku minni.
Eg tel sennilegt að verkfræðingar
Landssímans hafi á þessum tíma ver-
ið með þessar framkvæmdir í huga,
en á milli þeirra og skólastjóra var
áreiðanlega ekkert samband.
Það vaknar því eðlilega sú spum-
ing: Eftir hvaða leiðum barst óður-
nefnd sýn 1 hugskot skólastjóra?
mörgum vikum áður en framkvæmdir
hefjast.
Sigmar G. Þormar.
Víða um heim eru bömum kennd-
ar umferðarreglur, en aðeins á tveim-
ur stöðum er þeim kennt að stjóma
bíl: 1 Perth í Ástralíu og Frankfurt
'í Þýzkalandi.
Skattheimtan hafði beðið landeig-
anda að gera nánari grein fyrir landi
sínu. Og hann svaraði: Það er svo-
lítill blettur, umgirtur af reglugjörð-
um.