Lesbók Morgunblaðsins - 29.10.1961, Blaðsíða 3
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
487
greinar um málið í „Þjóðólfi“. Er
önnur undirrituð B........og telja
menn að hana hafi Jón Árnason
skrifað. Sé svo, þá er sýnilegt að
eitthvað hefir verið farið að kast-
ast í kekki milli hans og Sigurðar
málara. Byrjar hann á því að
minnast á áskorun Halldórs Kr.
Friðrikssonar, og segir að það sé
óviðeigandi að reisa hús til
minningar um 1000 ára hátíðina.
Miklu æskilegra telur hann og
betur viðeigandi, að Ingólfi verði
reistur „heiðarlegur minnisvarði“
á Austurvelli, mynd steypt úr
málmi og sett þar á háan stöpul.
Væri það mjög fögur endurminn-
ing þess að landið hafði verið
byggt í 1000 ár, og gæti um
margar aldir orðið landi voru og
Reykjavík til sóma og prýðis.
Hin greinin er komin frá nefnd-
inni. í Kvöldfélaginu, en undirrit-
uð „Nokkrir íslendingar“. Þar er
lagt til, að Ingólfi verði reistur
minnisvarði þar sem öndvegissúl-
ur hans rak á land að Arnarhóli.
Er því talið að taka þurfi frá
efstu nybbu Arnarhóls og gera
þaðan gangstíg niður að sjó. Byrja
megi með því að setja þar
stein og slétta umhverfið. „Hér er
gott tækifæri fyrir íslendinga að
sýna að þeir geti komið fram sem
þjóðfélag, er hefir þann sameigin-
lega áhuga að gæta sæmdar sinn-
ar. Reykjavík er af náttúrunni
kjörin til að vera höfuðbær og
hefir það fram yfir flesta höfuð-
staði í veröldinni, a<f hann er elzta
höfuðból landsins og elzta fasta
heimili. Allir ættjarðarvinir ætti
að kappkosta að hún geti haldið
fullum sóma sínum sem Ingólfs-
bær“.
Síðan koma aðrar tillögur þeirra
um hvað gera beri fyrir þjóðhá-
tíðina og eru þær á þessa leið:
1. Gerð verði útskýring um land-
nám Ingólfs, um merkustu ör-
nefni í landnámi hans og hve
langt það náði.
2. Að rannsakað verði hvar Ing-
ólfur bjó, eða hvar í Reykjavík
stóð hinni forni Reykjavíkur-
bær.
4. Gerður verði uppdráttur af
Reykjavík og sett þar á hin
fornu örnefni, er menn kynni
að finna að til hafi verið, t. d.
Ingólfsnaust.
4. Samin verði saga Reykjavíkur
frá upphafi, sagt frá valdi
hinna fornu Reykvíkinga og
hvern þátt þeir áttu í elztu
stjórn landsins, svo og um
Reykvíkingagoðorð, eða alls-
herjargoðorð, og um takmörk
þess og hve lengi það helzt í
ættinni.
Síðan er stungið upp á þjóð-
nefnd, til að hafa allar fram-
kvæmdir, þeim stiftamtmanni,
bæarfógeta og Jóni Guðmunds-
syni ritstjóra Að lokum segir:
Allir erum vér Reykvíkingar
leiguliðar Ingólfs og höfum hon-
um mikla landskuld að gjalda.
„Nú er komið að skuldadögun-
um“.
— ★ —
Alþing var háð í Reykjavík
sumarið 1865. Ingólfsnefndin í
Kvöldfélaginu hafði talið rétt að
málið yrði lagt fyrir þingið. Og á
fundi í félaginu 8. júní, var Sveini
Skúlasyni falið að bera málið
fram á þingi og tók hann það að
sér.
í júlí bar svo Sveinn fram á
Alþingi tillögu í þremur liðum.
Var aðalefni hennar þetta: Að
þingið skori á stiftamtmann og
bæarfógeta að ganga í nefnd með
einum manni er kosinn verði
meðal þingmanna til þess að sjá
um að gert verði eitthvað í sam-
bandi við þjóðhátíðina „er geti
haldið á loft fyrir eftirkomend-
um vorum sýnilegum votti þess,
að vér íslendingar á þessari öld
hefðum haft tilfinningu fyrir því
fagra og háleita sem felst í þess-
um viðburði og endurminning-
unni um það, þegar hinn elzti
ættfaðir þjóðar vorrar, Ingólfur
Arnarson, skildi við eignir og
óðul í Noregi, af því að hann
vildi vera frjáls maður“. Nefndin
skyldi líka taka við öllu sam-
skotafé. Þingmenn skyldu hver í
sínu kjördæmi skrifa sýslumanni,
prófasti og prestum og öðrum
merkustu mönnum og skora á þá
að gangast fyrir samskotum.
Samskotafénu yrði síðar varið
eftir ákvörðun Alþingis „til verð-
ugrar minningar um íslands
bygging og hinn fyrsta ættföður
vorn, Ingólf Arnarson“.
Málið fekk ærið daufar undir-
tektir. Þótti mönnum eigi sýnt að
Alþingi gæti krafist þess af stift-
amtmanni að hann gengi í slíka
nefnd. Sumir sögðu að Alþingi
gæti ekki tekið afstöðu til tillög-
unnar. Betra væri að reyna að
koma á nefnd meðal þingmanna
sjálfra. Bent var og á, að önnur
slík þingmannanefnd væri til og
vildu menn vísa málinu til henn-
ar. Þetta var nefnd, sem kosin
hafði verið á þjóðfundi á Þing-
völlum árið áður, til þess að reyna
að koma upp einhverju skýli á
Þingvöllum. Var helzt talað um
„kringlótta tótt úr múruðu grjóti,
er tjalda mætti yfir í bráð“. En
Sveini líkaði þetta ekki og vildi
fá þingnefnd í málið. En þá fór
svo að það var fellt og málið þar
með úr sögunni í sölum þingsins.
Helgi E. Helgason skólastjóri,
sem var formaður Kvöldfélagsins,
reyndi þó að halda málinu vak-
andi þar. Kvað hann uppástung-
una um mirniismerki Ingólfs vera