Lesbók Morgunblaðsins - 29.10.1961, Blaðsíða 14

498
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
*
Ur lífi alþýðunnar;
Hrakningar á Dyrhólaósi
þessu tæki er og hægt að ná radio
bylgjum frá öðrum stjörnum, sem
eru þrisvar sinnum lengra f burtu
en beztu tæki hafa „dregið“ fram
til þessa. Og nú verður hægt að
smækka margfalt viðtökutæki
flugvéla, sVo að þær verða losað-
ar við mikinn. þunga.
Með þessu tæki er hægt að
auka svo 'mjög hitamagn ljós-
geisla, að hann breyti kolefni í
gufu á broti úr sekúndu — en
kolefni leysist upp við 7.500 st.
hita (F.)
Annars er þessi uppgötvun svo
ný af nálinni, að engin tök eru að
greina frá því að hvaða notum
hún getur komið. Það vita menn
þó, að hún mun geta gjörbreytt
öllum skeytasendingum (aukið
t. d. afköst sæsíma allt að milljón-
falt). Með henni verður og hægt
að gera nákvæmar mælingar á
tunglinu, og henni er treyst til
þess að breyta göngu gervihnatta,
láta þá skrika af braut, sem þeir
eru komnir á, og fara inn á nýa
braut. Þá er og gert ráð fyrir að
hún geti haft stórkostlega þýð-
ingu fyrir loftvarnakerfi Banda-
ríkjanna. Ennfremur er búist við
því að hún geti haft mikla þýð-
ingu fyrir læknavísindin.
MÖRG undralyf hafa komið upp að
undanförnu og mikið verið gumað af
ágæti þeirra. En sum þeirra eru að
minnsta kosti ekki jafn ágæt og af
hefir verið látið, því að þau hafa ill
eftirköst fyrir sjúklinga. Er sagt að í
einu sjúkrahúsi vestan hafs hafi um
skeið 5% sjúklinganna verið fólk,
sem veikst hafði af notkun lyfja „eft-
ir læknisráði". Það er heldur ekkert
lát á því að ný meðul komi fram. Á
einu ári voru þau t. d. 14.000. Af
þeim lyfjum, sem mest eru notuð,
má telja 45 mismunandi teg. hressing-
arlyfja og 30 tegundir róandi lyfja.
SUMARIÖ 1928 vann eg við radió-
vitann á Dyrhólaey. Verkstjóri við þá
vinnu var Kristján Snorrason, síma-
verkstjóri úr Reykjavík. Verkfræð-
ingur var Gunnlaugur Briem og
hafði þá nýlega lokið námi. Verka-
menn voru allmargir, og voru þeir
allir úr Mýrdal.
Byrjað var á því að draga upp að
vitanum allt efni, svo sem vitasteng-
urnar og annað, sem „Hermóður“
hafði komið með. Til þessa var notuð
vinda, sem komið hafði verið fyrir
árinu áður, en þá var ljósvitinn reist-
ur. Vinda þessi var handsnúin og
stendur hún enn skammt norðan við
vitann. Við skiftumst á að snúa vind-
unni tveir og tveir í senn, og var
þetta fremur lýandi verk. Aðrir voru
niðri á sandi að ganga frá efni í
hverja „stroffu" sem upp átti að
fara.
Þegar þessu verki var lokið, var
farið að vinna að því að koma vita-
stöngunum fyrir. Þær voru tvær.
Önnur var 45 metra há, samsett úr
fjórum köntuðum trjám og þau fest
saman með skrúfboltum. Á trén voru
negldir okar, sem náðu út fyrir
brúnir beggja vegna, svo hægt væri
að ganga á þeim upp stöngina. Hin
stöngin var styttri og var hún fest
við ljósvitann.
Inni í vitanum var svo gengið frá
rafmagnskerfi því, sem fylgdi radió-
vitanum, og var það mikið völundar-
smíð. Þar var klukka, sem gekk fyr-
ir rafmagni frá rafgeymum, og var
hún þannig stillt, að vélar vitans
fóru í gang með byrjun hverrar
klukkustundar, og sendi vitinn svo
merki í tíu minútur, en stöðvaðist svo
sjálfkrafa. Þetta þótti allmerkilegt á
þeim árum, en nú þykir slíkt varla
umtalsvert, svo mjög hefir tækninni
fléygt fram síðan.
Við, sem unnum þarna, fórum
heim um hverja helgi, og gerðist
ekkert sögulegt í þeim ferðum fyr
en í ofanverðum ágústmánuði.
Austan við Dyrhólaey er Dyrhóla-
ós, sem er allstórt lón, og verður
hann bæði stór og djúpur þegar hann
er „uppi“, sem svo er kallað, en
stundum er hann „úti“ og svo var
þegar sú saga gerðist, er nú skal
sagt frá.
Þetta var á laugardegi og við ætl-
uðum heim til okkar, eins og vant
var. Magnús í Reynisdal kom að
sækja okkur, sem ætluðum austur
yfir ósinn, og kom hann á fjórrónum
léttibáti út í eyna. Við vorum fimm,
sem þurftum að komast austur yfir,
eg, Þorsteinn Friðriksson, Sigurður
Gunnarsson, Bjarni Pálson og Jón
Þorvarðarson, sem þá var við guð-
fræðinám. En Magnús var sá sjötti.
Veður fór versnandi, gerði austan-
storm með vaxandi regni. En svo
háttar til við austanverða Dyrhólaey,
að útfallið úr ósnum rennur fram
með eynni uns það beygir til austurs
um hana miðja. Að norðanverðu er
þur sandfláki, sem nefnist Hesteyri,
en að sunnanverðu er tangi, sem Sela-
tangi heitir og gengur hann út í ós-
inn frá Reynisfjöru. Meðfram þessum
eyrum eru djúpir álar, sem liggja
austur í ós, en á milli þeirra eru
grynningar. En sundið á milli Hest-
eyrar og Selatanga er allbreitt.
Við lögðum nú leið okkar norður
útfallið og var þá orðið rokkið. Nú
var aðfall sjávar og höfðum við því
straum með okkur. Gekk allt greið-
lega fyrst, því að fjórir reru. Þá var
mikill stormur og regn, en skjól með-
fram eynni, þar sem veðrið stóð beint
í hana.
Nú beygðum við austur í sundið,
sem áður er lýst, en er þangað kom,
fór að gefa á bátinn. Sáum við þá
að erfiðlega mundi ganga austur ós-
inn í svo miklum stormi, en allir
voru þó einhuga um að halda áfram.
En svo er það skyndilega að bátinn
tekur að fylla af ágjöf, og fengum
við ekkert við það ráðið. Skifti það
svo engum togum að hann var kom-
inn að því að sökkva. Lagði eg þá
til, að við sem stærstir vorum, hlyp-