Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.1962, Síða 7

blessvð fjöllin mín brostu við okkur svo
tárhrein, lauguð í geislum kvöldsólar-
innar, að það var erfitt að slíta sig frá
því að horfa á þau til að fara í hús og
þiggja rausnarlegar veitingar. Daginn
eftir, á leiðinni út í Selárdal, fengum við
einkennilega fallegt veður, sunnan við
fjörðinn en að norðanverðu þokuslæð-
ingur, með regnboga, sem færðist með
okkur úteftir, svo að Norðurstrandar-
fjöllin voru eins og sveipuð töfraljóma.
Messugerðin í hinni hundrað ára
gömlu kirkju var mjög hátíðleg. Á ann-
að hundrað manns var þar saman kom-
ið, eða eins og kirkjan frekast rúmaði.
Séra Jón ísfeld þjónaði fyrir altari,
sóknarpresturinn séra Sigurpáll Óskars-
son prédikaði, og séra Tómas Guðmunds-
son á Patreksfirði aðstoðaði við altaris-
göngu, því að fjöldinn allur af kirkju-
gestum voru til altaris. Kirkjukór Bíldu-
dalskirkju annaðist sönginn. Allt fór
þetta svo vel fram sem bezt verður á
kosið, og tvennt, sem þarna gerðist
verður mér ógleymanlegt. Annað var
þegar hjónin í Hvestu gengu fram með
tólfta og þrettánda barnið sitt og færðu
þau til skírnar að hinum nýja fagra
skírnarfonti, og hitt var þegar Guðrún
þórðardóttir skrýddi prestinn í nýja
hökulinn. Henni fór það svo vel úr
hendi að ég spurði sjálfa mig: „Þvií
eru konur eiginlega ekki meðlhjálparar?
Taldar skulu nú gjafir þær er kirkj-
unni bárust samkv. greinargerð sóknar-
nefndar.
1. Skírnarfontur, mjög fagur, gefinn
Bf hjónunum Jónfríði Gísladóttur og Kr.
Ingvaldi Benediktssyni, sem lengi
dvöldu á Selárdal, og eru nöfn þeirra
letruð á hann ásamt ritningargrein: —
Leyfið börnunum til mín að koma.
Skírð voru tvö börn, eins og áður er
getið, ættingjar þeirra hjóna og þótti
vel hlíða að vígja þannig þennan fagra
grip.
2. Messuhökull vandaður Og fagur
að efni og gerð, og er hann að nokkru
dánargjöf Bjarmhildar Jónsdóttur og
Gestar Jónssonar, sem xengi bjuggu á
Skeiði í Selárdal, til minningar um
áður látna ástvini þeirra, en að nokkru
gjöf dætra Bjarghildar, Ingifojargar og
Guðrúnar Þórðardætra.
3. Rykkilin vandað, gefið af Lofti
Biarnasyni útgerðarmanni og fjölskyldu
til minningar um Bjarghildi Jónsdóttur
og Gest Jónsson frá Skeiði.
4. Blómavasi fagur úr kristal, gef-
inn af Bergljótu Björnsdóttur, til minn-
ingar um móður hennar Ólafíu Lárus-
dóttur frá Selárdal.
5. Tveir sjöarma kertastjakar,
miklir og fagrir, gefnir af Sigríði Björns
dóttur, Bergljótu Björnsdóttur, Katrinu
Egilsdóttur og Jóni S. Ólafssyni, til
minningar um dr. jur & phil Ólaf
Lárusson prófessor og konu hans Sigríði
Magnúsdóttur. En prófessor Ólafur var,
eins og kunnugt er, sonur séra Lárusar
Benediktssonar, er lengi þjónaði við
Selárdalskirkju, unz hann lét af prests-
skap fyrir aldurs sakir skömmu eftir
síðustu aldamót. Hann þótti höfuðklerk-
ur á seinni tíð.
G. Altarisklæði fagurt og vandað
úr sama efni og messuhökullinn, sem
áður er talinn, gefinn af 26 fyrrverandi
sóknarbörnum og vinum Selárdalskirkju
og fjölskyldum þeirra. — Nöfn þeirra
ailra er því miður ekki hægt að greina
hér. Enn fremur gefa sömu aðilar 6
kósangas lampa til lýsingar I kirkjuna,
með til'heyrandi leiðslum til uppsetning-
9r. Þeir verða afhentir síðar.
7. 24 sálmabækur, sem afhentar
verða síðar, en þær eru gjöf frá börn-
um og tengdabörnum séra Jóns Árna-
sonar, en hann þjónaði, sem kunnugt
er, Selárdalskirkju sem annexíu í 18
ár, og minnast hans gömul sóknarbörn
hans með hlýjum hug sakir Xjúfmennsku
hans Og mannkosta. Áður hefur Árni,
sonur séra Jóns, minnzt þessarar gömlu
annexdukirkju föður síns, með höfð-
inglegri peningagjöf, og alla tíð reynzt
fús að láta í té alla hjálp og fyrir-
greiðslu við málefni hennar.
Nýi skírnarfonturinn
8. Hempa, gefin af séra Jóni Kr.
ísfeld, og fjölskyldu og er það hempa
sú, er þessi ástsæli, fyrrverandi sóknar-
prestur bar jafnan, er hann messaði í
Selárdalskirkju, en hann þjónaði henni
við stöðugt vaxandi vinsældir og álit
um 17 ára skeið.
Eftir messu þáðu allir veitingar nefnd-
arinnar, sem undibúið hafði ferðalagið,
en konur úr sveitinni og frá Bíldudal
önnuðust framreiðslu ai mikilli prýði.
Þegar stað-ið er á hlaðinu á Selárdal, og
horft yfir þennan breiða, grösuga og
fagra dal hlýtur manni að renna til rifja
að hann skuli nú vera að fara í eyði. Hér
hefir verið búið með rausn allt frá land-
námsöld, hér má enn sjá niður við sjóinn
leifar af hrófi, sem síra Páll Björnsson lét
gera fyrir skip sín á 17. öld, en talið er
að hann hafi fyrstur manna á íslandi lát
ið byggja þilskip, því þó að dalurinn
væri grösugur, þá voru fiskimiðin samt
ennþá gjöfulli, og allt fram yfir síðustu
aldamót sótti fjöldi manns útróðra að
Selárdal.
Enn yndislegri hefir þó dalurinn verið
meðan þar óx beyki, vínviður og fleiri
trjátegundir, sem ég kann ekki að nefna.
Um það bera vitni steingjörfingar, sem
enn finnast í Þórishlíðarfjalli og lesa
má um í grein Jóhannesar Áskellssonar,
sem birt var í 1. hefti Náttúrufræðings-
ins 1957.
Einn mann hittum við þó þarna, sem
ekki ætlaði sér að flytja frá Selárdal.
Hann heitir Samúel Jónsson, af vinum
sínum kallaður Sammi, listasmiður, bygg
ingarmaður mikill og málari. Hann hefur
haldið sýningu í Bogasal Þjóðminja-
safnsins, þar sýndi hann m.a. eftirmynd
af Péturskirkju í Róm, indverskt must-
eri o.fl. hreinasta völundarsmíði, allt tálg
að með vasahníf. Að byggja hús er hon-
um ástríða. Síðan 1947 hefir hann byggt
þrjú hús.
Eitt þeirra er kirkja með hvolfturni
úr spýtukubbum, það einasta, sem til
er á íslandi, gosbrunn í ljónslíki hefir
hann líka búið til, mig minnir ljónin
ættu að vera sex þegar allt er komið í
lag. Hann er 78 ára gamall og segist því
verða að hafa hraðan á til þess að geta
lokið þessu verki. Eg spurði hann hvern
ig hann hefði efni á að kaupa allt það
sement og timbur, sem færi í þessar
framkvæmdir, og hann svaraði: ,,En
ellilaunin manneskja. Heldurðu að ég
éti fyrir ellefu þúsund krónur, nei, ég
get alltaf keypt efni fyrir svona sjö þús-
und. Og svo eru þeir svo góðir við mig
á Bíldudal".
Nóg á sá sér nægja lætur. Þetta var í
eina skiptið, sem ég hef orðið vör við að
það stæði útaf hjá þeim, sem ekki hafa
annað en ellilaunin að lifa á.
Sunnudaginn 29. vair messað á Bíldu-
dal og um kvöldið héldú Bílddælingar
hóf, þar sem boðið var til öllum gestum
á plássinu, en þeir voru ekki fáir þessa
dagana. Á heimleiðinni lögðum við
lykkju á leið okkar og skruppum til
Rafnseyrar, yfir Dynjandisheiði, sem
Vestfirðingar kalla „malbikið". Það er
ömurlegt fyrir Arnfirðinga að fá ekki
gerðan þennan örstutta vegarspotta, sem
vantar frá ísafjarðarveginum, því að frá
Dynjanda til Bíldudals væri ekki mikið
meira en klukkustundar ferð á bíl, þar
sem nú verðuæ að fara eftir endilangri
Barðaströnd og yfir þrjár heiðar.
Eg minntist á það áður að síra Jón ís-
feld hefði verið laginn á að fá fólk til að
segja sögur í hljóðnemann. Tvær þeirra
eru mér sérlega minnisstæðar.
Maður á aldrei að svíkja loforð sín.
Sagan greinir frá mismuninum á þvi,
sem er að ferðast núna eða því sem áður
var.
Á föstudaginn langa árið 1921 fór
Katrín og þrjár aðrar stúlkur, sem verið
höfðu á Núpsskóla um veturinn á leið
heim til sín til Arnarfjarðar. Þær voru
fluttar yfir Dýrafjörð að Haukadal. Það-
an gengu þær inn að Söndum og ætluðu
að fá fylgd þaðan yfir Rafnseyrarheiði.
Þar frétta þær að svo mikill snjór sé á
heiðinni að ógerningur sé að fara hana
öðruvísi en á skíðum. Var því ekki um
annað að ræða en að fara með sjónum,
sem auðvitað var langtum lengri leið.
Á leiðinni út í Haukadal mæta þær síra
Þórði á Söndum og segja honum frá fyrir
ætlun sinni. „Það megið þið ómögulega
gera“, segir síra Þórður. „Það er að
koma aðfall og þið komizt ekki yfir
Ófæruna". Lætur hann þær lofa sér því
að bíða til morguns.
En þegar þær koma að Haukadal er
þar kominn Bjarni bóndi í Stapadal að
sækja dóttur sína. Hann telur að alveg
nógur tími mundi vera til að komast fyrir
Ófæruna, og sama sagði fylgdarmaður
síra Þórðar, sem ætlaði heim til sín. Nú
leggja þau af stað og komast nokkuð á
leið eða út á nefið, sem kallað er. Þá
er orðið hásjávað og ólögin ríða að berg
inu með stuttu millibil, samt tókst fylgd
armanninum að skjótast með eina stúlk
una framhjá berginu, en þegar hann kom
til baka herti sjóganginn enn meir og
þarna stóðu þau í sjálfheldu. „Svona er
að svíkja það sem við lofuðum prestin-
um sagði Katrin. Og í Guðs nafni skulum
við nú reyna að bjarga lífinu með því
að snúa við“. Það tókst, en ekki var
þurr þráður á þeim þegar þær komu til
Sveinseyrar, sem er næsti bær innan við
ófæruna. Næsta dag komust þær svo að
Lokinhömrum, og heim á páskadag.
Heyri ég í hamrinum.
Þessa sögu sagði tengdadóttir Guð-
mundar Björnssonar fyrrverandi land-
læknis:
G. B. dreymir að hann sé á gangi und
ir háum hamravegg. Heyrist honum þá
koma söngur úr haroriflum, líkt og kona
raulaði við barn. Mundi hann vísuna
þegar hann vaknaði og skrifaði hana hjá
sér, (bætti reyndar seinni þremur erind
unum við.)
Vísan var hið alkunna vögguljóð:
Brátt mun birtan dofna,
barnið á að sofna:
Þei—þei og ró—ró,
barniff á að blunda í ró.
Nokkru síðar kemur Sigfús Einarsson
tónskáld til Guðmundar. Sér vísurnar og
vill gera lag við þær. Sem hann og gerði
— en það þótti G. B. einkennilegt að
þegar Sigfús færði honum lagið, þá var
það sama lagið og hann hafði heyrt raul-
að í draumnum.
Þessi ferðapistill er nú orðinn lengri
en ég hafði ætlað, og er þó drepið á fátt
eitt af því, sem segja mætti um þetta
stutta ferðalag.
Það var einhver sérstök stemning yfir
þessari ferð, sem aldrei gleymist, en
örðugt er að lýsa. Fólk, sem hafði aldrei
áður sézt, varð undir eins kunnugt,
fannst það hafa þekkzt alltaf. Auðvitað
vorum við flest sveitungar, — en þó
finnst mér það ekki nóg skýring. Eg veit
það ekki, og veit það þó — að það var
tilhlökkunin að koma á æskustöðvarnar,
og gleðin að finna allt, sem maður hafði
elskað á sínum stað. Því að þó að ég vilji
ekld taka undir með Guðm. Friðjónssyni
er hann segir: „Hún elskaði ekki landið,
en aðeins þennan blett!“ þá mun flestum
fara svo að þykja fjöllin fallegust og
dalurinn hlýlegastur þar sem þeir slitu
barnsskónum.
Að endingu vil ég senda samferðafólk-
inu og vinum á Bíldudal þakkir og jóla
kveðjur.
Sigríður Jónsdóttir Magnússon.
Verblauna-
krossgáta
KBOSSGÁTAN á baksíðunni er verð-
launakrossgáta. Þrenn verðlaun verða
veitt fyrir réttar ráðningar. 1. verð-
laun kr. 500,00 2. verðlaun kr. 300,00
og 3. verðlaun kr. 200,00.
Ráðningar verða að hafa borizt LES
BÓKINNI fyrir 15. janúar. Bréfin á
að merkja: Lesbók Morgunblaðsins
— Krossgáta.

Séra Tómas Guðmundsson frá Patreksfirði, séra Jón Isfeld og sóknarprestur-
inn, séra Sigurpáll Óskarsson.
33. töluMað 1962
- LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 31