Lesbók Morgunblaðsins - 20.01.1963, Blaðsíða 1

Lesbók Morgunblaðsins - 20.01.1963, Blaðsíða 1
um koma Rakovsky og Tchitcherin. Rakovsky, sem er Úkrainumaður, er fölur í fríðu andlitinu, með kónganef og fastan munnsvip — líkastur gömlum aðalsmanni frá Firenze. Tchitcherin lík- ist ekki því, sem hann var í Genúa, þegar hann sýndist tina framan í ver- öldina, rétt eins og hann væri að koma úr myrkri út í sterkt sólskin. Núna er hann öruggari í fasi, í nýjum yfir- frakka, og snyrtilegri til fara; hann hef- ur átt góða daga í Berlín og andlitið er sællegra, enda þótt hann sé sjálfum sér líkur, séður á hlið, með óræktarlegt rautt skegg, og feimnislega álútur eins og fornfatasali. Allir vilja sjá Ismet Pasha, en eft- Eftir Ernest Hemingway GREININ, sem hér fer á eftir, er tek- in úr nýrri bók, „The Wild Years“, sem hefur að geyma greinar Hemingways frá árunum 1920—1923, þegar hann var fréttaritari fyrir „Toronto Star“ í Evrópu. Greinin var samin árið 1923. Lausanne-ráðstefnan var haldin í Chateau de Ouc- hy, sem er svo ljót bygging, að í samanburði við hana lítur Odd- fellóahöllin í Petoskey, Michigan, út eins og Aþenuhof. Ouchy var fyrir sextíu árum lítið fiskimannaþorp með veðurbörðum húsum, skemmtilegri, hvítmálaðri krá, með skuggsælum forskála fyrir dyrum, þar sem Byron var vanur að sitja og hvíla vonda fótinn á stól, meðan hann horfði út yfir fagur- blátt Genfarvatnið, og beið eftir, að hringt yrði til kvöldverðar — horfði á gamlan, hrörlegan turn, sem reis upp úr sefinu á vatnsbakkanum. Svisslendingar hafa rifið fiskimanna- húsin, neglt upp minningartöflu á for- skálann í kránni, fleygt stól Byrons í eitthvert safn, þakið sefgróinn bakkann með uppmokstri úr grunnunum undir stóru, tómu hótelin, sem þekja hallann upp t-il Lausanne, og reist ljótustu bygg- ingu Norðurálfu kring um turninn. Þessi bygging, úr pressuðum, gráum. múrsteini, líkist mest ástarhreiðrum þeim, sem súrkálskóngarnir reistu forð- um daga — fyrir stríð — fram með Rín, sem draumahús handa súrkálsdrottn- ingunum sínum, en þessar byggingar sýna það allra versta í húsagerðarstefnu þeirri, sem kennd er við „járnhundinn á grasblettinum". Brött brekka liggur upp frá vatninu, til hliðar við Laus- anne, en sú borg stendur sjálf á hæð. Mr að má sjá, hvort ráðstefna er í gangi, á tölu þeirra skrautbíla, sem standa fyrir utan höllina, út að vatn- mu. Þessir skrautbílar bera merki, hver sinnar sendinefndar. Þó vantar búlg- arska og rússneska fánann. Stambúlin- sky, forsætisráðherra Búlgaríu, treður sér út úr fordyrunum á höllinni, lítur tortryggnum augum á tvo hjálmbúna, svissneska lögregluþjóna, yglir sig framan í múginn, og gengur síðan upp brekkuna til gistihúss síns. Stambúlin- sky getur ekki staðið sig við að aka í skrautbíl, jafnvel þótt hann ætti fyrir honum, því að það bærist samstundis til Sofiu og sveitamanna-ráðuneytisins hans, sem mundi heimta nánari skýr- ingu á þessu tiltæki. Fyrir fáum vikum varð hann að halda uppi æðisgenginni vörn gegn sauðskinnsklæddum, búlg- örskum þingmönnum, vegna þess að hann hafði íklæðzt silkisokkum, ekki komizt á fætur fyrr en klukkan níu, drukkið vín og látið smitast af spilling- arlífinu í borginni. . Rússnesku sendimennirnir vita aldrei, hvenær þeim er boðin þátttaka í ráð- stefnunni og hvenær þeir eru útilokað- ir, svo að þeir ákváðu á einni miðnætur- fjölskyldusamkomu sinni í Hótel Savoy, að það væri ofdýrt að halda skrautbíl. Leigubíll kemur að dyrunum, og Arr- ens, tékulimurinn og blaðafulltrúi bolsévíka, kemur út, með háðsglott á þunglamalegu, svörtu andlitinu og eina augað hvimandi, svo að enginn veit í hverja áttina hann horfir. Á eftir hon- ir að hafa séð hann, langar engan til að sjá hann aftur. Þetta er lítill, dökkleit- ur maður, sem skortir algjörlega allt að- dráttarafl, og gæti ekki hugsazt minni og ó-eftirtektarverðari. Hann líkist miklu fremur kniplingasala frá Arm- eniu en tyrkneskum' hershöfðingja. Hann er líkastur mús, og virðist hafa sérgáfu til að láta ekki taka eftir sér. Mústafa Kemal hefur andlit, sem eng- inn gleymir, en Ismet Pasha andlit, sem enginn getur munað. En ég held, að andlitið á Ismet væri heppilegt fyrir kvikmyndir. Ég hef séð myndir af honum, þar sem hann er strangur og skipandi á svipinn, og and- litið valdsmannlegt og að vissu leyti frítt. Hver sá, sem hefur séð veiklulegt rellusvipsandlit á einhverjum kvik- myndaleikara, sem er fallegur á tjald- inu, skilur, hvað ég á við. Ekki svo að skilja, að andlitið á Ismet sé veiklulegt eða með rellusvip, heldur er það bara slétt og sviplaust. Ég minnist þess, er ég sá Ismet, fyrstu daga ráðstefnunnar, koma til Savoy-hótelsins, þegar blaða- mennirnir voru að koma úr einu þess- ara frægu „fjöldaviðtala" hjá Tchitc- herin. Ismet, sem var að bíða eftir lyft- Hemingway í Afríku á yngri árum unni, stóð þarna í miðjum hóp manna, sem höfðu verið að reyna að ná tali af honum, dögum saman, en enginn ein- asti þeirra þekkti hann. Svo lítið var hann áberandi. k* etta var ofgott tækifæri til að láta það ónotað, svo að ég gekk fram og heilsaði honum. „Þetta er skrítið, yðar hágöfgi", sagði ég, þegar einir tveir blaðamenn ýttu honum frá lyftunni. Hann brosti eins og skólastelpa, yppti öxlum og bar hend- urnar upp að andlitinu eins og hann væri að þykjast skammast sín. Ég hló. Hann skríkti. „Pantið þér viðtal og komið svo og talið við mig“, sagði hann, tók svo 1 höndina á mér, gekk inn í lyftuna og glotti til mín. Samtalinu var lokið. En svo þegar ég náði samtali við hann fyrir alvöru, kom okkur ágætlega saman, því að við töluðum hvor öðrum ’ verri frönsku. Ismet leynir vankunnáttu sinni í málinu með uppgerðar-heyrnar- leysi, en slík vankunnátta er til skamm- ai fyrir menntaðan Tyrkja, þar eð frönskukunnátta er jafn nauðsynleg í samkvæmislífinu þar sem í Rússlandi. En Ismet kann að meta góða skrítlu og brosir ánægjulega við sjálfan sig um leið og hann hringar sig í stólnum og lætur ritara sinn öskra orð höfðingj- anna í eyra sér. Næsta sinn, sem ég sá Ismet, eftir samtal okkar, sat hann við borð í jazz- danssal í Montreux og brosti ánægju- lega til dansfólksins, en tveir stórir, gráhærðir Tyrkir, sem sátu hjá honum við borðið, horfðu á hann, fúlir á svip- inn, éta fjöldann allan af kökum, drekka þrjá bolla af te og segja fjöld- ann allan af slæmum skrítlum á vondri frönsku, við frammistöðustúlkuna, sem bar á borð fyrir hann. Stúlkan virtist hrifin af Ismet og hann af henni, og bæði skemmtu sér konunglega. Engin sála þarna inni þekkti hann. M ussolini er gjörólíkur Ismet. Hann er mesti gabbari í Evrópu. Ef Mussolini léti fara með mig út og skjóta mig á morgun, teldi ég hann engu að síður vera að gabba. Skothríðin sjálf væri blekking. Náðu þér einhverntíma í Ijósmynd af herra Mussolini og athug- aðu hana vel. Þú sérð, hve munnsvip- urinn er veikur og það fær hann til að setja upp þennan fræga yglisvip, sem við hann er kenndur, og apaður eftir af hverjum nítján ára fasista á Ítalíu. At- hugaðu svo sögu hans upp til þessa dags. Athugaðu þetta bandalag, sem fasisminn er, milli aúðvalds og vinnu- stétta og gaumgæfðu sögu fyrri banda- laga. Athugaðu snilld hans að íklæða smáar hugmyndir stórum orðum. At- hugaðu tilhneigingu hans til einvíga. Sannhugrakkir menn þurfa ekki að heyja einvígi, en margar gungur liggja stöðugt í einvígum, til þess að telja sjálfum sér trú um, að þeir séu hug- rakkir. Og líttu svo á svörtu skyrtuna hans og hvítu öklahlífarnar. Það hlýtur að vera eitthvað athugavert — jafnvel á skrípaleiksviði — við mann, sem not- ar hvítar öklahlífar við svarta skyrtu. Hér er ekki rúm til að víkja nánar að Mussolini, hvorki sem blekkingu né sem varanlegu afli. Hann kann að end- ast í fimmtán ár, eða líka Gabriele d’Annunzio veltir honum á komandi vori, en hann hatar Mussolini. En ég ætla aðeins að gefa tvær sannar myndir af Mussolini, þarna í Lausanne. Fasista-einræðisherrann hafði látið það boð út ganga, að hann mundi taka móti blaðamönnum. Þeir komu allir. Við þyrptumst inn í salinn. Mussolini sat þar við borð og las í bók. Andlitið var skælt í þessa frægu grettu hans. Hann var að leika einræðisherra. Sem Framh. á bls. 13.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.