Lesbók Morgunblaðsins - 23.06.1963, Side 12

í stjórnklefa kj arnorkukafbáts.
| KAFBÁTAR I
Framh. af bls. 9
granda óvinakafbátnum í mikilli fjar-
lægð. Það nefnist SUBROC, og er nokk-
urs konar sambland af elflaug og tund-
urskeyti. Því er skotið út úr tundur-
skeytarörinu eins og venjuilegu tundur-
skeyti, en þá tekur það stefnu upp á
við, og skýzt upp úr vatninu en þar tek-
ur eldflaugahreyfiH við stjórninni, og
knýr það þangað -sem skotstjórnarkerfi
kafbátsins segir til um að óvinurinn sé.
Þar stingst skeytið á ný ofan í vatnið
og eltir bráðina uppi og grandar henni
að lokum með kjarnorkusprengju. Þessi
skeyti eru fullkomnustu vopnin, sem
fundin hafa verið upp til að granda f jand
samlegum kafbátum frá öðrum kafbát-
um. Þau draga minnsta kosti 50 km.
Thresher-bátarnir eru 278 feta langir
og vega 3700 tonn. Þeir eru enn straum-
linulagaðri en Skipjack bátarnir, og
hvergi er á þeim sléttur flötur, og verða
sjóliðarnir að klaeðast sérstökum „við-
loðunarskóm" til að renna ekki í sjó-
inn ef þeir fara upp á „dekk“. Opinber-
lega ei sagt að þeir komist „hraðar en
35 sjómilur á miklu dýpi“, en ekki er
ósennilegt að þeir nái 45 sjómílna hraða
neðansjávar. Þrátt fyrir það eru þeir
hljóðminnstu kafbátarnir sem til eru.
Þeir geta kafað niður á að minnsta
kosti 1000 feta dýpi.
Auk þessara báta eiga Bandaríkjamenn
nokkra aðra kjarnorkukafbáta af ýms-
um gerðum, meðal þeirra Triton, sem er
stærsti kafbátur í heimi og sem sigldi
neðansjávar umhverfis jörðina á 83 dög-
um árið 1960.
Auk Bandaríkjanna eiga tvö önnur
ríki kjarnorkukafbáta, Sovétríkin og
Bretiand, eins og áður er getið. Lítið er
vitað um rússnesku kjarnorkubátana, en
þeir eru taldir vera um 12 talsins. Þar
af eru tveir af „E“-gerð, um 3500 tonn
búnir 6 stuttdrægum eldflaugum, sem
einungis er hægt að skjóta frá yfirborð-
inu. Sex eru af „H“ gerð, þeir eru um
4000 tonn og búnir sams konar flaugum
og ,,E“ bátarnir. Einnig eru Rússar tald-
ir eiga 4 kjarnorkukafbáta af „N“ gerð
og eru þeir sennilega ætlaðir til kaf-
bátaveiða. Þeir eru líiklega af svipaðri
byggingu og ,,H“ gerðin. Þrátt fyrir full-
yrðingar Rússa um að eiga báta er jafn-
ast á við Polaris bátana, eru þær ekki
enn taldar eiga við rök að styðjast, en
einn bátur búinn skeytum sem skjóta
má úr kafi er nú í smíðum og tilraun-
ir með hann munu líklega hefjast á þessu
ári.
Bretar eiga einn kj arnorkukaPbát,
Dreadnoug'ht og er hann aetlaður til
kafbátaveiða. Hann er 265 fet á lengd
og vegur 4000 tonn í kafi. Hraði neðan-
sjávar er um 30 sjómílur. Hann er bú-
inn langdrægum leitartækjum og sjálf-
stýrandi tundurskeytum. Tveir svipað-
ir bátar eru í smíðum og mun sá næsti
verða til búinn snemma næsta ár. Auk
þess munu Bretar smíða fimm til sex
Polaris kafbáta, en hinn fyrsti verður
ekki fullbúinn fyrr en 1968.
Hjálmar Sveinsson.
j HUGURINN
Framh. af bls. 4
má fá þá til að verða fyrir ýmsum sál-
rænum truflunum, eftir tiltekinn tima
(allt frá 2 eða 3 klukkustundum upp
í eina tvo sólarhringa). Lífeðlisfræði-
legar athuganir og kenningar benda
lika í þá átt, að til þess að starfa eðli-
lega verði heilinn að verða fyrir marg-
breyttum hughrifum. Bregðist þetta,
verður ruglingur á heilastarfseminni og
af honum leiðir aftur truflun á hegðun
og reynslulífi.
T ilraunir þær, sem nefndar hafa
verið hér að framan, gætu því bent til
þess, að aðalskýring sálartruflana og
breytinga, sem fram koma við langvar-
andi einangrun á hafi úti eða í heim-
skautslöndum, við heilaþvott, hjá lang-
fíugmönnum og öðrum, stafi af mjög
minnkandi hugarörvun.
Hjá sálgreiningarfróðum barnasálfræð
ingum og sálsýkisfræðingum höfum við
árum saman fengið að heyra, hve mikil-
vægt það sé fyrir tilfinninga- og vit-
þroska barnsins að vera í náinni snert-
ingu við móðurina fyrsta æviskeiðið og
verða fyrir örvandi áhrifum frá henni.
Þau geta verið líkamleg, eins og snert-
ing, gælur, vöggun o. þ. h., eða þá sál-
ræn eins og hjal, bros, ást, hlýja og um-
hyggja. ítarlegar tilraunir hjá Ribble,
Spitz, Gold'farb, Bowlby og fleirum
benda til þess, að skortur á slíkri móð-
ursnertingu geti leitt til ýmissa sjúk-
dómseinkenna og bendinga um vanþrif,
iíkamleg og andleg. Börn, sem eru lang-
dvöium í stofnunum, verða oft þunglynd
og eins og kleyfhuga á unga aldri (atýp-
isk börn).
Margar þessara rannsókna áttu við
erfiðleika að etja, sem gátu leitt þær
á vísindalegar villugötur. Margir héldu,
að þetta væru miklu fremur sálgrein-
ingar-tilraunir en viðleitni til vísinda-
legrar niðurstöðu um mikilvægi náins
sambands móður og barns fyrstu æviár
þess.
En svo koma þessar einangrunar-
rannsóknir og renna stoðum undir þess-
ar tilraunir á áhrifaríkan hátt. Mörg
einkennin; sem komu fram hjá tilrauna-
slúdentunum, reyndust svipuð þeim,
sem 'sáust með börnum, er hafa árum
saman verið í stofnunum, fátækum að
örvandi starfsfólki. Því bendir margt til
þess, að ef „móðursnertingin“ virðist
svona mikilvæg, þá sé það að minnsta
kosti að nokkru leyti vegna þess, að
hún örvi skilningarvitin, en það sé hins
vegar nauðsynlegt eðlilegum sálarþroska.
Ef til vill er sjálf örvunin mikilvægust,
en hitt ekki eins, að það sé móðirin,
sem veitir hana, enda þótt vitanlega
hafi enginn jafnmikla hvöt eða nægi-
lega, ásamt þolinmæði og umhyggju-
semi, til að veita ungbarninu þá örvui
og þá snertingu, sem það þarfnast.
E ldri sálfræðingar töldu líffræðij*
lega hvatir eins og hugur, þorsta, kyn-
hvöt o. þ. h. vera grundvallarþarfir
mannsins. Síðar neyddust þeir til að við-
urkenna svokallaðar hreyfingarþarfir og
tilfinningaþarfir, m.a. til þess að geta
gert grein fyrir leikþörf barna og þörf
fullorðinna á að njóta íþrótta og lista.
En litið var á þessar þarfir sem eins
konar aukaþarfir, sem sneru meir að
tiihneigingu manna til að láta á sér
bera, en væru hinsvegar alls ekki lífs-
nauðsynlegar.
En nú á tímum er þetta orðið breytt.
í vísindalegri sálfræði koma nú fyrir
æ fleiri athuganir, sem benda til breyti-
legrar og stöðugrar örvunar sem líf-
fræðilegrar nauðsynjar, í þeim skilningi
að án hennar fáum vér ekki þann
þroska, sem getur talizt sálarlega eðli-
legur eða mannlegur, ef svo mætti kalla.
Eftir ianga fangavist sína í einveru
sagði Christopher Burney: „Tilbreyting-
in er ekki krydd lífsins — hún er lífið
sjálft“.
Hagalagðar
ÍSLENZKUR FJÁRMÁLA-
RÁÐGJAFI Á ENGLANDI.
Þorleifur á Iláeyri rak verzlun
samhliffa búskapnum. Gætti hann
þess jafnan aff birgja sig á sumrin
upp af þeim vörum, sem hann vissi
aff mundi þrjóta fyrst í Eyrarbakka-
verzlun á vetuma. Dýrt þótti hann
selja og viffurkenndi þaff sjálfur.
Þegar kaupandinn kvartaffi yfir því
var hann vanur aff segja: „Þaff er
satt. Þaff er dýrt. Ég mundi ekki
kaupa þaff í þínum sporum. Þú ræff-
ur hvaff þú gerir“. Þegar tíffrætt varff
um Þorleif í áheyrn Péturs biskups
varff honum aff orffi: „Hann Þorleifur.
Hann hefffi átt aff verffa fjármálaráff-
gjafi á Englandi“.
★
SYNGJA SKULUM VIB . . .
Sr. Friffrik Þórarinsson á Brelffa-
bólstaff í Vesturhópi (d. 1817) og sr.
Þorkell Ólafsson kirkjuprestur á
Hólum og officialis (d. 1820) voru
mestu söngmenn á íslandi um sína
daga. Eitt sinn mættust þeir á Vatns-
skarði og tóku aff syngja saman.
Sungu þeir þar til þeir voru svo
móffir aff þeir máttu ekki syngja
lengur. Þá kvaff sr. Þorkell:
Þegar viff hittumst himnum á
hvorugur verffur móffur.
Syngja skulum viff saman þá
séra Friffrik góffur.
(Sunnanfari)
Skipjack bátarnir eru sagðir hraffskreiffustu kjarnorkukafbátar Bandaríkja-
manna. Þeir eru líka styztir, effa 252 fet aff lengd, 16 fetum styttri en Skate
bátarnir. Þessi heitir Scorpion og myndin var tekin, þegar honum var hleypt
af stokkunum áriff 1959.
12 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
21. tölublað 1963