Lesbók Morgunblaðsins - 06.10.1963, Blaðsíða 6

| PPESTASÖGUR |
Framh. af bls. 4.
íáíæktar og báginda, en hjá öðrum
hafi það verið af „óvilja“.
Þegar síra Magnús hafði þjónað
Húsavík í 32 ár, vísiteraði prófastur-
inn stað og kirkju árið 1706, og komst
þá að þeirri niðurstöðu að hvorutveggja
var orðið svo hrörlegt og úr sér geng-
ið, að óforsvaranlegt þótti að láta þann
góða guðsþjón hanga þar lengur í hokri
og hempu, nema sett væri trygging fyr-
ir viðreisn staðar og guðshúss. —
Prestur var nú kominn í slæma klípu,
en þá vildi honum það til happs, að
hann var í góðu vinfengi við þá dönsku
á Húsavík. Það var nú danski einokun-
arjúðinn, Kristofer Vindekilde, sem
híjóp undir bagga með síra Magnúsi. •
Bann gekk í ábyrgð fyrir prest, fyrir
endurbyggingu staðar og kirkju, og var
su ábyrgð auðvitað tekin gild af því
að hún var dönsk, en svo átti þar líka
ríkur maður í hlut. Aðrir vinir og stétt-
arbiæður klerksins gengu þá einnig í
ábyrgð fyrir Inventari og kúgildum stað
arins, og skutu saman fé honum til
framdráttar. Allir prestar prófasts-
dæmisins létu eitthvað af hendi rakna,
'20, 30 og 50 álna verðmæti, allt eftir
efnum og ástæðum, en flestir voru þeir
fátækir nema einn. Það var síra Einar
Skúiason í Garði, sem lofaði 1 hundr-
aði ásamt „ungri kú og gagnlegri". Var
þetta mikil hugulsemi hjá guðsmanpin-
um í Garði, því eflaust hefur kýrin bætt
mikið líf hins snauða prests, ef að lík-
indum lætur. Það hefur bætt kjör hans
að fá mjólkina úr henni, þar sem hanri
þá undanfarið hafði orðið að hýrast
í „tómu húsi“. — Öll þessi hjálp til
banda síra Magnúsi, hjálpaði honum í
bili, svo að hann fékk leyfi biskups
til þess að hanga við prestskap og halda
staðnum.
Ideið nú árið, en ekkert var að
gjört Húsavíkurstað eða kirkju til bóta,
þrátt fyrir ábyrgðir og styrki frá góð-
um mönnum og horfði nú til vandræða.
— Sumarið 1707, þegar liðið var eitt ár
frá því að prófasturinn var á ferð, fékk
síra Magnús aðra heimsókn. Það var
sjáJfur Hólabiskup, herra Björn Þor-
leifsson, sem þá kom og vísiteraði stað-
inn. og fann hann Húsavíkurstað og
kirkju í þessu sama niðurlægingar á-
standi. Sló hann því þá föstu, að síra
Magnús væri ekki „viðurheftugur" fyr-
ir neinum skuldbindingum. En þá kom
enn til danski kaupmaðurinn Vinde-
kiide og bjargaði presti frá því bein-
línis að vera settur frá embætti vegna
niðurníðslu staðar og kirkju. Kaupmað-
urinn tók nú að sér að sjá um fram-
kvæmdirnar á endurbót húsanna, leggja
ti) efnivið og peninga til vinnulauna,
þannig að kröfum kirkjustjórnarinnar
væri fullnægt, en ekki var prestinum
txeystandi til þessara hluta vegna fá-
tæktar hans og vanburða". —
Þegar þeir, Hólabiskup og Húsavík-
ur-kaupmaðurinn gjörðu þennan samn-
ing, var þar viðstaddur guðsmaðurinn,
slra Jón Guðbrandsson, sem átti að
verða eftirmaður síra Magnúsar á Húsa-
vík Hann var þar, sem sé, með kon-
ungiegt vonarbréf fyrir Húsavíkurstað
upp á vasann, og var honum því sízt
síður en öðrum það áhugamál, að stað-
urinn væri í sem beztu ástandi þegar
hani félli honum í skaut. — En það
varo nú reyndar aldrei, því að síra
Magnús þraukaði enn nokkur ár í hemp
unni, og eftirmaður hans í brauðmu,
varð allt annars guðsmaður en síra Jón
Guobrandsson. Það varð þó samkomu-
lag milli þeirra síra Magnúsar og síra
Jor.s, að hann annaðist fyrst um sinn,
prestlega þjónustu í forföllum síra
Magnúsar, og skyldi hann hafa allar
tekjur og afnot af Héðinshöfða, sem
þóknun fyrir þetta. Gekk svo um tíma,
en svo hvarf síra Jón af vettvangi og
varð afhuga brauðinu, þó að hann hefði
konunglegt vonarbréf fyrir því, þegar
hann sá hvað síra Magnús var þaulsæk-
inn. — En þó að síra Magnús væri
h\crki búmaður né framkvæmdasam-
ur, var hann þó talinn greindur og vel
ská’dmæltur. Hann orti einkanlega
sáima og voru margir þeirra prentaðir.
Það virðist sýnilegt, að vegna skáld-
skapar og andlega hæfileika síra Magn-
úsar, hafi kirkjustjórnin haft tilhneig-
ingu til þess að taka mjúkum tökum á
yfirsjónum hans í veraldlegum efnum.
að var ekki fyrr en árið 1715, að
síra Magnús gafst algjörlega upp við
prestskapinn, enda þá orðinn fjörgamall
og lasburða. Þá sleppti hann brauðinu
við nafna sinn, síra Magnús Einavsson,
föður Skúla fógeta, sem þá hafði ver-
ið kapelán hans undanfarin 4 ár. Síðan
lifði síra Magnús enn í 3 ár, örvasa
og uppgefinn, og þá ekki sízt af ver-
aldarvafstri. Hann dó 1718, og hafði
þjónað prestsembætti í nærri hálfa
öld, eða 48 ár. — Kona síra Magnúsar
var madama Ólöf Þorvaldsdóttir prests
á Hrafnagili Tómassonar, og áttu þau
5 börn, en yngst þeirra var Þorvaldur
Magnússon á Húsavík, sem var nafn-
frægt skáld á sinni tíð. Þorvaldur var
likamlegur örkvisi, og illa í ætt skot-
ið að því leyti, og var lítið hneigður til
vinnú, og framkvæmdalaus, og líkur
föður sínum í því efni. — Hann lagði
lítið annað fyrir sig en skáldskap, en
svo hraðskældinn var hann, að hann
gat mælt ijóð fram hratt af munni sér,
snotur og lipur, án umhugsunar áður
eða aðdraganda, enda talinn með lið-
ugustu skáldum og er um hann sagt, að
allt hafi verið vel ort hjá honum. —
Þessi gáfaði prestssonur frá Húsavík
flæktist svo að lokum vestur í Húna-
vatnssýslu og dó á Melstað árið 1774.
Þegar síra Magnús lét af embætti,
höfðu þeir feðgarnir, síra Illugi og hann
setið Húsavíkurstað í full 78 ár.
| SVIPMYND I
Framhald af bls. 2
hæpna ástand í Karíbalhafinu, heldur
og á trú allrar rómönsku Amerífku á
Framfarabandalaginu. Skömmu eftir að
Bosch var kosinn, fékk hann innileg-
ar móttökur í Washington í heimsókn
sinni þangað, bæði hjá Kennedy for-
seta og Dean Rusk utanríkisráðherra.
Dóminíkanska lýðveldið hefur fengið
meira en 75 milljónir dala, bæði sem
styrk og sem tækniaðstoð, síðan Tru-
jillo féll, auk sendinefndar frá Frið-
arsveitinni og aðstoðar við að endur-
nýja herinn.
S jálfur er Bosch rithöfundur og
blaðamaður, með mikla söguþekkingu,
og er dæmigerður rómanskur mennta-
maður, sem Salvador de Madariaga
sagði um, að gæti verið skáld á föstu-
dag og forseti á sunnudag, Hann fædd-
ist árið 1909 og er bóndasonur. Á ungl-
ingsárum hans fluttist fjölskyldan til
Santo Domingo, þar sem hann komst
í hálfsdags atvinnu £ lyfjabúð. Hann
fékk enga háskólamenntun, en er mjög
vel sjálfmenntaður. Útlegð hans hófst
1936, og hann flæktist um alla róm-
önsku Ameríku — fyrst til Puerto Rico,
síðan til Kúbu, og þannig áfram alla
leið til fsraels, þar sem hann safnaði
drögum að bók um Davíð konung. Síð-
asti viðkomustaður hans var San José
í Costa Rica, þar sem hann varð próf-
essor í stjórnlagafræðum við háskól-
ann. En allan þennan tíma var hann
að skipuleggja og safna liði tii þess
að velta Trujillo úr sessi.
Bosdh, sem hefur lengst af feng-
izt við stjórnmálin fræðilega, fékk að
reyna hversu ólík er framikvæmdin
kennisetningunum, hversu vandlega
sem þær hafa verið skipulagðar fyrir
fram. Hann er hamhleypa til verka og
talaði oft við 40 manns á 14 stunda
vinnudegi meðan hann var við völd —
en síðan tók hann vandamálin með
sér heim til nánari athugunar og um-
ræðna. Þetta var veikleikamerki —-
það, að hann gat ekki falið öðrum
valdið —• og svo skortur hans á ábyrg
um hjálparmönnum, sem hægt væri
að fela það. Allt of oft drukknuðu stór
ir ásetningar hans í smáatriðum.
A merískur embættismaður sagði
vongóður: „Hann er góður maður, en
hann hefur verið of fjarlægur landi
sínu of lengi. Ég held, að hann muni
þroskast í embættinu". Ráðherra í
bráðabirgðastjórninni, sem Bosch tók
vití af, sagði, þungbúinn á svip: „Það
er erfitt að stjórna lýðræðisríki“. f að-
fararræðu sinni sagði Juan Bosch sjálf-
ur: „í dögun lýðræðisins bera margir
ótta í brjósti. En trú fóiksins mun fara
vaxandi, eftir því sem sól • hækkar á
iofti og nýr dagur rís“.
Vonir hans hafa hrunið, hernaðar-
einræði r.íkir aiftur í lan'di hans, og
enginn veit hvenær dagar aftur.
| SMÁSAGAN |
Framhald af bls. 3
I fyrstu trúði hann því ekki að
þeir ætluðu að drepa sig. Það hlaut að
vera einhver misskilningur. En nú ef-
aðist hann ekki lengur.
En kannski var nú samt einhver von.
Kannski var þetta byggt á misskiln-
ingi? Kannski voru þeir að leita að ein-
hverjum öðrum Juvencio Nava — ekki
honum?
Hann leit á mennina, sem gengu við
hlið hans. Hann langaði að biðja þá
um að sleppa sér: „Ég hefi ekki gert
neinum ykkar neitt mein“, ætlaði hann
að segja við þá, en hann þagði. Horfði
bara á þá. Hann hafði fyrst séð þá í
rökkri kvöldsins. Þeir höfðu gengið yf-
ir kornakurinn og troðið niður öksin.
Þessvegna hafði hann farið til móts við
þá: að segja þeim að þeir skemmdu
uppskeruna hans. En þeir stönzuðu
ekki. Hann hafði gengið beint í greipar
þeirra.
Hann gekk áfram með þeim þegar
hann talaði loks til þeirra, vissi hann
ekki hvort þeir heyrðu til hans.
„Ég hefi aldrei gert neinum neitt“,
sagði hann.
En orð hans breyttu engu. Enginn virt
ist heyra þau. Enginn leit á hann. Þeir
gengu áfram eins og í svefni.
Hann sagði ekkert meira, en gekk á
milli mannanna fjögurra inn í þorpið.
Hérna er hann, ofursti.“
Þeir höfðu staðnæmst fyrir framan
þröngar dyr. Hann hafði beðið þess að
einhver kæmi út. En það kom aðeins
rödd út.
„Hver?“
„Þessi frá Palo de Venado, sir sem
þér sögðuð okkur að koma með.“
„Spyrjið hann hvort hann hafi um
tíma átt heima í Alima.“
„Hefurðu átt heima í Almia?“ spurði
liðþjálfinn hann.
„Já. Segið ofurstanum að ég sé það-
an — að ég hafi átt þar heima alveg
fram að þessu.“
„Spyrjið hann hvort hann hafi þekkt
Guadalyse Terrerös.“
„Hann vill fá að vita, hvort þú haf-
ir þekkt Guadalupe Terreros?"
„Don Lupe? Já, segið honum að ég
hafi þekkt hann. Hann er dáinn núna.“
Röddin inni í húsinu breytti um tón:
„Ég veit það vel, að hann er dáinn.
Guadalupe Terreros var faðir minn.
Hann dó, þegar ég var drengur. Það er
ekki auðvelt að vaxa upp föðurlaus . ..“
S einna fékk ég að vita, að hann
var drepinn með machete (breiðblaða-
hnífur). Hann fannst ekki í tvo daga
en þegar þeir fundu hann var hann
dauðvona og bað þá að annast fjöl-
skyldu sína......
Ég reyndi árangurslaust að gleyma
þessu .... ég get ekki gleymt því að
morðinginn er enn lifandi og ég get
ekki fyrirgefið honum. Ég get ekki látið
hann lifa lengur. Hann hefði aldrei átt
að fæðast".
Því næst fyrirskipaði hann: „Farið
burt með hann og hafið hann stundar-
korn í böndum, en skjótið hann svo.“
„Horfið á mig, ofursti“, grátbað hann
— „ég er einksis virði. Ég er orðinn
svo gamall að ég á skammt ólifað. Lát-
ið ekki drepa mig.“
„Farið með .hann í burfu“, sagði
röddin.
„Ég er nú þegar búinn að gjalda fyr-
ir það, ofursti. Ilundrað sinnum. Þeir
tóku allt frá mér. Ég hefi verið í felum
og á flótta í fjörutiu ár og alltaf vitað
að þeir gætu drepið mig á hverri stundu.
Ég á ekki skilið að deyja á þennan
hátt, ofursti: Leyfið mér að fara. Drep-
ið þið mig ekki. Segið þeim að drepa
mig ekki.“
E n röddin inni í húsinu sagði:
„Bindið hann og gefið honum eitthvað
að drekka. Það verður auðveldara fyr-
ir hann að deyja fullur“.
Nú var hann loksins orðinn rólegur.
Hann var þarna við girðingarstaurinn,
bundinn og gleymdur Justino, sonur
hans hafði komið og farið og nú kom
hann aftur.
Hann lyfti honum upp á asnann og
batt hann vandlega við hnakkinn, svo
að hann dytti ekki af baki á leiðinni.
Svo sló hann í asnann og þeir héldu af
stað til Palo de Venado.
„Tengdadóttir þín og börnin munu
sakna þín,“ sagði hann „þau munu horfa
á andlit þitt og ekki þekkja það —
ekki trúa því að þetta sért þú ... þau
munu halda að úlfur hafi drepið þig,
er þau sjá öll kúlgötin á andliti þínu...“
Frímerki
Um 1.750.000 krónur eða
41.000 dalir var greitt fyrir
hið einstæða 2 centa „trú-
boðamerki" frá Hawaii, en
það var eitt af merkjum
þeim, sem boðin voru upp
hjá uppboðsfirmanu Harm-
ers í New York s.l. sumar.
Merki þetta var úr frí-
merkjasafni Burrus, en hin
einstæðu landasöfn hans
verið á uppboðum s.l. 2 til
3 ár og hafa mörg merki
áður selzt fyrir mjög háar
upphæðir, en ekkert þó í lík
indum við þetta, enda mun
hér vera um heimsmet að
ræða. Hingað til hefur 1 cent
merki frá Br. Guiana átt
metið, en það var selt fyrir
32.900 dali árið 1921. — FK.
IMMMIMMMnnMI
6 LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
28. tölublað 1963