Lesbók Morgunblaðsins - 14.06.1964, Blaðsíða 8

ins, eystri hlutann af Austur-Skaftafells-
sýslu, og njóta m.a. þess útsýnis sem
atmennt er talið það fegursta í byggð á
íslandi — af Almannaskarði vestur yfir
Nesin og Mýrarnar. Og okkur var feng-
inn farkosturinn. Hann lagði ríkið tiL
J. J. var dómsmálaráð'herra og réð yfir
varðskipunum, svo að hæg voru heima-
bökin, en tjöld og teppi og annan við-
leguútbúnað lagði skólinn til. Fararstjór-
ar og leiðbeinendur skyldu vera þau
frk. Anna Bjarnadóttir enskukennari og
Guðmundur G. Bárðarson náttúrufræði-
kennari. Hann hafði komið til starfa við
skóiann að dr. Helga Jónssyni látnum
árið 1925. G. G. B. hafði tekið upp þann
sið að fara með nemendur sína í smá-
ferðalög til að hleypa meira lífi í kennsl-
una heldur en hægt var að ná með
bókunum á skól aborðunum. Höfðu
f imrntabekking a r farið a.m.k. tvær
slíkar ferðir — smágöngutúr
suður í Fossveg og aðra með
bifreið suður í Grindavík. Var þá geng-
ið á Þorbjörn. Tók sn ferð heilan dag
og þótti skemmtiLag tiibreytni, enda þótt
„skólaþreyta“ og „námsleiði“ væru þá
óþekkt hugtök.
g LESBÖK MORGUNBLAÐSIMS
mt ennan vetur 1928—29 voru 46
nemendur í 5. bekk. Máladeildin var
tvískipt, A-bekkur með 21 nemanda og
B-bekkur með 15 nemendur. í máladeild
voru 9 stúlkur. Stærðfræðideildin var
C-bekkur með 10 nemendum. Það voru
eingöngu piltar. Þá virðast stúlkur ekki
hafa verið vaxnar upp í það að leggja
stund á æðri matematik. Af þessum 46
bekkjarsystkinum tóku 18 þátt í Horna-
fjarðarferðinni. Það voru allar stúlkurn-
ar nema ein og tíu piltar.
Þetta mun mörgum finnast undarlega
lítil þátttaka í svo girnilegri reisu.
Fyrir því munu aðallega tvær ástæður.
í fyrsta lagi sú, að hér var um algert
nýmæli að ræða óg venjulega er það
svo, þegar verið er að ryðja brautina,
þá fylgjast ekki allir með. Hitt mun þó
hafa ráðið mestu um lélega þátttöku, að
menn voru auralitlir með afbrigðum og
það jafnvel dætur og synir frá efnaheim-
ilum. „Söl eg át“, sagði einn bekkjar-
bróðir löngu seinna, þegar hann minnt-
ist sinna skólaára. Nú var það samt svo,
sð hér var ekki um mikinn ferðakostnað
að ræða, eiginlega aðeins fæðið, því að
farkosturinn var veittur ókeypis eins og
fyrr er sagt. Hinsvegar reyndu allir,
þrátt fyrir þröngan vinnumarkað, að
koma sér í einhverja vinnu strax og
skóla lauk á vorin, og hafa því ekki
viljað verða af þeirri atvinnu sem þeim
kynni að bjóðast meðan á ferðinni stóð.
Svo ér það þriðjudaginn 11. júní, að
við mætum niðri á austur-uppfyllingu
og berum ferðaföggur okkar um borð i
Óðin. Það er reglulegt vorveður — hlýr
landsynningur og gengur á með hægum
skúrum, sem falla sins og bláleitar slæð
ur niður nálæg fjöll. Við komum far-
angrinum fyrir og tökum okkur svo
stöðu á dekkinu meðan skipið snýr sér
og heldur út um hafnarmynnið. Það
kiýfur knálega .gáraðan hafflötinn út
Flóann. Fyrsta fimmtabekkjarferðin er
hafin.
Það er ekki búið að sigla lengi áður
en músikkin glymur um allar þiljur. Út-
varpið? Nei, þetta er fyrir daga þess. Það
var ekki fyrr en árið eftir að „Útyarp
Reykjavík“ hljómaði í eyruim lands-
manna. En stúlkurnar hafa fengið lán-
aðan grammófóninn hjá 2. stýrimanni
og' slegið upp dansleik á dekkinu. En
bekkjarbræðurnir taka lítinn þátt t
honum. Þeir borðalögðu hafa sitt að-
dráttarafl og ganga fyrir. En þetta varð
bezta ball. M.a.s. skipherrann sjálfur
tekur þátt í því. Það stendur til kl. 7,
með litlum hvíldum. Þá er etinn kvöld-
verður, en eftir það fer sjóveikin að
gera vart við sig, enda er þá koimið fyr-
ir Reykjanes og sjór farinn að þyngjast.
Nú verður hin versta líðan hjá mörgum,
því að flestir eru sjónum óvanir. En
góður var aðbúnaður og gott atlæti hjá
Fraimhald á bls. 12
Sunnanmenn óg Norðanmenn. Fararst jórarnir, Guðm. G. Bárðarson til vinst ri, t’álmi Hannesson til liægri.
Fyrsta fimmtabekkjarferðin
Su nn u d a gsm or gunn í maí
1929. En hvað allt stendur
glöggt fyrir hugskotssjónum enn í
dag. Þó eru-liðin 34 ár. B-jartur, vor-
blár himinn hvlfist yfir Reykjavík.
Ömurinn frá klukknahringingu
Dómkirkjunnair titrar í loftinu.
Helgi sunnudagsmorgunsins svífur
yfir borginni. Nokkrir góðborgarar
miðbæjarins ganga suður Lækjar-
götu og svartklæddar, eldri konur
úr Þingholtunum eru á leið niður
Bókhlöðustíg.
Sr. Bjarni ætlar að fara að messa.
Við fimmtubekkingar erum á leið nið-
ur í skóla þennan morgun þótt helgur
sé. Hvað stendur til? Eitthvað sérstakt
— óvenjulegt — hlýtur það að vera.
Já vissulega. Hvorki meira né minna
en það, að nú er að hefjast nýr þáttur
í skólasögu íslendinga. Það á að undir-
búa hann þennan fagra sunnudagsmorg-
un. Okkur bekkjarsystkinunum hafði
venð stefnt niður í skóla. Það átti að
kynna okkur þessa rnerku nýjung. Og
það er sjálfur kennslumálaráðherrann,
sem ætlar að gera það. Við göngum inn
í skólaportið inn um litla hliðið fram
hjá leikfimisihúsinu. Nú er búið að loka
því fyrir löngu. Um leið sjáum við
mann koma inn í portið að norðanverðu
frá Amtmannsstígnum. Hann er prúð-
búinn, svartklæddur, frakkalaus, geng-
ur við staf. Þegar við komum nær, sjá-
um við að þetta er Jónas sjálfur. Hann
heilsar okkur með brosi og handabandi
og það eykur á hátíðleik morgunsins að
komast í svona náið, persónulegt sam-
band við þennan þekktasta mann þjóð-
arinnar.
Þegar við komum fram fyrir skólann,
er rektor á leið upp skólabrúna. Hann
gengur hægt og virðulega, enda orðinn
. roskinn, 65 ára. Hann-hafði verið settur
rektor fyrr um veturinn við lát Geirs
Zöega. Ekki minnist ég að aðrir kenn-
arar skólans kæmu til að vera viðstadd-
ir þessa athöfn, nema Guðmundur G.
Bárðarson. Síðan göngum við öll upp á
Sal. Þar er kynntur fyrir okkur þessi
nýi þáttur sem nú er að hefja
göngu sína í íslenzku skólastarfi —
fimmtabekkj arferðirnar svokölluðu, sem
byrjuðu bæði í M.R. og M.A. þetta vor
og héldust í skólunum um margra ára
bil og haldast enn, þótt þær hafi e.t.v.
fallið niður einstaka ár.
E kki man ég glöggt hvað fram
fór á þessum fundi. Þeir töluðu þar báð-
ir, ráðherrann og rektor, og hafa sjálf-
sagt gert grein fyrir tilganginum með
þessari nýjung. Jónas var vitanlega upp-
hafsmaðurinn að henni eins og svo fjöl-
mörgu í kennslumáium landsins meðan
hann hafði yfir þeim málaflokki að
ráða og ekki þarf frekar um að fjöl-
yrða.
Fimmtabekkjarferðirnar voru hugsað-
ar sem éins konar framhald á skóla-
náminu — náttúrufræðinni. • Jafn-
fram áttu þær að stuðla að því
að skólafólkið kynnlist landi sínu, feg-
urstu og sérkennilegustu héruðum þess.
Ennfremur mundu þæ.r geta verið nem-
endum hollur skóli i útiiegum og ferða
mennsku, eflt með þeim félagslegar
dyggðir og auikið kynni meðal Sunnan
og Norðanmanna, því ferðirnar skyldu
verða sameiginlegar fyrir báða mennta-
skólana.
Allt hefur þetta sjálfsagt verið rakið
í ræðu kennslumálaráðh,errans uppiáSal
Menntaskólans þennan sunnudagsmorg-
un í maí 1929. Svo vai þessum fundi
slitið. Jónas fór aftur upp í Sambands-
hús og hélt áfram að stjórna landinu,
en við fimmtabekkingarnir flýttum okk-
ur að klára prófin til þess að komast
sem fyrst út í vorið og veðurblíðuna.
Samt áttum við að halda áfram að
læra. Það var óvenjuleg og undarleg til-
finning. öðru hvoru var verið að halda
fundi — bekkjarfundi — til þess að ræða
um ferðalagið og undirbúa það á ýmsan
hátt. Svo var fyrir mælt, að við færum
austur í Hornafjörð með skipi og skyld-
um ferðast um eitt íegursta hérað lands-
Sunnanmenn — myndin tekin undir A lmannaskarðL Fremsta röð: Sólveig
Sigurbjömsdóttir, Bergljót Sigurðardóttir, Anna Halldórsdóttir, Guðmundur
G. Bárðarson, Sverrir Magnússon, Ásgeir Hjartarson. Miðröð Fanney Sigur-
geirsdóttir, Sigríður Guðmundsdóttir, Baldur Johnsen (að baki) — hann var
aðeins með fyrstu daga ferðarinnar, — Katrín Smári, Höskuldur Ólafsson,
Anna Bjaradóttir, Ásta Stefánsdóttir, Skúli Gíslason. Efsta röð: Samúel Ketiis
son, Úlvar Þórðarson (að baki, Guðmundur Einarsson, Jón J. Símonar-
son, Gísli Brynjólfsson,
22. tölublað 1964