Lesbók Morgunblaðsins - 06.03.1966, Blaðsíða 9

EYJAHAFSÞULA
Undarlegt er Eyjahafið,
eyjum greypt og fjöllum bundið,
silfurblátt í sólareldi,
sveipað mistri dag og nótt,
brúnu mistri af brenndum löndum,
bornu af léttum vinda höndum,
seiði þrungnu sögumistri
sem að Ótymps hylur lýð.
Stundum rofið Seifs af eldi:
sést þá allt hið forna veldi;
Apollons ég heyri hörpu,
heyri Pýþíu dularorð
geigvænleg á Grikkjastorð.
Stari ég út á stirndan sæinn,
stend og hlusta frá mér numin.
Ómur berst úr órafjarlægð.
Eru það Pindars tignarljóð
sem óma gegnum alda flóð?
Gullinn hreimur grískrar tungu
gneista slær úr huga mínum,
fer í bland við báruniðinn:
hugstola ég heyri kliðinn.
Eyjahafið öldum léttum
vaggar, vaggar hægt og hljótt
tindrandi um tunglskinsnótt.
Er ég stödd á óskastundu
eða er þetta vökudraumur?
Berst að eyrum gleðiglaumur,
ganga menn á skáldaþing.
Und silfurbláum sólarhimni
sætin fyllast hring við hring.
Þúsundirnar þöglar sitja,
þyrstar teyga andans nektar,
þann sem Eskýlos æðstur skálda
grískri þjóð á borðið ber.
Prómeþeifur böndum bundinn,
Seifs að boði kvölum kvalinn,
manna vinur fyrstur, fremstur,
heldur sinni hetjureisn
bræði Seifs og grimmd í gegn.
Glitrar orða gullið regn,
glóa döggvuð andans blóm,
fær kaþarsis sérhver sál
við snilldarorða tignarhljóm.
Öll ég titra af eftirvænting;
á ég nú að sjá og heyra
listaverkið löngu týnda,
sem hefur verið harmað mest:
Prómeþeif úr læðing leystan
líta glaðan sólu móti,
vekja, glæða vonir manna
um veglegt líf á góðri jörð?
En sýnir hverfa, söngvar þagna.
Og enn við blasir Eyjahafið
allt í mánasilfri vafið.
Þórunn Guðmundsdóttir.
spila billiard um kvöldið, þegar allt í
einu yar gerð loftárás og glerþakið yfir
okkur hrundi niður. Höfðu flugvélarn-
ar komið öllum að óvörum, ekki voru
einu sinni gefin loftvarnamerki, og ég
held ennfremur, að engar loftvarna-
þyssur hafi verið í borginni, nema á
nokkrum herskipum, sem voru í höfn-
inni. A torginu fyrir framan heimilið
fundust um morguninn, er árásinni
linnti, 14 lík manna, sem höfðu orðið of
seinir að leita sér skýlis.
— Hvenær farið þið svo frá Dunker-
que?
— Þaðan fórum við hinn 19. maí á-
leiðis til Calais, en þar ætluðum við að
freista þess og komast yfir til Englands.
í Calais voru margir Englendingar, ung-
ir sem aldnir, sömu erinda, en enski
konsúllinn sagði, að England væri með
öllu lokað, svo að þar brást sú von. Við
héldum því áfram til Boulogne og ætl-
uðum til Le Havre eða Rouen og reyna
að komast þar á skip, sem átti að fara
til Ameríku, en þegar við komum þang-
að var þar fyrir þýzkur innrásarher,
og ókleift með öllu að komast á skip.
Á leiðinni til Rouen komumst við oft
í hann krappan. Það var urmull flótta-
fólks á vegunum og oft á dag komu
flugvélar og skutu á manngrúann. Þær
flugu lágt yfir og drituðu kúlunum yfir
fólkið. Það var því ekki um annað að
ræða en að varpa sér kylliflötum og
helzt að komast í skurði, ef einihverjir
voru. Eitt sinn man ég, að ég kastaði
mér niður við hliðina á Belgíumanni.
Hann fékk skot í handlegginn, svo að
hann tættist sundur. Þá held ég, að ég
hafi verið næst því að særast sjálfur.
Fjöldinn allur af fólki var skotinn til
bana á vegunum. Líkin voru dysjuð við
vegarbrúnina, oft mörg saman, og tré-
kross settur yfir. Eitt sinn man ég eftir,
að ég sá mann vera að rista nafn lítillar
dóttur sinnar á slíkan kross. Þetta var
ömurleg og grimmileg árás og hef ég allt
af haldið, að flugmennirnir, sem fyrir
henni stóðu, hljóti að hafa verið undir
áhrifum einhvers. Allsgáðir menn hefðu
aldréi getað látið sér verða verk úr svo
djöfullegu ai.'hæí'i sem þessu.
U m þetta leyti fréttum við, að
Þjóðverjarnir væru komnir til Abbe-
ville og varð okkur þá ljóst, að við
vorum innikróaðir. Við fórum því til
Toquet, sem er mikill sumarbaðstaður.
Þar var mikið af sjúkrahúsum og hafði
þeim verið þyrmt í loftárásunum. Þar
var mikill fjöldi sjúkra og slasaðra
bæði þýzkra og franskra og virtist ekki
gert upp á milli þjóðerna og fannst mér
það undravert eins og í pottinn var bú-
ið. Mikill matarskortur var og illmögu-
legt að fá svo mikið sem smjörlíkis-
klínu. Þar tóku Þjóðverjarnir af okkur
bílinn, en það gerði okkur lítið, þar
eð erfitt var orðið að verða sér úti um
benzín.
Vistin í Toquet var ill. Þar var svo
mikill matarskortur og fólkið svalt. Við
ákváðum því að fara aftur til Antwerp-
en og hnupluðum til þess reiðhjólum af
birgðum franska hersins. Sama gerðu
nokkrir Belgíumenn, sem síðar slógust
í för með okkur. Frá Toquet héldum
við svo hinn 22. maí.
Á leiðinni til Antwerpen bar margt
ömurlegt fyrir augu. Við sáum langar
fangafylkingar, ömurlega sjón. Fang-
arnir voru slæptir og örmagna, og dróg-
ust áfrarn af veikum mætti, sárfættir,
þyrstir, og manni sýndist ekki betur
en sumir þeirra væru alveg örvita og
ringlaðir. Víða stóð fólk meðfram veg-
unum til þess að reyna að rétta þeim
hjálparhönd, einkum til að gefa þeim
að drekka. Leyfðu þýzku varðmennirn-
ir það og notuðu jafnvel stundum sjálf-
ir þessa hugulsemi og fengu sér að
drekka af því vatni, sem fram var bor-
ið. En sumir fanganna sinntu ekki sval-
adrykknum, og virtist það vera vegna
þess, að þeir voru ekki með sjálfum sér.
E itt sinn komum við á herragarð,
þar sem fjimul kona réð húsum. Gamla
konan veitti okkur húsaskjól, en mat
hafði hún ekki. Hún bauð okkur pen-
inga, sem við ekki þáðum enda ekki
ástæða til. Hún vissi af 10 nánum ætt-
ingjum sínum í hebþjónustu og 'hafði að
sjálfsögðu ekki hugmynd um, hvort
þeir væru lífs eða liðnir. Fregnir af
ófriðnum voru þá mjög óljósar.
Á allri leið okkar þessa daga urðu á
vegi okkar fjölmörg hermannalík. Þetta
voru nær eingöngu lík af frönskum
hermönnum, og voru þau nær undan-
tekningarlaust mjög sködduð. Reyndum
við að fleygja yfir þau ein'hverjum dul-
um, svo erfitt áttum við með að horfa
upp á þennan grimmilega hildarleik.
Þegar ég hugsa um þetta nú er það
sem martröð í huga mér.
Þegar við komum til Antwerpen,
hafði borgin ekki skemmzt svo mjög við
hernám Þjóðverja. Hún skemmdist
miklu meira síðar, þegar Bretar tóku
að gera á hana loftárásir. Þjóðverjar
tóku nú að flytja allar matarbirgðir
út úr borginni og kjötskammtur til borg
arbúa var aðeins 50 gr. af kjöti á mann
á dag. Fyrstu dagana, sem við dvöld-
umst í borginni, kom hver fangahópur-
inn af öðrum inn í borgina og var þeim
beint eftir götunum. Voru þeir á aust-
urleið og var ömurleg sjón að sjá fjölda
fólks standa meðfram götunum allan
daginn, ungar konur, aldna feður og
mæður, mænandi inn í fylkingarnar um
leið og þær gengu fram hjá, í þeirri
von, að þau sæu einhvern ástvin í öll-
um grúanum. Fólkið stóð þarna og
starði og starði og stundum kom það
fyrir að einn og einn kom auga á ein-
mitt þann, sem hann leitaði að, og fékk
þannig vitneskju um, að hann var ekki
meðal þeirra, sem fallið hefðu í valinn
— heldur meðal hinna, sem voru á leið
til fangabúða eða þrælkunar í landi
óvinanna.
— Hvernig kemst þú svo heim, Pétur?
— D anska stjórnin hafði fengið
leyfi til þess, að nokkrir danskir ríkis-
borgarar, sem staddir voru í Belgíu,
fengju að fara heim. Ég talaði við
danska konsúlinn í borginni og gaf hann
mér leyfi til þess að fara með, þar eð
ég væri eini íslendingurinn í landinu,
sem vitað væri um og til'heyrði þar að
auki dönsku krúnunni. Ég komst því
með í þessa ferð, sem í voru 40 Danir.
Áætlað var að ferðin tæki hálfan ann-
an sólarhring, en hún tók nú bara heila
viku. Samgöngurnar milli Antwerpen
og Kaupmannahafnar voru ekki betri en
það.
Þegar við komum svo til Danmerkur
fannst okkur sem við kæmum í gósen-
land, svo mikill var munurinn á Dan-
mörku og Belgíu á þessum tímum.
— Viltu svo taka eitthvað fram að
lokum, Petur?
— Ekkert nema það, að allan tímann,
sem ég var á þessum hrakningum, var
ég á eilífum flótta undan Þjóðverjum.
Það getur verið, þegar maður hugsar um
það og langt er um liðið, að ef til vill
hafi ekki verið svo mikil ástæða til
þessa flótta. Yfirleitt komu Þjóðverjar
fi’am við mig, fslendinginn, af kurteisi
og mér var alltaf sleppt að afloknum
yfirheyrslum, þá er ég var handtekinn
nokkrum sinnum. Og eitt sannfærðist
ég um: þar sem stríð er, þar er helvíti,
og Guð er hið eina sanna og góða.
— mf.
Inn á kortið eru merktir þeir staðir, sem um getur í greininni.
6. marz 1966
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9