Lesbók Morgunblaðsins - 16.10.1966, Blaðsíða 15

MIK

HOPENHAGEN;

IfíiWÍÍifö
'jíöl 1. s
4

V.
hann þegjandi á stað og sást ekki í viku
til hálfan mánuð. Þá var hann á eigri
hér um göturnar, sat eða lá tímum sam
ai; á afviknum stöðum meðan drykkur-
inn entist. Hann drakk ekkj vegna víns
ins, heldur til að vera fullur. Honum var
sama hvert áfengið var, en mest drakk
hann óblandaðan kogara, var sá eini,
sem ég þá vissi drekka þann vökva.
Aldrei var Dabbi í félagsskap, yrti
aldrei á neinn að fyrra bragði, en eigr-
aði urrandj áfram götuna. Gamla fólkið
af Seltjarnarnesi gaf honum mat, og
lofaði honum að liggja inni í geymslu
á nóttunni. Aldrei þakkaði Dabbi fyrir
sig svo heyrðist, en hann þekkti þá,
sem hlúðu að honum. Svo hvarf hann
ailt í einu heim að Nesi, kom þegjandi
eíns og hann fór.
Annar drykkjumaður, mér minnis-
stæður var Siggi „biskup“. Hann var á
stærð við lítinn fermingardreng, vel vax
inn og bar sig vel. Hann var snotur og
snyrtilega klæddur á hælaháum skóm og
svörtum frakka. Eitt sinn hafði Sigurður
verjð settur inn fyrir fyllirí, líklega til
að láta renna af honum, því ættingjum
hans var raun af honum. Sigurði líicaði
þetta illa og hugði á hefndir, enda var
hann Húnvetningur að ætterni. Það var
öskudagurinn, Sigurður kom inn Lauga-
veginn á svarta frakkanum, með pípu-
hatt á höfðinu og dró á eftir sér sleða
en glerhált var á götunni. Efst í Bakara
brekkunni settist Sigurður á sleðann,
þaut á flugferð niður brekkuna og
brunaði langt inn í Austurstræti. Lög-
reglan horfði á og gat ekkert aðhafzt.
Sigurður fékk hefndina, sýndi lögregl-
unni aftan undir sig.
Sigurður drakk ekki tímum saman,
hj agðaði ekki áfengi. En svo drakk hann
at löngun í áfengi, var snyrtimenni í
drykkju og drakk helzt ekki nema fín
vm. Hann var gáfaður, ágætur söngmað
ur, en fann sárt til likamssmæðar og var
einmaná. Sigurður var kurteis maðuc
16. október 1966 ------------------
og túrinn tók venjulega hálfan mánuð.
Eitl sinn sá ég út um búðargluggann,
hvar stór strákahópur var að hrinda
honum á milli sín. Hann var illa kominn
útjaskaður eftir fyllirí. Mér sárnaði
þetta, fór út og tók Sigurð inn í búðina,
en skammaði strákana, sem sneyptust
burtu. Mikið var Sigurður mér þakk-
látur fyrir liðsinnið. Margir drykkju-
menn eru innilega góðir, en finna sárt
til einmanaleika og umkomuleysis. Sig-
urður var þakklátur öllum, sem sýndu
honum góðvild.
Það var komið fram á nótt vorið 1914
ég stóð við búðardyrnar. Þá kom Oddur
af Skaganum vestan Hverfisgötuna,
gekk norðanmegin götunnar, mikið
drukkinn og sönglaði í sífellu „ellá
menni, ellá menni“, eins og hann gerði
vanalega, þegar hann var fullur. En aust
an götuna kom Ástu-Bjarni, gekk sunn-
anmegin, blindfullur og slagaði áfram
með hnakk á bakinu. Er þeir komu auga
hvor á annan gengu þeir á skjön og
horfðust í augu, steinþegjandi. Er Odd-
ur var kominn fram hjá fór hann aftur
að söngla, en Bjarni hristi höfuðið stór-
hneykslaður á því, hvað Oddur var full-
ur.
Brynki á Hólmi hafði róið um vetur-
in:i suður í Höfnum, og auðvitað þurfti
hann að umsetja vertíðarkaupið. Hann
var brjálaður þegar hann var fullur,
og æði á honum í byrjun drykkjunnar.
Á lokadaginn óð Brynki um göturnar,
riieð hund í bandi og stóra sveðju í
munninum. Hann var stórhættulegur,
vissi ekkert hvað hann gerði, og lögregl-
an leitaði hans, til að setja hann í stein
inn. Brynki varð þess var og fór á flótta.
Inni á Rauðarártúni var hann um-
kringdur og uppgefinn og lagðist þar
niður. Þá var sent eftir fangakerrunni
sem var handvagn með lokuðum tré-
kassa á, og smá-loftopi á lokinu. Þar
var Brynka troðið í kassann, en hann
mótmælti og sagði: „Þið eruð þjófar að
mér fyrir Guði og mönnum, nema þið
skilið mér aftur á morgun á sama stað“.
Hversdagslega var Brynki hæglátur og
kurteis, vel greindur maður. Hann gat
verið allt að tvo mánuði án þess að
bragða áfengi. En þá missti hann stjórn
á sjálfum sér, og varð að rasa út, honum
var ekki sjálfrátt. Hann mun hafa verið
af stórbrotinni ætt að göllum og gæðum
og varð að gjalda synda feðranna. Og
þakklátur var Brynki þeim, sem viku
góðu að honum. Einu sinni sá ég stóra
stráka hrekja hann á milli sín, útjaskað
an eftir fyllirí. Ég tók hann inn í búðina
Vöggur, en rak strákana burtu. Mikið
þakkaði hann mér vel, og þó var hann
ekki enn með réttu ráði eftir vímuna.
Eftir 1. janúar 1912 var bannaður inn
flutningur á áfengi. Þó bar ekki mikið á
smygli, helzt þeir, sem fluttu fólk í
land úr skipunum. Það þóttu stórtíðindi
þegar Þorvaldur pólití gómaði einn
hérna á Laugaveginum um hábjartan
daginn, með heila brennivínstunnu á
hestvagni, auðvitað smyglað brennivín.
Svo máttu líka brennivínsbúðirnar selja
birgðir sínar í þrjú ár, svo enginn hörg-
ull var á áfenginu.
Og svo kom gamlárskvöld 1914, og
þá var mikið keypt þar sem birgðir
voru, því daginn eftir átti að hella af-
ganginum niður. Flestir helltu því í sig
strax, svo éfengið færi ekki til spillis og
drukku sig blindfulla, fóru á eftir í bind
indi, sem margir héldu vel. Aðrir vildu
l\afa varabirgðir til vondu áranna. En
mesta óhamingja var, hvernig fór með
templara. Þeir höfðu barizt vel, sigrað
glæsilega, en sofnuðu nú á verðinum og
hafa ekki vaknað síðan. Það er ekkj nóg
að sigra, það þarf að trygja friðinn. O-
vinurinn hóf gagnsókn, leiðtogarnir,
ráðamenn og prestar svikust um, drukku
sjálfir og tældu aðra til þess og hvers-
kyns svika í áfengismálum. Því er þjóð
in í dag á þessu sviði ábyrgðarlaust
rekald, en læpuskaps ódyggðir blómstra
sem gorkúlur á haug. Og þó verð ég að
segja, að þrátt fyrir allt voru bannárin
blessun fyrir mörg alþýðuheimili og
heimilisfrið.
Og nú var farið að spóla lakkspíritus,
áhaldið kostaði 15 krónur. Einn vinur
minn pantaði 250 potta tunnu af spíri-
tus menguðum 5% af lakki. Ég sagði
fyrir um formúluna. Aðrir pöntuðu
lakkspíritus og kogara lítt mengaðan. Og
nú fórum við strákar að drekka, af því
við máttum það ekki, og svo vorum við
líka að leika fyrirmennina. Ég fór eitt
sinn á fyllirí með menntaskólastrákum
að norðan; við drukkum spólu. Úr þessu
varð hörkufyllirí, sem breiddist út. Einn
strákurinn hrinti öðrum, sem klagaði, og
alli fór í uppnám. Það átti að reka strák
ana úr skólanum fyrir agabrot.
Böðvar heitinn Kristjánsson kennari
gekk í það að bjarga þeim. Hann ræddi
við Jón Magnússon fógeta, kom svo til
mín og bað mig að taka sökina á mig
Ég mætti í einkayfirheyrslu, sagði eina
vitleysu, sem var leiðrétt af því fóget-
inn heyrði betur. Það verður 50 króna
sekt, sagði fógetinn, en ég bar mig aum-
lega, vegna fátæktar. „Þið bara splæsið“
var svarið. Svo kom Páll pólití og skrif
aði undir sem réttarvitni.
Böðvar neitinn var ágætur kennari
og einstakt ljúfmenni. Ég held að öllum
nemendum Menntaskólans hafi þótt
vænt um hann. Og þó Jón Magnússon
væri sannur íhaldsmaður, held ég að
hann hafi verjð góður maður, eða svo
reyndist hann mér, hafi haft samúð
með smæð og umkomuleysi. Ég sá hann
við fiskkaup í fiskstíum, þá var enginn
fyrirmennskusvipur á honum, rétt eins
og hann taldi sig jafningja alþýðunnar,
og sá hugsunarháttur held ég að honum
hafi verið eiginlegur. Það fór eins og
hann sagði, við splæstum, borguðum
sinn tíkallinn hver.
Ég launaði Jóni með því að fella hann
Framhald á bls. 6
I»ESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15