Lesbók Morgunblaðsins - 15.01.1967, Page 11

HpTfl Jóhann Hannesson:
W ÞANKARÚNIR
„ALíLRAHÆSTI, almáttugi, algóöi Dr,ottinn,
fþér ber öll vegsemd, lofgjörð, heiður og biessun,
Iþér einum, þú hæsti, beor sllílkit að fær,a,
og sanit er enginn maður Jþess verður að nefna þig!
Lofaður sért |þú, Drottinn, ásamt allri þinni s-köpun,
sér í lagi fyrir herra Röðúlinn, þréður voirn,
er skapar daginn, og Iþú weitir oss uippLýsingu með honum,
og hann er fagur og geislar í mitoium Ijóma,
Þú aliralhæis,ti, af þér er (hann mynd.
Lofaður sért þú, Drot'tinn, fyrir systur vorar, tungl og stjörnur,
á himninum hefir þú skapaö þaer, skærair og dýrlega fagrar.
Lofaður sért þú, Drottinn, fyirir bróður vorn, vindinn,
otg fyxir ioftið og skýin, góðviðri og ölil veður,
með þeim heldur þú íllífi í öllurh þínum skepnum.
Lofaður sért þú, Drottinn, fyrir vatnið, systur vora,
sem er sérlega gagnlleg og auðmjiúk og dýrmæt og 'hreinlíf.
Lofaður sért þú, Drottinn, fyrir bróðuir vorn, eldinn,
með Ihonum 'lýsir þú nóttina,
og hann er fagur og fjörugur, stæltur og sterkur.
Lofaður sért þú, Drottinn, fyirir systur vora, Móður Jörðu,
sem heldur oss lifandi og íhelldur oss uppi,
og leiðir fram ails konar áivexti, litfögur blóm og grös.
Lofaður sért þú, Drottinn, fyrir allla þá, sem af ellsku til þín
gefa óvinum sínum upp sakir
og þola veikindi og þrengingar, þolgóðk’ tii hinztu stundar,
því þú, sem æ'ðstur ert allra, munt gefa þeim eiM'fa kórónu.
Lofaður sért þú, Drottinn, flyrir systur vora, lékamllegan dauða,
sem enginn lifandi maður fær undan flúið.
Bágt eiga þeir, sem í dauðasynd deyja.
Sælir þeir, sem í verki létu þinn allraheligasta vilija verða,
þeim megnar hinn annar dauði ékki að vinna neitt mein.
Lofið og vegaamið Drottin og þalkkið honum
og þjónið honum í innillegri auðmýkt.“
Orðin hiér að ofan eru þýdd úr danskri lesíbók handa mennta-
skóHafófki, Otg eru endursögn á Sóllarsöngnum fræga eftir hetl-
agan Fransisous fná Assisi. Söngurinn er á aldur við Heims-
kringlu. Skammt var eftir af ævi dýnlinigsins eir Ihann kvað
Sólarsönginn; yfir honum hivSlir kveldbænarblær, og huigisan-
innar eru heppilegt ef-ni til hugleiðingar um árarnót, og e'ðli-
legt er hverjum kristnum manni að minnast þá gæzftau Guðs
og miskunnsemda. Heilög Ritning geymir ævaforn Ijóð í sama
anda: f>á er ég horfi á himininn, verk handa þinna, tunglið og
stjörnumar, er þú hefir skapað, hvað er þá máðurinn, að þú
minnist hans, og mannsins barn, að þú hirðir um það? (Sá'lm. 8)
Óiíkir erum við niútlímamenn al'lsnægtanna glaðværum öreig-
anum frá Aissisi, enda sækir svo margt að oss að flest verður
tamara en að lofa Guð. Að visu höfum vér lofáð Dani há-
stöfum í alþjóða áheyrn. Ætla mætti að siumum flyndist nú til-
valið að flytja dönsku þjóðinni drápu, ekki af venjulegri geirð
einnair sextugrar, héldur svo sem sexhundiruðfaldrar, og vel má
vera að slik drápa sé þegar orðin tái í huiga einhvers stónskálds-
ins. Ein litlu bræður (ifiratres minores) heiil. firansiscusar hefðu
iþó haft annan háfct á: Lofiað Guð fyrir iþá gæzku, sem hann
hefir sýnt báðum þjóðum með því hugarfari, sem Skapazt hef-
ir. f fulilri einlægni er ástæ'ða til að biðija þess að slllikur sam-
Ihugur vaxi milii þjóða.
Heilagur Firansisous lofar Guð fyxir þá menn, sem fyxirgefa
óivinum sínum, enda var hann einn kunnasti mannvinur og
friðairvinur isögunnar. F-lest virtist honum tilefni þakkllætis og
iofgjörðar, einnig væntanlleg tilkoma dauðans — og dó hann
þó á bezta aldrL f Só.larsöngnum er aðeins einn sorgartónn,
út af þeim, sem aldrei iðrast, heldur deyja í dauðasynd, og er
það hxyiggðarefni ekki minna nú en þá.
Tilsvairandi lofgjörð ætfcum vér einnig að færa Guði fyrir
aiilt gott og flagurt í náttúxunni og mannlífinu, ekki sízt fyrir
þá mörgiu, sem lunnið Shafa að heiil voxxi á umliðnu ári: Bænd-
>ur, sjómenn og verkamenn, sem firamlieiða matinn eða afla
hans, verzlunarfódkið, sem afgreiöir nauðsynjar vorar, sam-
göngumenn, sem flytja oss á miffli staða, lækna og hjúkxunax-
lið, sem veitir oss hijiálp í sjúkdómum, andans þjóna, sem færa
oss þekkingu, fegurð og jafnvel sannleika og anxiað andans
þrauð; stjórnendur, sem halda uppi reglu, öryggL mannúð og
margvtíslegxi þjónustu, Lofaður veri Guð flyrir aiiia góða sam-
flerðamenn, hvexrar þjóðax sem eru, á stuttri lí'flsleið vorxi milli
aldanna, þeirrar sem var og þeirrar sem kemur. Á þá skíni
hans sól og hans eifitfa 'lgós ilýsi þeim.
Nýjar erlendar bækur
í Borgarbókasafni
þáttum. Þetta efni verður
tfræðimönnum hverrar kynslóð
ar tilefni til enduranats og
deilna. Höfundur gerir sér far
um að takmarka og skýra hug-
tökin ,;hnignun“ og „fall
(Rómaríkis“ og hvaða merkingu
tfyrri tíðar menn leggi í þessi
hugtök. Bókinni fylgir tíma-
talstafla, bókaskrá og registur.
Wo ist Nebe. Erinnerungen an
Hitlers Reiohskriminaldirektor.
Hans Bernd Gisevius. Droe-
mersche Verlagsanstalt A G
Zúrich 1966. 19.80 DM.
Höfundurinn var starfandi í
lögreglu og leynilögreglu
þýzka ríkisins. Hann var mjög
á öndverðum meið við Himml-
er og var sagt upp starfi við
valdatöku Himmlers í júlí
1936. Hann var vel kunnugur
ýmsum áhrifamönnum, svo
sem Beck, Goerdeler, von
Witzleben, Canaris og Nie-
möller. Hann var rekinn úr opin
berri þjónustu eftir tilræðið
við Hitler 20. júlí 1944. Hann
hefur sett saman bækurnar
„Bis zum bitteren Ende“ 1946
og „Adolf Hitler“ 1963. í fyrri
bókinni lýsir höfundur reynslu
sinni sem einn samsærismann-
anna í 20. júlí tilræðinu. í
þessari bók „Wo ist Nebe“ seg-
ir Gisevius sögu Arthurs Nebe,
sem var í einu hæsta embætti
innan lögreglu þriðja ríkisins.
Hann var einn þeirra, sem tóku
þátt í samsærinu gegn Hitler
20. júlí og var skömmu síðar
tekinn af lífi. Höfundur rekur
kynni sín af Nebe og ástæður
þær, sem urðu til þess að hann
tók þátt í samsærinu, sem ætl-
að var að ryðja göturottunni
frá Vín úr vegi og semja frið
við Bandamenn. Bókin er eink-
ar læsileg og manni skiljast
þeir erfiðleikar, sem eru á því
að vinna gegn þrælskipulagðri
einræðisstjórn.
The History of the Kings of
Britain. Geoffrey of Monmouth.
Translated with Introduction by
Lewis Thorpe. Penguin Books
1966. 8/6.
Höfundur lauk samantekt þess-
ftrar bókar um 1136. Hann var
munkur af Benediktsreglu og var
áður biskup. Bók hans „Historia
Britonum" er ákaflega vafasöm
sem heimildarrit, höfundur læt-
ur eigin ímyndunarafl ráða skrif-
um sínum; eykur skrifin hæpn-
um heimildum og aðlagar efnið
eign vilja. Hann er aðalheimild-
in um Arthur konung og kappa
hans, galdrameistarann Marlín og
fl. Rit þetta er mesta fabúla, en
skemmtilegt. Útgáfa þessi er
mjög vönduð og fylgir mjög ítar-
legt registur og tímatalstafla.
Arnér, Sivar: Ett, ett, ett.
Sth. 1964 255 s.
Dagbókarblöð rithöfundar er
form það, sem skáldið velur
sér og notfærir sér af sMkri
snilld, skarpskyggni og vægð-
arleysi, að lesandinn á ekki
annars úrkosta en að hrífast.
Holt, Káre: Kongen — mann-
en fra utskjæret. Oslo 1965. 259
s.
Söguleg skáldsaga um Sverri
konung Sigurðarson. Fjallar
hún um æskuár hans og nær
fram yfir orustuna á Ré. Sag-
an er sögð í fyrstu persónu og
er lögð í munn Auðuni æsfcu-
vini Sverris.
Larsson, Sven: Konstnárens
öga. Sth. 1965. 102 s. litm.
Höfundur, sem er augn-
læknir, fjallar hér um áhrif
sjóngalla á verk málara og
myndhöggvara. Létt og
skemmtileg bók um athyglis-
vert efni.
Murdoch, Iris: The Red and
the Grenn. N.Y. 1965. 311 s.
Höfundur er talinn í röð
fremstu sagnaskálda Breta nú
á dögum. Bók þessi er saga
írskrar fjölskyldu í vikutíma,
dagana fyrir páskauppreisn-
ina í Dýflinni árið 1916. Fram-
vinda sögunnar er með hefð-
bundnum þunga, þar má eng-
inn sínum sköpum renna, en
þrátt fyrir það er hún rík af
glettni og kynlegum töfrum.
Rhode, Eric: Tower of Babel.
London 1966. 214 s.
Bókin er hugleiðing um
kvikmyndir. Höf. ræðir af mik
illi þekkingu og smekk um
verk ýmissa þekktra kvik-
myndahöfunda. Kvikmyndir
teljast nú orðið fullþrosika list-
grein og mjög umrædd. Er
þessi bók þarflegt tillag í þeim
umræðum.
Sundfeldt, Jan och Tore John-
son: Fárdmán frán isarna. Sth.
1964. 145 s., m.
Bókin lýsir ferðalagi rithöf-
undarins, Jans Sundtfeldts og
ljósmyndarans Toi-e Johnsons
með selveiðurum á ísunum á
Helsingjabotni. Skemmtileg
ferðabók með mörgum glæsi-
legum myndum.
Örum, Poul. Hanegal. Kbh.
1965. 151 s.
í bók þessari heppnast höf-
undi, eins og svo oft áður, að
lýsa venjulegum hversdags-
manni af djúpsæi og mann-
þekkingu.
E. H. F.
SMASAGAN
Framhald af bls. 3
mér að aðgæta hvort hann væri veikur
eða hefði lagt eld í rúmfötin, því að
mamma hafði sagt að hann kveikti í
pípu sinni undir teppunum og brýndi
íyrir mér að hlaupa honum til hjálpar
ef ég fyndi reykjarlykt að nóttu til.
iÉg tiplaði á tám í myrkrinu að her-
bergisdyrum hans, straukst við hús-
gögn og velti um koll kertastjaka með
úynk. Þegar ég sá að ljós var í herberg-
inu, varð mér bilt við, og er ég opnaði
dyrnar heyrði ég að afi hrópaði „Hott-
ho -ott!“ hátt eins og griðungur- með
gjallarhorn.
Hann sat uppi teinréttur í rúminu
og tók hiiðardýfur eins og rúmið æki
vegleysu; hnýttir jaðrarnir á rúmá-
breiðunni voru taumar hans; ósýni-
legir hestarnir stóðu í skugga handan
við kertaljósið. Utanyfir hvítum flún-
elsnáttserknum var hann í rauðu vesti
með hnullungsstórum látúnshnöppum.
Ofhlaðinn pípukóngurinn stóð rjúkandi
út úr vangaskegginu á honum eins og
lítil hálfbrunnin heylön á priki. Þegar
hann sá mig slepptu hendur hans taum-
haldinu og lágu kyrrar og bláar, rúm-
ið nam staðar á sléttum vegi, hann
dró niður í tungu sinni svo hún þagn-
aði, hestarnir stöðvuðust mjúklega.
„Er nokkuð að, afi?“ spurði ég, enda
þótt enginn eldur væri í fötunum. And-
lit hans í kertisbjarmanum líktist
gömlum, vattfóðruðum dúk, sem næid-
ur væri upp í myrkrið, alsettur skegg-
skúfum.
Hann starði á mig mildum augum.
Svo blés hann í pípuna, dreifði neist-
unum á flug, gaf pípuleggnum hávær-
an, vellandi hundablístrutón og hróp-
aði: „Spurðu einskis.“
Eftir stundarbið sagði hann læ-
víslega: „Hefurðu nokkurntíma mar-
tröð, drengur?“
Ég sagði: „Nei.“
„O, víst hefurðu það,“ sagði hann.
Ég sagðist hafa vaknað við rödd sem
hvatti hesta.
„Hvað sagði ég ekki?“ sagði hann.
„Þú étur of mikið. Hver hefur nokk-
urntíma heyrt getið um hesta inni í
svef nherbergi? “
Hann fálmaði undir koddann sinn,
dró fram lítinn poka sem hringlaði í
og leysti gætilega frá honum. Hann
lagði gullpening í lófa mér og sagði;
„Kauptu köku.“ Ég þakkaði honum og
bauð honum góða nótt.
Um leið og ég lét aflur herbergishurð
mína, heyrði ég rödd hans kalla snjallt
og glaðlega „Hott-o-ott!“ og ruggið í
langi'erðarúminu.
Um morguninn vaknaði ég af di-aumi
um eldfjörugan fák á skeiðvelli sem
stráður var húsgögnum og um stóra,
þungbúna menn sem riðu sex hestum
í einu og börðu þá áfram með brenn-
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 11
15. janúar 1966.