Lesbók Morgunblaðsins - 05.11.1967, Qupperneq 1

Ilallarkirkjan í Witten-
berg á dögum Lúthers.
fyrir miðju sjást dyrn-
ar, þar sem Lúther
festi upp mótmæli sín
í 95 greinum.
Marteinn Lúther:
” að er föst venja að maður telur og nefnir guðspjöllin eftir bókum, og seg-
ir að gu'ðspjöllin sé fjögur. Frá þessu er það runnið, að menn vita ekki hvað Páll
og Pétur segja mönnum í sínum bréfum, heldur líta menn aðeins á kenningu þeirra
sem viðauka við kenningu guðspjallanna, eins og þetta kemur fram í forspjalli
(bókar einnar) eftir Hieronymus kirkjuföður.
Hér við bætist enn verri siður, sem sé sá, að menn líta á guðspjöllin og bréfin
sem lögmálsbækur, er aðeins skuli af læra hvað vér eigum að gjöra, og þar sem
Krists verk eru aðeins sett fram sem dæmi til eftirbreytni fyrir oss.
Ef báðar þessar villumeiningar fá að vera um kyrrt í hjartanu, þá verður hvorki
gu’ðspjall né pistill lesið á gagnlegan og kristilegan hátt. heldur eru menn áfram
heiðingjar, alveg (eins og þeir) áður voru.
Þess vegna skulu menn vita að það er aðeins til eitt evangelíum, en (það er)
skrifað af mörgum postulum. Öll bréfin eftir Pál og Pétur og Postulasagan eftir
Lúkas, eru eitt evangelíum, þótt þau séu ekki að greina frá öllum verkum og orð-
um Krists, heldur segir eitt ritið frá í styttra máli en annað. Það er heldur ekki
neitt hinna fjögurra guðspjalla, sem hefir að geyma öll orð og verk Krists. Og
það er heldur ekki nauðsyn-
legt.
Evanelíum er og á heldur ekki
að vera neitt annað en tal eða
saga um Krist. Eins er þetta að
finna manna á meðal, að menn
skrifa bók um konung eða þjóð-
höfðingja, hvað hann hefir gert,
sagt og lifað á sinni tíð. Um
þetta geta menn skrifað á ýmsan
hátt, einn í löngu, annar í stuttu
máli.
Þannig á evangelíum að vera
og er ekki heldur neitt annað
en kronika, saga, frásögn um
Krist, hver hann er, hvað hann
hefir gert talað, og þolað. Þessu
hefir einn lýst stuttlega, annar
ýtarlega, einn á þemnan veg,
annar á hinn. Því að í siem allra
styztu máli er evangeliium tal
um Krist, að hann er sonur, og
er maður orðinn fyrir oss, er
dáinn og upp risirm, og er sett-
ur til að vera Drottinn yfrr öll-
um hlutum.
Svo mikið tekur Péll með í
sínum bréfum, og þetta undir-
strikar hann sterklega, en hann
talar ekki um þau undur og
þiá viðburði, sem um er skrif-
að í guðspjóilunum fjórum. Og
þó setur hann á fullnægjandi
hátt fram fyiiingu og heild
fagnaðarboðskaparins, svo sem
vér sjáum ljóslega og fagurlega
í upphafi Rómverjabréfsins.
Hér gneinir hanr hvað fagnað-
arboðskapurinn er og segir: Páll, þjónn Krists, kallaður til áð vera postuli,
útvalinn til að flytja fagnaðarboðskap Guðs, sem hann fyrirfram hafði heitið
fyrir sína spámenn í heilögum Ritningum, um son sinn, sem að holdnu til er
fæddur af Davíðs ætt, sem samkvæmt Anda heilagl'eik.ans er sannaður að vera
Guðs voldugi sonur, fyrir upprisu frá dauðum. Jesús Kristur, vor Drottinn, o. s.
frv. Róm 1.1—4.
Marteinn Lúther. Xrérista frá 1521.
Hér af sér þú að fagnaðarboðskapurinn er saga um Krist, Guðs son og Davíðs son,
dáinn og upprisinn, settan til að vera Drottin. Þetta er heildar niðurstaða fagnaðar-
boðskaparins.
Þar sem nú ekki er til nema einn Kristur, þá er og getur heldur ekki verið
nema eitt evangelíum. Og þar sem þeir Páll og Pétur flytja ekki kenningu nema
um einn Kris't, eins og fyrr er sagt, þá getur heldur ekki bréf þeirra verið neitt
annað en fagnaðarboðskapurinn sjálfur.
Já, þetta á einnig við urn spámennina, að sökum þes.s að þeir hafa boðað
evangelíum og talað um Krist, svo sem Páll segir hér líka, og hver m.aður vissiu-
lega veit, þá er kenning þeirra, einmitt þar sem þeir tala um Krist, ekkert ann-
að en það sama, hreina rétta evangelíum, ems og Lúkas eða Mattheus hefðu
sk’’ifað það. Eins og til dæmis þegar Jesaja í 53. kapítula ræðir hvernig Krist-
ur átti fyrir oss að d'eyja, og bera vorar syndir, þá hefir hann hér skrifað það
hreina evangelíum. Og það segi ég yður fyrir satt, að sá sem ekki höndlar þenn-
an skilning á fagnaðarboðskapnum,, sá mun aldrei geta upplýstur orðið af Ritn-
ingunni né fundið þtnn rétta grundvöll í henni.
STUTTOR-Ð
iim það sem leitca ber
að og vænta skal i
fagnaðarboðskapnum
í öðru lagi mátt þú ekki gera Krist að (einskonar) Móses, svo sem hann gerði
ekki meira en að fræða og gefa fordæmi, svo sem aðrir heilagir menn gera líka,
eins og fagnaðarboðskapurinn væri fræðirit eða lögmálsbók.
Þess vegna skalt þú höndla Krist á tvenns konar hátt, orð hans, verk og þján-
ingu.
í fyrsta lagi sem fyrirmynd, sem er fram sett handa þér og þú átt að breyta
eftir, eins og Pétur segir i 1. Pét. 2,21: Kristur leið einnig fyrir oss og lét oss eftir
fyrirmvnd. Það er að segja, eins og þú sérð að Kristur biður, fastar, hjálpar
mönnum og sýnir þeim kærleika, svo skalt þú einnig gera, bæði gagnvart sjálf-
um þér og náunga þínum.
En þetta er þó hið minnsta við fagnaðarboðskapinn. Og með þessu einu verð-
ur hann ekki einu sinni nefndur fagnaðarboðskapur. Því að hér með er Krist-
ur ekki orðinn þér að meira gagni en einhver minni háttar dýrlingur. Líf hans
verður um kyrrt hjá honum sjálfum, og veitir þér enga hjálp. Og í stuttu máli:
Enginn maður verður kristinn m.eð því (einu) að höndla Krist á þennan hátt.
Það framleiðir aðeins eftirlíkjendur. En þú þarft að komast miklu hærra upp
en þeir, þó að það hafi nú um langt skeið verið sjaldgæft að menn hafi prédik-
að um þetta.
Meginhluti og kjarni fagnaðarboðskaparins er þetta, að áður en þú höndlar
Krist sem fyrirmynd, verðir þú fyrst að taka við bonum og þekkja hann sem
gjöf, sem er þér giefin af Guði og er þín eigin eign, svo að þegar þú lítur til hans,
eða heyrir að hann gerir eða þolir eitthvað, þá efast þú ekki um að hann, sjálf-
ur Krisiur, er þinn i þessu verki og þjáningu, og að þú getur treyst honum jafn
örugglega og þú hefðir gert það sjálfur, já, svo sem værir þú sjálfur sa hinn
sami Kristur.
Johann Tetzel aflátssali.
Hann fékk heimild til
að selja aflátsbréf í
Brandenburg og Magde-
burg árið 1514.