Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1967, Blaðsíða 7

dæma fegurð hafði ég heyrt þaðan að
auistan, að fólk væri þar einimuna gesf-
risið og góðgjarnit, gáfað og sérstætt
fyrir fróði'eik sinn og jafnvel vísinda-
legar athuganir. Ég hafði raunar einu
sinni eða tvisvar verið svo heppinn að
fljúga þarna yfir í góðu veðri, en menn
gera sér í hugarlund hve mikils virði
slik sjónhending er. Það var því vissu-
lega með mikilli tilhlök'kun, sem ég
fieiug austur að Fagurihólsmýri í föru-
neyti mennta;málariáðherr.a, Nálttúru-
verndarráðs og annarra þeinra, er þessa
þjóðgarðsvígslu hugðust sækja. 5
Vígslan fór fram með ræðuíhöl'duim og
uppsetningu fagurs merkis og hefiir þfvi
verið lýst svo seim vera ber.
En n.ú var að skoða staðinn og til
þess var tíminn af skoirnum skam.mtL
Ég hafði litla leiðsögu, því kunniugir
stóðu í orðræðum um framtíð stiaðar-
in.s og skipulag, lögðu niður fyrir sér
vandamfálin í sambandi við þennan þjóð—
garð, sem í náinni framtíð yrði, með
bætitum samgöngum, sóttur heim af
fjölda gesta. Átti ég að fara inn í Bæj-
argiL, sem ég hafði heyrt lýst fagurlega,
eða átti ég að freista þess að Mt'a inn
í Morsárda'l, sjá til Bæjaristaðaskógar,
eins þnóttmesta skógllendis á l'andi
vonu, þar sem ég gæti einnig, ef rofaði
til, séð upptiök Skeiðanár við Jökulfell,
þar sem hún beljar undan Skeiðarárjökli,
eða átti ég að vonast eftir því að fá
augum litið fjallkonung íslanids, Hvanna
dalshnjúk, þar sem hann rís upp úr
Öræfajöikli? (■<
Hér var úr vöndu að ráða, en skjótra
ákvarðana þörf. Ég valdi Skerhól upp
af Skaftafalls'heiðinni, þar sem sæi inn
Monsárdal til tröllabyggðanna. Tíminn
var stuttur og ég vildi sjá yfir sem
mest á sem skemimstuim tíma. Ég héltfc
því einn á braifctan yfir foraðsmýrax og
flóa, gerðist blautur upp fyrir mjóalegg,
en lét mig engu skipta. Ég gæti víst geng
ið imér til hita hérnia upp brekkurnaiT; 0
ra'kar og grýttar af regnskúruim, sem
gengu yfir af og ti'l, Skýjabó'Lstrarnir
hrönnuðu sig um fjallatindana við jök-
ulrendurnar, ýmiisit huldu sýn og komu
óhugnanlega nærri, eða lyfitu sér lítil-
lega. og landið var eins og ungmey, sem
er feimin við að láta sjá á sér knén.
Og hér er tækiifærið til að hugsa um
þjóðsögurnar, tröllkonuna hans Einars
í Skafltafielli og sitthvað fleira í þeiim
aúr. Það hefði verið gaman að geta
manað tröll út úr mikilúðlegri þok-
unni og skýjaibóls’bruinum. Sjá þau ganga
yfir Morsárdalinn og stilla sér upp við
klettairisana í Skorum, sunnan dalsins.
Mér hefði fundizit það sjálfsagður hliut-
ur á þessari stunidu.
Við látum Magnús Bjarnason frá
Hnappavölluim segja frá með „Þjóð-
sagnarkveri" sínu og Jón Árnason í
„íslenz'kum þjóðsögum og ævinitýrum." ■
Magn.ús segir svo frá Einari í Skafta-
felli:
„Einar hét maður. Hann bjó í Skafta-
felM í Öræfuim. Mjög var hann nafn-
frægur maður. Það er alsagt að kunn-
ugur væri hann tröllkonu einni.
Það bar til eitit sinn, er Einar var
á ferð, að yflr hann sló þoku mjög
dimmri. Virtfet honum, sem hún
mundi eigi með öllu einleikin og vera
gjörð ti'l að vi'l'La sig. Hann tók þá öxi
einia er hann hafði meðferðis, og henti
lienni frá sér. Strax þar eftir létti upp
þokunni, en Einar hélt áfram sinn veg
Séð heim að Skaftafelli. í baksýn hvassar eggjar Hafrafells og uppi yfir gnæfir fjallkonungur Islands, Hvannadalshnjúkur.
VIGNIR GUÐMUNDSSON:
l it’iuirl'ctiiii'ó ««; tr«lla.s«<ini'
hcilla nuiiiii að Skal'talclli
að má cflaust með sanni
wP segja, að það sé að færast
mikið í fang fyrir mig, sem í fyrsta
skipti kom í Öræfasveit, þegar þjóð-
garður íslendinga, hinn nýi, Skafta-
fell, var opinberlega afhentur ís-
lenzka ríkinu og þjóðinni, að ætla
nú að gera tilraun til þess að skrifa
sögukorn og lýsingu þessa staðar og
nota til þess eina blaðagrein.
En ég verð að segja það með
sanni, þótt úlfgrár skýjabakkinn
hyldi mér lengst af sýn yfir þetta
töfrandi hérað, þá náði það samt
svo sterkum tökum á mér og blátt
áfram heillaði mig, eins og ljósálf-
ar heilluðu jarðarbúa forðum, að ég
fékk ekki rólegur setið fyrr en ég
var búinn að viða að mér nokkr-
um fróðleik um þennan stað og
leitaði síðan á náðir fróðra manna
mér til lialds og trausts í þessu efni.
Ég hef um fjölda ára notið þess sem
kvöl'dlesfcurs, að blaða í íslenzkuim þjóð-
sögum, hverju nafni sem nefnast og
hvaðan seim eru. í stanfi mínu hef ég
svo áfct þess kost að ferðast m.jög víða
uim okkar fagra land. Mér finnst ávallt
ofurMtil saga setja annan og dýpri svip
á landið, það verða auðugra, þótt eng-
ilfag'Uir't sé fyrir, ef þar eru á kreiki
munmmæli, eða dulúðug sögn, þótt með
öllu sé ósönn, og aðeins skáldleg
ímyndun fóliks, sem bjó við fábreytni,
en stytti sér stundir við að hlýða á
og segja sögur, er siðan gengu mann
frá manni og enginn vissi föður að, eða
hvar flug þeirra hófs't. Suimar áfctu sér
kannske ofurMtið sannleikskorn, sem
varð að m,iklu o,g lauískrúðugu sögu-
tré í meðförum manna með littr.íkt í-
myndunarafl. Engir vonu betri giestir,
á bæjum hér áður fyrr, en góðir sögu-
menn. Og þeir þáðu margt gott að sögu-
launum. Þetta vissu þeir og því hafa
þeir leitazt við að hafa sögur sínar sem
kjarnmestar o,g mikilúðlegastar, efttr
því sem við átrti.
Þegar ég vissi, að ég átti að lenda
austur í Öræfasveit í fyrsta sinni hinn
15. september sl., fór ég þegar að velta
því fyrir mér, hvað ég hafði lesið og
lieyrt af sögum þaðan. En fátt kom í
hugann, nema tröll í SkafifcafelM, og í
Öræfum myndu fjósbaðstofur hafa ver-
ið l-engst við líði á landi hér. Um fá-
Séö hciman frá Skaftafelli til Jökulfells (t.v.) Bláhnjúks (miðmynd) og Innfjalla.
24. desember 1967
■LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 39