Lesbók Morgunblaðsins - 14.01.1968, Blaðsíða 11
D'vel hjá oss, kæri tjaldur, sem
vonarstjarna vertu,
og verndarengiil sértu
á þinginu,
sem vængjuð hjörðin heldur sí og æ.
Dvel hjá oss, fuglinn fríði,
unz fölnar lauf á víði
og lynginu.
Með hjartans þökkum fljúgðu þá
suður yfir sæ.
Jöfnubáðu náttmála og miðnættis
gekk ég til hvílu. Hjónin, Súsanna og
Óli, voru þá enn ekki háttuð. Handan
Úr stofunni þeirra heyrði ég orgelhljóm
og söng. Orðaskil gat ég ekki greint.
En lagið var hið sama og „Þú sæla
heimsins svala lind“ en venjulega sung-
ið undir. Ég þóttist vita, að orgeltón-
arnir kæmu undan fingrum Súsönnu,
en söngurinn af vörum Óla. Mér hafði
fyrr um daginn orðið spurn, hvort
þeirra léki á orgel, sem ég sá í einu
horni stofunnar, en húsfreyjan færzt
undan að svara. Hún var ógjörn á að
láta mikið yfir sér, Og húsibóndann
hafði ég oftar en einu sinni heyrt raula
sönglag. Nú fannst mér sem ég hefði
aldrei heyrt fegurri tónleika en söng
þessa færeysku sjómanns, er ungur
hafði dregið fisk á íslandsmiðum, misst
heilsuna í því vosi, kiomið siðan heim
strítt álíka lengi við sjúkdóm sinn,
náð kröftum og gengið að eiga þá konu,
sem alltaf beið hans, en hafði aldrei
hugsað um neinn annan, og gerzt smá-
bóndi á föðurleifð hennar, sem lék nú
undir við söng hans. Og mér fannst
þessi saga líkjast meir ævintýrum en
veruleika. Út frá þesum kvöldhljóm-
leikum rosknu hjónanna í Húsavík sofn-
aði ég, sannfærður um, að nú hafði ég
lifað einn af ógleymanlegustu dögum
ævi minnar ...
egar ég kom fram í eldhúsið
klukkan sjö morguninn eftir, sat bóndi
þar hjú viðtækinu sínu og hlýddi á
morgunhugleiðingu. Sá glaðværi mað-
ur var alvöru þrunginn og hátíðlegur
að sjá. Fyrst var leikið sálmalag. Þá
flutti djákninn í Þórshöfn bæn. Og síð-
an var sungið vers eftir Mikkjal Dánj-
alsson á Eyggi, sem er á þessa ieið:
Ja, elska vit hvþr annan
og gera væl við grannan,
og klandur ei er kent,
tá eru góðir dagar,
urn mangt eitt mein enn bagar,
og tá er árið farið hent.
Mér fundust þessar ljóðlínur eiga svo
vel við Súsönnu og Óla Samúelsen sem
hugsazt gat. Þær endurómuðu í sál
minni, löngu eftir að ég hafði kvatt
þau. Og síðan hef ég ósjaldan sagt við
sjálfan mig: Hamingjusöm væri heims-
byggðin, ef allir lifðu samkvæmt þeim.
Framliald í næsta blaði.
Tíkin Leira
Fraimhald af bls. 6
hundur, kolótt að lit og var með nokk-
urskonar prestakraga um há'lsinn. Alla
þá tíð, sem hún var á Englandi, sá hana
aðeins einn maður, sem svo var fróður
að þekkja af hvaða kyni hún væri. Hún
var einkar vel þekkt á Shellflotanum,
þar sem hún lifði fjögur fyrstu ár ævi
sinnar, og sömuleiðis í Sussex, þar sem
hún átti heima hin tíu árin. Hún var
ákaflega hænd að þeim Boga, Graeme
og Elton, og öllum þótti þeim líka inni-
lega vænt um hana.
Leira eignaðist þrjá hvolpa með
fjárhundi í Sussex. Hún hafði enga
mjólk að gefa þeim, en ældi upp mat
handa þeirn —eins og fug-lar gera, Þeim
var líka gefin kúamjólk og á þessu
viðurværi d'öfmuðu þeir vel.
Heila bók mætti skrifa um Leiru,
tryggð hennar við Boga, og þá um-
h>ggju sem Hazel og 'báðir dre.ngirnir
sýndu henni; um hennar kynlegu vits-
muni, og um það, hve fljót hún var að
læra að hegða sér sem tilheyrandi því
heimilisfólki, sem aldrei mun gleyma
henni.
Þannig hljóðar saga Leiru, eins og
hún birtist í framangreindu blaði. Kona
sú, er færði söguna í letur, hefir skrifað
uridir dulnefninu Rbbinette, og hefir
gert það að sérgrein sinni að safna
merkilegum sögum um dýr og færa þær
þær í letur. Þegar þau hjónin, Bogi og
Hazel (hún er vel menntuð kona og
les íslenzku dável, þó að ekki tali hún
hana), lásu þýðinguna h'ér að framan,
höfðu þau, eins og vænta mátti, mörgu
við að bæta, og þá leiðréttingu gerði
Bogi, að annar hundur kínverskiur, en
af óskyldu kyni, hafði einnig verið á
skipinu, og hefði honum verið bjargað
með svipuðum hætti. Hvolpurinn hafði
verið fótlbrotinn á báðum afturfótum
og var samt að reyna að halda sér á
fioti í fljótinu. Settu skipverjar út bát
til þess að bjarga honum. Hann var svo
græddur, eins og Leira. Hann varð stór,
og nokkuð grimmur, svo að ekki var
öllum dælt við hann að eiga. Eins og
Leira var hann skilinn eftir í skipinu í
Gibraltar, en dauður var hann þegar
Bogi kom aftur á skipið. Sögðu hinir
spánsku eftirlitsmenn þess, að hann
hefði dottið niður í lest og daiuðrotast.
Þá frásögn kvað Bogi hreina fjarstæðu,
hundurinn hefði verið búinn að vera á
skipinu í þrjú ár og engin hætta á að
hann færi sér þar að voða.
Fyrst eftir að Leira kom til Englands,
átti Bogi heima uppi í sveit í Sussex.
Á meðal þeirra, sem að staðaldri komiu
með heimilisnauðsynjar, var sendimað-
ur kjötverzlunarinnar. Eitt sinn er hann
kom með kjöt, bar svo við að þau hjón-
in voru ekki heima og húsið mannlaust.
Það gerði ekkert til, því hann var þar
öilu kunnugur, fór inn með kjötið og
lét það í kaéliskápinn. Ekkert amaðist
Leira við þessu. En þegar hann ætlaði
út. aftur, var öðru máli að gegna; þá
varði hún dyrnar og hélt honum þarna
í prísund unz hjónin k'omu heim, eftir
fullar t'vær klukkustundir. Maðurinn
átti að vonum að fara víða og var nú
kominn í hrein vandræði sökum tíma-
skorts. Tók Bogi af honum allmargar
kjötsendingar og flutti þær viðtakend-
um á sínum bíl.
En þetta er líklega orðin nógu löng
saga af kínversku tikinni Leiru.
Leikmannsþankar
Framlhald af bls. 7
eitt sinn og var þar næturgestur. Hann
var glaður og reifur og ræddu þeir Ól-
aifur lengi saman um kvöldið.
Ólafur fór að tala um heimili pilts-
ins og kvaðst hafa frétt, að þar hefði
allvel verið lagt í búið undir veturinn.
— Þið eruð fimm í heimili, sagði
Ólafur.
— Já.
— Og slátruðuð fjórum hrossum
handa ykkur.
— Já, svaraði bóndasonur.
— Og tveimur kvígum.
— Já, það er víst rétt, svaráði bónda-
sonur.
— Og svo hafið þið 18 kýr í fjósi og
HLJÓÐVARP OG SJÓNVARP
Eftir Alan Boueher
JOLAUTVARPIÐ í flestum Vestur-
landanna byggist á ýmisskonar hefð.
Að vísu er orðið „tradition" (hefð)
notað í brezka útvarpinu yfirleitt
um allt sem er búið að gera, að
minnsta kosti þrjú ár í röð, en þó
er hægt að rekja jólahald okkar
Englendinga í núverandi mynd þess
aftur á 19. öld, sniðið að mestu
leyti af þeim Albert drottningar-
manni og Charles Dickens skáldi
(ég tala ekki um jólahald Skot-
anna, sem er ekki til. Þem tókst að
afnema jólin að mestu sem pápiska
hjátrú með siðaskiptunum). Enda er
sagan Jólasálmurinn (Christmas
Carol) eftir Dickens orðin fastur
liður í jóladagskrá útvarpsins. Því
kom það mér dálítið á óvart, þegar
ég hlustaði á BBC um daginn og
heyrði þátt, sem gert var gys að
Dickens-jólunum á miskunnarlaus-
an hátt. Þá mundi ég eftir því, sem
ég var raunar búinn að gleyma eftir
þrenn jól á íslandi, að við Eng-
lendingar gerum aðeins gys að þeim
siðum, er rótgrónastir eru hjá okk-
ur. Þegar brezka útvarpið fer að
taka eitthvað mjög alvarlega, þá er
það líklega í hættu.
Jólaframlag Norðurlandanna —
óperettan Vínardraumar eftir Osc-
ar Strauss — var sannkallað létt-
meti, mjög skemmtilega og snilld-
arlega gert tæknilega, en froðu-
kennt og víst ekki ætlazt til þess að
maður tæki boðskap þess of al-
varlega; en hann sýndist vera að-
allega sá, að eiginkona — jafn-
vel prinsessa — er langar að halda
manni sínum heima frá vændishús-
um Vínar og vinna ást hans, eigi að
hætta að borða en hugsa um lín-
urnar og fara í megrunarkúr.
fslenzka kvikmyndin um Björgun
unina við Látrabjarg — ef hægt
drekkið mjólkina úr þeim, segir Ólafur.
— Já ætli það ekki.
— Auk þess hefur maður heyrt, að
þið hafið slátrað handa ykkur 30 kind-
um, segir Ólafur.
—Nálægt því líklega, samsinnti
bóndasonur. Ólafur þegir nokkra hríð
en segirr síðan.
— Og allt búið fyrir jól.
En þess vegna datt mér þessi brand-
ari í hug, að það væri meiri fádæmin,
sem sveitirnar yrðu að leggja til fyrir
hvert haust, handa svo stórri borg ef
allt ætti ekki áð vera búið fyrir jól.
Yfirleitt sýndist mér nauðsynjar
dagsins sóttar í búðirnar hvern morg-
un og þá hvorki meira né minna en
þurfti þann daginn eftir fólksfjölda
hvers heimilis, var mér sagt.
Ég held að þetta búðarráp hljóti að
vera leiðinlegt og ódrjúgt; allt þetta
mikla tillaga sveitanna á matborð borg-
arbúa kostar vitanlega sína peninga og
sennilega fleiri krónur eftir því sem
minna er keypt í einu. Ég tala nú ekki
um, ef hægt væri að fá vöruna milli-
liðalaust beint frá stórbóndasyninum
nágranna Ólafs í Þjórsártúni eða frá
„bóndanum í Ási“. En þá kemur til
þetta margumtalaða húsnæðisleysi, skort
ur á plássi: geymslu umfram brýnustu
þarfir.
Annars var mér sagt, að nú væri
meira framboð af herbergjum til leigu
en stundum áður í borginni hvað sem
því veldur, ef satt reyndist.
Er það bara stundarfyrirbrig'ði? Eða
er þróunin að snúast við. Stendur þjóð-
félagið á tímamótum? Er flóttinn úr
sveitunum búinn að ná hámarki og
væri að bera svo ólíkt saman — var
aftur á móti langt frá því að vera
snilldarverk frá tæknilegu sjónar-
miði, enda er hún auðsýnilega gerð
þegar kvikmyndatækni á Islandi var
enn á byrjunarstigi. En þrátt fyrir
alla galla hennar, fannst mér þessi
mynd vera margra Vínardrauma
virði, og þar að auki hafa í sér
meiri jólaboðskap en flestar prests-
ræður samanlagt.
Á gamlárskvöld var svo margt
á boðstólum, bæði í hljóði og sjón,
að maður hafði ekki tóm til þess
að sjá nema nokkrar glefsur úr
því. Mér fannst Norræna gamlárs-
kvöldið, með nokkrum undantekn-
ingum, hundleiðinlegt. Ef til vill
hefði ég haft meira gaman af því,
ef ég hefði skilið málið betur, en
ég efast mjög um það. Raunar
fannst mér íslenzka Aramótaskaup-
ið miklu skemmtilegra, enda er
það algjör misskilningur a'ð halda,
að eitthvað hljóti að vera betra,
sem fleiri eða stærri þjóðir taka
þátt í. Fjölmennið og stærðin hafa
lítið að segja um gæði.
Rétt fyrir miðnætti á gamlárs-
kvöld var ég staddur hjá brezku
fólki, þar sem ekkert sjónvarps-
itæki var, en þegar ég nefndi það,
að mér þætti svolítið leitt að sjá
ekki Vilhjálm Þ. Gíslason útvarps-
stjóra lesa Annál ársins í síðasta
sinn, var mér undir eins hleypt ni'ð-
ur í kjallarann, en þar býr góður
kunningi minn sem á tæki, og mér
tókst þá að fylgjast með seinni
kafla ræðu Vilhjálms. Ég óska hon-
um, og einnig eftirmanni hans,
Andrési Björnssyni, allra heilla, og
öllum lesendum þessara smágreina
minna og óska ég góðrar hljóð-
varps- og sjónvarpsskemmtunar í
árinu 1968.
andstæðan að hefjast? Er andinn farinn
að leita heim til átthaganna og hin raun-
verulega heimferð úr borg til sveita í
þann veginn að hefjast. Ég veit ekki, en
að því mun reka fyrr eða síðar. Kannske
verða mörg ár þangað til það veröur
jafn erfitt að fá jörð til ábúðar eða
kaups, eins og hefur verið að losna við
þær fyrir viðunandi verð fram að
þessu.
Þá gæti svo farið að fólk hlakkaði
til hvíldarstunda skammdegisins, í stað
þess a'ð kvíða fyrir þeim og fólksfæð-
inni í dag. Þá upphæfist aftur kveð-
skapur í stofu bjartri af rafmagnsljósum
og íslendingasögur yrðu kannske lesn-
ar. Látum vera þótt Kiljan og Guðrún
frá Lundi héldu áfram að vega salt um
lesendafjölda bókmennta sinna. Það
verður oftast ofan á að síðustu, sem líf-
vænlegast er. Ég ætla mér ekki þá dul,
að fara að spá öðru sigri á þeim vett-
vangi. Það hefur stundum þurft lengri
tíma en hér er fyrir hendi, til að síast
úr, sem minna hafði gildið. Og ekki
meira um það.
En hvað sem framtfð sveitanna líð-
ur, þá var gott að koma suður.
Ég á ekki nógu falleg orð, yfir öll
þau elskulegheit, sem maður mætti þar
hjá öllum.
Hjá ókunna manninum á götunni, sem
maður stoppaði margsinnis til að
spyrja til vegar, þegar maður stóð ein-
hversstaðar uppi villtur og ráðalaus.
Greiðasemi skyldra, sem vandalausra,
allt var þetta upp á sama máta.
Mín reynsla er sú, að í Reykjavík
búi gott og fallegt fólk.
14. janúar 1968
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS H