Lesbók Morgunblaðsins - 14.01.1968, Blaðsíða 14

Nýjar
erlendar
bœkur
j. M. Rist: Plotinus. The Road to
Reality. Cambridge University Press
J967. London. 50s.
Plotinus er tímamótamaður í heim-
spekisögunni sem kunnugt er. Hann er
fæddur í Egyptalandi laust eftir árið
200 að því er talið er og átti heima í
Alexandríu og víðar fram til fertugs-
aldurs. Þá fluttist Plotinus til Rómar og
stofnaði heimspekiskóla sinn, sem varð
akur nýplatónskrar heimspeki.
Höfundur þessarar bókar, J. M. Rist,
er aðstoðarprófessor í grísku við háskól-
ann í Toronto. Í aðfararorðum bókar-
innar segir hann að það sé ekki tilgang-
ur sinn að rita yfirlitsverk um Plotinus,
þess sé ekki þörf. í bókinni taki hann
hins vegar til meðferðar nokkur atriði
í hugsun Plotinusar, sem ágreiningur
sé um og reyni að varpa á þau nýju
ljósi.
1 fyrsta kafla bókarinnar rekur höf-
undur það sem vitað er um ævi Ploti-
nusar og starf og st.yðst þar einkum við
Vita Plotini eftir Porphyry. Porphyry
var lærisveinn Plotinusar og rita’ði bók
sína u. þ. b. 30 á' um eftir dauða meist-
arans. Næst fjallar Rist í nokkrum köfl-
um um megininrtakið í hugsun Ploti-
nusar, hið eina, fegurðina, hið góða,
logos, sálina, viljann, hamingjuna og
sjálfið. 1 síðustu köflunum tekur hann
til meðferðar dulhyggju nýplatóninga
og trú þeirra.
í lokakafla bókarinnar þar sem höf-
undur birtir niðurstöður sínar, segir
hann, að hver sá, sem fengizt hafi við
að kenna stúdentum heimspeki Ploti-
nusar, geri sér grein fyrir því, að það
sé ekki létt verk. En bók hans getur
stuðlað að því að það verk vinnist auð-
veldar, hún er skrifuð ljóst og viðfangs-
efnið skilgreint eins vel og kostur er.
Margar athugagreinar fylgja, einnig
bókaskrá og listi yfir tilvitnanir.
J. L. Styan: Shakespeare’s Stagecraft.
Cambridge University Press, Cambridge,
1967, 13 s 6d.
í þessari bók tekur höfundur leikrit
Shakespeares til meðferðar út frá leik-
rænu sjónarmiði. 1 upphafi gerir hann
grein fyrir byggingu leikhúss þeirra
tíma, og þeirn tæknilegu möguleikum
sem leikritahöfundar urðu að hafa í
huga við samningu verka sinna. Með
ótal tilvitnunum og dæmum sýnir hann
fram á, hvernig Shakespeare leitaðist sí-
fellt við að varpa fyrir róða hefðbundn-
um takmörkunum leiksviðsins og skapa
nýja möguleika. Þetta er mjög yfir-
gripsmikil og nákvæm athugun á tækni-
legum vinnubrögðum þessa mikla leik-
ritahöfundar. Höfundur bókarinnar, J.
L. Styan, er prófessor í ensku vi'ð há-
skólann í Michigan.
Edward Wagenknecht: John Greenleaf
Whittier, A Portrait in Paradox. Oxford
University Press, New York, 1967.
Þessi bók er ein í flokki bóka sem
Edward Wagenknecht hefur skrifað um
helztu frumherja amerískra bókmennta.
John Greenleaí Whittier var uppi frá
1807—1892 og ól aldur sinn í Nýja Eng-
landi. Hann var skáld og ritstjóri, og
hafði allm'kil afskípti af stjórnmálum,
var einn af ötuluslu stuðningsmönnum
Lincolns og barðist fyrir því að negrar
yrðu leystir úr ánauð. Fyrir þá afstöðu
sína hlaut hann að þola ofsóknir en
hann var einnig sæmdur mörgum heið-
ursnafnbótum áður en lauk, bæði fyrir
skáldsögur, ljóð og þó einkum fyrir
fræðistörf í þágu þjóðlegs fróðleiks
Nýja Englands sem fram að þvi hafði
ekki verið sinnt.. Bók þessi er ekki
eiginleg ævisaga, öllu heldur rannsókn
á ævi mannsins og störfum með hlið-
sjón af þeim tíma sem mótaði hann.
Til þess að skilja þróun amerísks þjóð-
félags, er nauðsynlegt að skilja persónu-
leika Whittiers, segir á kápusíðu.
David Harris Willson: King James VI
& I, Oxford University Press, New
York, 1967.
Þessi ævisaga Jakobs Englandskon-
ungs, sem uppi var á árunum 1566—
1625, kom fyrst út hjá sama forlagi árið
1956, en nú í vasabókarbroti. Þessi ævi-
saga um Jakob sem var konungur í
Skotlandi frá 1567, sá sjötti í röðinni
með því nafni, og konungur Englands
frá 1603 og nefndist þar Jakob I., mun
ýtarlegri en aðrar ævisögur sem ritaðar
hafa verið um hann. Mynd konungsins
sjálfs er dregin skýrum dráttum, og
ýtarlegar lýsingar á persónum sem mest
áhrif höfðu á hann, svo og stjórnmála-
ástandi þessa tímabils, fylla mjög út í
myndina. Höfundurinn, David Harris
Willson, er prófessor í sögu vi'ð háskól-
ann í Minnesota, og hefur samið fleiri
rit um sagnfræðileg efni. Þetta verk
hans er einkar læsilegt og fróðlegt, 447
blaðsíður að stærð.
Richard C. Wade: Slavery in the Ci-
ties. The South 1820—1860. Oxford Uni-
versity Press, New York 1967. $1,95.
í formála segir höfundur þessarar bók-
ar, að allar umræður og öll skrif um
þrælahald í Ameríku gangi út frá því
að þrælahald og kúgun negranna eigi
eingöngu rætur í jarðvegi sveitanna
og plantekranna. En þrælahald hafi svo
til allt frá byrjun einnig tíðkazt í bæj-
um og borgum, þótt aðstæður hafi verið
aðrar. Höfundur leitast við a'ð sýna
sögulega þróun þrælahaldsins í borgum
Suðurríkjanna, þar eða nauðsyn sé að
varpa á það ljósi, til þess að auka
skilning manna á þessu viðkvæma
vandamáli Bandaríkjanna. Heimildir
höfundar um þetta tímabil Suðurríkja-
borganna eru skýrslur, lagaskjöl og
einkabréf. Úr þessum heimildum hefur
höfundur dregið upp heildarmynd af
lífi og kjörum negranna á þessu tíma-
bili. Höfundur þessarar bókar er pró-
fessor í amerískri sögu við háskólann
í Chicago.
Framkv.stj.: Slgíús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason írá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstj. fltr.: Gísli Sigurðsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Rltstjórn: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Útgefandi: H.f, Árvakur, Reykjavik
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
14. janúar 1968