Lesbók Morgunblaðsins - 21.04.1968, Blaðsíða 15

um. En þeir urðu allir að fara
sömu leiðina. Við gátum enga
björg þeim veijtt. Einn komst
þó lífs af. Hann hafði verið
einskonar félagi áhafnarinnar,
er hún dvaldist í útlegðiríni.
Hann fékk að halda lífi og átti
að fylgja leiðangrinum niður af
jökli. Ekki var þó sett á hann
band, því talið var að hann
myndi elta. Þetta brást þó
sem kunnugt er, því schafer-
hundurinn fallegi snéri aftur
að flakinu og þar fannst hann
nær soltinn til ólífis, er björg-
unarleiðangur að sunnan kom
að flakinu löngu síðar.
En nú var ekki til setu boð-
ið lengur. Þórarinn Björnsson
hafði stigið á einhvern kassa
í snjónum, er hann var á gangi
nokkuð frá vélinni. í kassa
þessum reyndust vera 24 úr af
svissneskri gerð. í samráði við
Magnús flugstjóra varð það að
ráði að þeim skyldi deilt með
leiðangursmönnum tilminjaum
þessa för og mun það síðar
hafa verð samþykkt af ráða-
mönnum. Margir leiðangurs
manna eiga þessi úr enn í dag
og svo er um mig. Ég ber það
daglega á handleggnum og
vona að það fari aldrei úr
eigu minni.
Klukkan var orðin fjögur síð
ari hluta dagsins, er við hinir
síðustu, lögðum af stað. Áhöfn
in hafði búizt til farar og gat
ég orðið einhverjum þeirra að
liði með sokkaplögg mín, því
þau skorti algerlega. Allir
gengu á skíðum, nema Ingi-
gerður flugfreyja. Hún fór af
og til fótgangandi, er kulda
setti að henni, annars sat hún
á sleða, sem við drógum fjórir
í senn. Sleðanum hafði verið
varpað niður til þeirra á jök-
ulinn. Var á honum eitthvað af
farangri áhafnarinnar. Við vor
um 6 sem fylgdum sleðanum,
Tryggvi Þorsteinsson, Jón Sig
urgeirsson, ólafur Jónsson
Þorsteinn Svanlaugsson, Þór-
arinn Björnsson og ég. En
sleðinn reyndist þyngri í drætti
en við höfðum vonað. Urðum
við allir að vera samtaka og
taka þéttfast á, er hann fór af
stað, jafnvel þótt hallaði und-
an fæti. Þetta stafaði af því
að meiðar sleðans voru klædd-
ir áli, sem var einkar stamt í
frostinu. Við ætluðum að reyna
að freista þess að rífa það und-
an, en reyndist ómögulegt sak-
ir áhaldaskorts. Við drógumst
því brátt aftur úr og þeir síð-
ustu, sem kvöddu okkur og
héldu á undan, voru þeir Magn
ús flugstjóri og Þráinn Þór-
hailsson.
Er við höfðum gengið svo
sem klukkustund kom flugvél
fljúgandi yfir okkur og varp-
aði niður til okkar böggli.
Þarna vonuðumst við til að fá
hinn langþráða svaladrykk. En
í pakkanum voru aðeins tæki
til að hreinsa sjó til drykkjar
Jökulganga Akureyringanna. Frá vinstri: Vignir Guðmundsson, Jón Sigurgeirsson, Ólafur
Jónsson (þessir meS streng á milli sín), Tryggvi Þorsteinsson, Þorsteinn Svanlaugsson, Sig
urður Steindórsson, Þráinn Þórhallsson og Þórarinn Björnssson. Eðvarð Sigurðsson tók
myndina.
og þorstatöflur fyrir þá sem
hrekjast á björgunarbáti á sjó.
Þetta voru því hin mestu von-
brigði, þótt töflurnar bættu
nokkuð úr. En um þeta var
ekki að fást. Orðsending okkar
sem við sendum gegnum tal-
stöðina á jöklinum, hafði ekki
verið rétt skilin og hér höfð-
um við ekkert nema snjó til
að vinna úr, en hitatæki ekkert
Það var því ekki um annað að
ræða en halda áfram og reyna
að hætta að hugsa um þorst-
ann. Framundan sáum við að
þokuslæðingur læddist upp
jökulinn frá Kistufellinu. Það
tók að gola lítið eitt, en þó
aldrei svo að algerlaga fyki í
slóðirnar. Rétt í þann mund
er við vorum að hverfa inn i
þokubakkann flaug yfir okkur
flugvel með orðsendingu og
bað okkur að sækja Banda-
ríkjamennina. Þegar var ákveð
ið að þeir Þorsteinn Svan-
laugsson og Þórarinn Björns-
son héldu til baka, en þeir
gengu þá stundina ekki fyrir
sleðanum. Vorum við nú fjórir
eftir með flugfreyjuna og sleð-
ann.
Þáttur Ingigerðar Karlsdótt-
ur flugfreyju verður okkur ó-
gleymanlegur sem lengst dvöld
umst með henni. Hún var illa
meidd í baki og skilur enginn
enn þann dag í dag hvernig
hún náðist út úr flakinu um
örlítið gat, sem var yfir klefa
þeim sem hún var í. Þrátt fyr-
ir meiðslin kvartaði hún aldrei
og ávalt var hún létt í skapi,
glöð og uppörvandi. Er líða
tók að kvöldi herti frostið upp
í 15 stig. Var reynt að hlú að
henni eftir föngum í teppi og
gæruúlpur á sleðanum. En það
er nístingskalt í ísþoku og 15
stiga frosti. Mér tók að kólna
á fótunum. Skórnir mínir höfðu
orðið rakir í sólbráðinni um
daginn og hitanum innanfrá.
Ég hafði heldur ekki getað
skipt um sokka. Þegar við áð-
um á leiðinni, og alla langaði
sáran til að setjast niður og
kasta mæðinni, fór ég af skíð
unum og hljóp um í snjónum
til að liðka fæturna og reyna
að koma í þá hita, en auðvitað
stokkfrusu skórnir á skíðunum
Nú tók að skyggja og það
varð æ erfiðara að rekjaslóð-
irnar. Þeir, sem á undan okkur
fóru, höfðu ekki farið allir í
sömu slóð, svo við lentum í
villuslóðum. Af og til fundum
við samt hvannastengur með
sauðsvörtum ullarlopa. Meðan
svo hélzt vorum við á réttri
leið. Þó kom svo, að við treyst-
um okkur ekki að rata lengur.
Skafrenningsfjúkið gerði erf-
itt fyrir að finna slóðina svo
og þokan og náttmyrkrið. Við
bjuggumst því til að grafa okk
ur snjóhús og láta fyrir berast
á jöklinum þar til birti, eða
einhverjir kæmu með ljós á
móti okku. Við Tryggvi tókum
að grafa snjóhúsið en Ólafur
og Jón héldu áfram að leita
að slóð og hóuðu sig saman og
voru í kallfæri við okkur. Þar
kom, að hóað var frá Kistu-
felli og björtum flugeldum var
skotið þar á loft. Þar voru
komnir menn á móti okkur.
Meðal þeirra var Haukur
Snorrason ritstjóri, Jóhann
Helgason og Gísli Eiríksson.
Var nú hætt við snjóhúsgerð-
ina. í sama mund kom Þor-
steinn Svanlaugsson ofan af
jökli og var einn. Hafði hann
runnið á hljóðin í okkur síð-
asta spölinn. Hann sagði þau
tíðindi að Bandaríkjamennir-
nir hefðu ekki fengið skíðabún
að og hefði þeim verið erfitt
um gang og væri einn þeirra
lagztur fyrir. Þeir Jóhann og
Gísli fengu nú skíðin okkar
Þorsteins Svanlaugssonar og
héldu inn á jökulinn með eina
vasaljósið, sem við höfðum. Þór
arinn Björnsson hafði orðið
eftir hjá Bandaríkjamönnun-
um. Einnig fengu þeir sleðann
hjá okkur. Síðar fréttum við
að Gísli hafði orðið að vera
nokkuð harðhnjóskalegur við
einn Bandaríkjamannanna, sem
lagztur var fyrir og vildi ekki
fara lengra. Mun hann ekki
hafa verið beittur neinum blíðu
hótum, en daginn eftir þakkaði
hann Gísla lífgjöfina. Þeir Ól-
afur og Jón fóru á undan til
að finna leiðina upp á Kistu-
fell. Við Þorsteinn fórum á eft-
ir með Ingigerði og sóttist okk
ur að vonum hægt. Var okkur
þar auðskilið að ekki mundi
flugmönnunum útlendu hafa
gengið vel að kjaga á flug-
stígvélum sínum, sem voru
miklu hálli í snjónum en skíða
skórnir okkar. Hinsvegar tók
nú líf að færast í lappirnar
á mér.
Við höfðum haft okkur ýmis
legt til gamans á hinni löngu
jökulgöngu, m.a. kveðið vísur
og var sá skáldskapur ekki all
ur í miklu bókmenntalegu
gildi, enda allur gleymdur. En
það var hægt að brosa að hon-
um meðan á stóð og það dreifði
huganum að spreyta sig á að
setja saman vísu.
Niður síðustu brekkurnar að
tjaldstað gekk fremur greitt.
Við renndum okkur á rassin-
um og reyndum eftir föngum
að sýna flugfreyjunni okkar
riddaramennsku. Allir voru
léttir í lund og mun þessi för
okkur niður Kistufellsbrekk-
urnar hafa verið nokkuð
spaugileg á köflum. Auðvitað
vorum við þreytt og í fullri
þörf fyrir hressingu og hvíld
þegar í tjaldborgina kom. Fé-
lagar okkar höfðu ekið bílum
sínum að brekkurótum og fór-
um við síðasta spölinn í bjartri
Ijósadýrð.
Var okkur tekið með miklum
ágætum, fengum bæði mat hjá
okkar ágætu félögum úr Reykja
vík og flóaða mjólk sem
iljaði vel a. m. k. þeim sem
gátu drukkið hana. Klukkan
var nú farin að ganga þrjú
um nóttina. Ég ætlaði að skríða
í pokann minn, en þar var þá
einhver gestanna okkar fyrir.
Var þá ekki um það að fást.
Ég skreið inn í tjald farar-
stjórans og fór úr frosnum
skónum. Þá fyrst fann ég hve
kalt mér var á löppunum. Þar
var Ingigerður í pokanum, sem
hún hafði saumað á jökli. Lét
hún í alla staði vel yfir eigin
líðan, en kenndi sáran í brjósti
um mig. Verður mér sú hlýja
ógleymanleg. Tryggvi Þor-
steinsson nuddaði lífi í lapp-
irnar á mér og fékk ég eitt-
hvert teppi yfir mig, en síðan
lögðumst við þrjú fyrir. Man
ég að mér var kalt og tók flug
freyjan okkar þá hendur mín
ar og höfuð og stakk ofan í
pokann hjá sér og þar með
steinsofnaði ég.
Á sjöunda tímanum um morg
uninn vaknaði ég við það að
Þorsteinn Þorsteinsson tók í
lappirnar á mér og dró mig út
úr tjaldinu, sagði mér að drífa
mig á fætur og halda af stað
og finna slóðina okkar yfir
Urðarhálsinn. Við Grímur Vald
emarsson héldum þá af stað og
var einn af áhöfninni með okk
ur.
Nú var vitað að flugvélar
myndu koma og lenda á sönd-
unum norðan Vatnajökuls. Þeg
ar allir voru komnir austur fyr
ir Urðarháls og farangrinum
hafði verið hlaðið á trukkinn,
var haldið austur sandana.
Var á stundum ekið greitt, því
milli lækjarfarvega var þarna
eggsléttur sandur. Þó er því
eklci að neita að stundum varð
aksturinn nokkuð stórkallaleg
ur og hossuðust jepparnir illa
þar sem óslétt var. Á tíunda
tímanum sáum við flugvélarnar
og þar varð skilnaður okkar
og hrakningsfólksins af jökli.
Sú stund var okkur ógleyman
leg og hlýja þeirra og þakk-
læti mun aldrei líða okkur úr
minni. Við vorum nokkuð
kvíðnir er við sáum flugvél-
arnar hefia sig til flugs í átt
að karsprungnum jöklinum, en
þegar þær liðu yfir hann og
við sáum þær hverfa í fjarska
létti okkur.
Við vorum inniiega glaðir og
fundum að við höfðum orðið
til nokkurs gagns.
Ferðin heim gekk að óskum
Við námum staðar skammt norð
an Vaðöldu og þar ávarpaði
Þorsteinn Þorsteinsson okkur
og þakkaði vasklega fram-
göngu og giftudrjúga ferð
Einu sinni enn flaug flugvél
yfir okkur og kastaði til okk-
ar orðsendingu. Það voru þakk
ir frá Loftleiðum, hugulsemi,
sem hlýjaði okkur um hjarta-
rætur. Oft var ekið rösklega
á leiðinni heim og í Reynihlíð
snæddum við fyrirtaks kvöld-
verð. Þaðan var haldið um kl.
10 um kvöldið og var brott-
farartíminn nokkuð misjafn. á-
kveðið hafði verið að hafa sam
flot niður Vaðlaheiði.
Við Ásgeir Jónsson, hjáKol
og Salt, ókum saman úr Mý-
vatnssveit. I bílunum hjá okk-
ur voru svefndrukknir menn,
sem ekki þýddi að yrða á. Til
þess að halda okkur vakandi
fórum við í kappakstur og er
svefninn var alveg að gera út
af við okkur fórum við út og
flugumst á.
Við bárum okkur einkar
mannalega þegar við ókum
inn í Akureyrarbæ á öðrum
tímanum um nóttina, en auð-
vitað vorum við prýðilega
þreyttir. Gifturík ferð var á
enda. Ég leiði ekki hugann að
því hvernig hefði getað farið,
ef veðurguðirnir hefðu ekki
verið okkur hliðhollir. Þá hefði
okkar vanmáttugi leiðangur
orðið til lítils gagns.
21. apríl 1968.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15