Lesbók Morgunblaðsins - 28.04.1968, Blaðsíða 6

Áraþúsundir hafa ekki haft í för með sér neina
þróun eða breytingar fyrir þetta frumskógafólk
Á VORÖLD, þegar maðurinn markaði fyrstu spor sín í tímann, stunduðu
Kalapalo indíánarnir fiskveiðar að vild frá grassléttunum kringum Amazon
fljótið í mið-Brazilíu. Fiskimaðurinn Kaftani, sem spennir átta feta langan
boga sinn til að hæfa picuda fisk, gæti vel hafa lifað á meðal þeirra, því
ekkert — hvorki fjandmenn, uppgötvanir eða tímatal — aðskilur lífs-
hætti þeirra og hans. Kaftani vinnur ekki meira en tvo til þrjá daga í viku
í þorpi, þar sem allt er sameign — allt frá afla dagsins til eiginkonunnar —
og samkomustaðurinn er ekki ráðhús heldur tágakofi. Kalapalo-arnir lifa
í sátt og samlyndi, ekki einu sinni nógu grimmir til að eltast við veiðidýrin,
sem lifa góðu lífi allt í kringum þá. En á jörðinni eru aðeins 106 Kalapaloar
eftirlifandi og þeir virðast ekki vita eða láta sér títt um að land þeirra er
nú friðað svæði þar sem þeir eru verndaðir fyrir óviðkomandi aðilum, eins
og hjörð antilópa eða trönuflokkur.
Engin eiginKona er otru i Aira. po
kunna jafnvel yngstu börnin klúrar
slúðursögurnar úr manioc görðunum,
þar sem eiginkonurnar ræða um elsk-
huga sína. Enginn maður er þjófur í
Aifa. Þó var það svo að vikurnar,
sem ljósmyndari LIFE, Stan Wyman,
bjó hjá Kalapalo indíánunum, hurfu
daglega vatnsbirgðir hans, eldiviður
hans og annað það, sem ekki var læst
niður. Að kvarta undan þjófnaði eða
gruna náungann eða yfirleitt að bera
fram nokkra beina ásökun er álitið
verra en sökin sjálf á meðal Kalapalo-
indíánanna, ógnun við þorpslífið og
öllum hvimleitt. Þessvegna eru engir
þjófar eða ótrúar konur í Aifa.
í Aifa er dekrað óspart við börnin,
þeim hampað og leikið við þau af
öllum í samfélaginu. Mæður þeirra
hafa þau á brjósti þar til þorpið tek-
ur þau að sér að meira eða minna
leyti. Upp frá því borða þau hvenær
sem er og hvar sem er. slíta sér bita
af soðnum fiski eða pönnuköku úr
manioc-rót, sem er aðalfæða Kalapalo-
indíánanna. Úr kartöflulaga manioc-
rótinni eru framleidd 80% af fæðu-
tegundum þjóðflokksins — manioc-
hveiti, manioc-súpa, manioc-brauð.
Aifa, Kalapalo-þorpið, er ekki annað en hring-
ur af sjö kofum og liggja götuslóðar frá þeim
til hinna yztu endimarka lífs þeirra: vatns-
ins. fljótsins og manioc garðsins. Þetta er
rólegur staður; bæði fuglar og villdýr halda
sig í hæfilegri fjarlægð og láta Kalapalo-
indíánana um að framleiða sín eigin hljóð,
eins og höfðingjasonurinn hérna, sem leikur
á leikfangaflautu, skorna úr bambusstöng.
Indíáninn syngur og masar frá því liann fær
sér morgunbað og þar til nóttin færist yfir,
stundum kallar hann aðeins „hú-ú-ú“ út I
kyrrðina til hvers þess er hlusta vill: Hér er
ég. Ég er maður.
Eins- og öll hús 1 Aifa, verður þetta bustaður
margra fjölskyldna, sem hver á sér horn fyrir
hengirúm og matseld. Það hefur þegar tekið
marga mánuði að sveigja þessi ungtré í boga,
sem festur er við risastaura. En ekkert liggur
á að Ijúka verkinu svo maðurinn hvílir sig
bara og nýtur sólarinnar á ófullgerðu þakinu.
Með hárið vott og gljáandi af blöndu úr urucuberja-
safa og piquia trjáolfu og dýrmæta skeljafestl sfna
um hálsinn, bíður þessi Kalapalo-indíáni eftir að
dansinn hefjist.
í Aifa eru engir siðir kallaðir ósiðir. Lýs-. sem
tíndar eru úr hári eða af húð, eru bruddar og
gleyptar; menn veiða hnefafyili af fiðrildum,
afvængja þau og éta eins og hnetur; matur
sem fellur á jörðina er tíndur upp og étinn
með skít og öllu saman. Ilengirúmið er mið-
stöð fjölskyldulífsins. Foreldrarnir eiga hvort
sitt hengirúm og er rúm konunnar strengt
undir rúm eiginmannsins, börnin sofa skammt
frá í minni rúmum. Þegar gert er ráð fyrir 12
klukkustunda meðalsvefni að viðbættum mörg-
um dúrum, má sjá að Kalapalo-indíáninn eyðir
meiri tíma í hengirúmi sínu en nokkurstaðar
annarsstaðar.
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
28. apríl 1968