Lesbók Morgunblaðsins - 26.05.1968, Blaðsíða 6

Lesbók Morgunblaðsins - 26.05.1968, Blaðsíða 6
ér er gott að vera því hér má ég næðis njóta. Næð ið verður að vísu aldrei meira en svo hjá þeim sem alltaf eru með kollinn fullan af áleitnum hug- myndum sem vilja láta sinna sér. En Ziirioh er yndis- leg borg á þessum vordögum. Þegar ég kom hingað þann 16. apríl var hita- foylgja yfir landinu með yfir 20° stiga hita dag hvern og glampandi sólskin dag eftir dag. Tré voru lauflaus daginn, sem ég kom en blómstrið á epla- og kirsuberjatrjám og ótal blómrunnum. Þetta átti þó eftir að aukast, því að í vikunni, sem eftir fór, varð sú mesta sprenging, sem ég hefi augum litið — vorsprenging. Þarna var hið sanna „tflower power“ náttúrunnar að verki en ekki eitraður ósómi vestan úr Ameríku. Eftir vikuna var allt orðið ljósgrænt, og ég sjálfur líka að innan- verðu. Hér í miðborginni er margt um gaml- ar bygginigar, og hér eru engin ör eft- ir ógniir styrjalda eins og enn má sjá í sumum bongum Evirópu. Hér geturðu víst engin saumaklúbbamenning á við það sem þekkist á norðlægari slóðum. Slúðrið fer hér fram í kaffistofum borg arinnar. Þar sem góðair vinkonttr mæla sér mót í hópum, sjálfsagt á nákvæm- iega útreiknuðum tímum. því að í Sviss þykir mikiil ósómi að iifa ekki eftir klukku. Hvernig ætti líka annað að vera í heimsins mesta úra og klukfcu- landi? Meira að segja kirkjuklukkur eru hér iðnari en annarsstaðar, sem ég hef komið. Á hverjum degi refca hring- ingar miklar illa anda frá borginni og um helgar iðar allt loftið klufckustund- um saman af bjöllugný, enda er loft hreint og ómengað og ómengað af ill- um dömpum. Engan hef ég heimsótt hér, utan vin minn og landa Ketil Igóifs- son, sem er doktor í eðlisfræði og píanóleikari að auki, sjálfum sér og öðr um till eymayndis. Hann er kvæntur svissneskri konu, sem nýlega hefur Xok ið prófi sem konsertleikari á flygil. Þau munu ætia að leika hér saman á tvo flygla fyrir alla, sem heyna vilja, eftir hálfsmánaðartíma. Alltaf þykir manni gott þegair íslendingur verður sér og sinni þjóð til sóma á erlendri grund. Ég er alitaf með annan fótinn í stofnum þeirri, sem kennd er við Oarl Gustav Jung, sálfræðinginn mikla. Ekki nefnum meðvitund, geti a.m.k. stund- um horfið inn á þetta vitundarsvið, þeg- ar menn eru meðvitundarlaiusir, að því er varðar venjulega dagvitund. Tiltölu- lega fáir virðast geta vitað um þessi svið bæði í senn dagvitund og samvit- und, og lífciega er það illmögulegt án þess að verulegt vitundartap verði á dagsviðinu (ástand er nefnist leiðsla á íslenzku). Einkadulvitund marrns stendur nær manni ef hann horfir inn í sj álfan sig, svo að verður fyrst að „komast í botn í sjálfum sér“ áður en samvitundin geti ótruflað orðið meðvituð. (Þetta skýrir trufilanir í starfsemi miðla) Fyrirbrigð- ið, sem sálfræði hugdjúpsins nefnir sam vitund, er í meginatriðum a.m.k. það sama og sptritisminn nefnir „fyrir hand- an“. Frá sjón-ariniði þessarar sálfræði er eiginilega sjálfgefið að maður, sem kailað er að deyi, geti efckert anmað en farið inn á þetta svið. Má vera, að of mikið sé að segja að maðurinn fari þangað ailiur, eins lífcleigt að það sé kjarninn úr persónuieika hans. Raun- verulega er málið, sem við notum dag- lega í tímans og rúmsins heimi, ónothæft til að segja frá þessum heimi eða a.m.k. mjög ónákvæmt. Ef ég nota orðið „þang- að“ eins og ég áðan gerði meirkir það Lega vei að sér í þessum efn-um á grund velli þeirrar þekkingar sem trúarlegt innsæi gefur. Þesea þekkiragu staðfest ir sálfræði samvitundarinraar mjög vel um leið og hún bendir á hvair og hvem ig kirkjan hefux brugðizt frumkristn- inni, keniningu meistarans sjálfs: Önn- ur trúarbrögð búa líka yfir mikilli þekk- ingu á innri staðreyndum en of langt yrði að faira út í þá sáhna að sirani. Ekki valtur heldur mest á að vita rétt heldur á hinu að lifa rétt, að bregðast ekki rödd samvizkunnar í eigin brjósti. Hver sú rödd er, er líka eitt af rann- sókraairefnum þessarar fræðigreiraar. Ekki veit ég hvort mér hefiur tekizt að gera þessu nokkurnvegiran þolanleg skil. Til að fyrirbyggja misskilnirag vil ég geta þess, að Freud, þefcktasti sál- fræðingur heimsins, sá ágæti fræðimað- ur og læknir, fékkst efcki við rann- sóknir á þessu sviði, því að sálfræðin hafði ek'ki teygt sig þangað, þegarhann starfaði. Hann féfckst einkum við að lækraa sjúka einstaklinga. Viðfangsefni Jungs er ekki síður það, hvernig heil- brigðir eirastaklingar megi nýta hæfi- leika sína svo vel sem unnt er og hver séu sálfræðileg grundvaLlarlögmál sam vitundiarinnar. En þá er ekki síðuir um heilbrigði þjóðfélaga og mannkyrasins Úlfur Ragnarsson: FRA ZURICH fengið þér öl-kollu í gömlum gildaisfcáia, sem er svo aldinn að árum að trúlega h-afa þar Sturluragar við komið að fá sér 1-ítinn 1-eka við líkamsþarstanum á Róm-argöngum sínum. Hér á og frelsar- inn sæli og heilög María vor frú sín vígðu vé, ævaforn og merkileg. Vatnið fa-gra sem við bl-asir og fjölllin í fjarska eru hér líka til augnayndis. Þegar veður er gott og meran me-ga eiga sitund frá störfum er þeitta bláa vatn alsett hvítium seglum á ilystibátum borgaranna góð. Því að hér munu vera heimsins bez-t.u borgarar, löghlýðnir og reiglusamir, svo að af ber, sumir segja svo að til íeiðinda sé. Slíkt er það óorð sem leggj-ast vill á reglufó'lik. íslending- ar gerast varia leiðinlegir af þeiirri or- sök, en þá eru aðrar, ofdrykkjan er ein. Of litið og of mikið eru mannsiras mein- vættir. Bezt er að hafa hóf á hverjum hlut, dyggðinni líka. Áin á myndinni heit ir LIMMAT. Er hún afrennsli vatnsins og mun -renna til Rínar. Borgarprýði er þessi á með sínum ferska straumi, gefúr staðnum svip, sem margur mundi sa-kna ef hún væiri efcki á sínum stað. Húsið í forgrunni er ráðhú-s borgariranar. E'fcki kann ég sögu þess að seigja, en það ei' mjög látlaust og virðulegt og lætur lit- ið uppi ef því sem inrana gerist, rétt eins og fólkið, sem í borginni býr. Heimili fólks eru hér ekki til sýnis og memn taldir seinteiknir yfirleitt. Hér eir skilja alilir þau fræði, sem þar eru iðkuð og haf-a þá sumir tiil siðs að segja að þau séu óskýtr og myink. Þaranig hef ur ætíð verið á öŒIum tímum, að árinni kennir ililuir ræðari. Það hiedltiir í sál- fræðinni projection og merkir, að eigin sök er á annan skoitið. Þessi fræði eru að mínu viti merki- leg. Sviðið sem þau sparana er stórt. Þetta er að verða heil vísindagiriein. Sjálfur fæsf ég raú helzit við að skoða þaran hluita þessairra fræða, sem nefnist psychodynamik, sem útleggst orku- fræði sálarinraar. Ekki hvað sízt famgar hug miran það litla og þá viðfeðma séir- svið, sem kalilast má collectiv psycho- dynamik. Ég get r-eyrat að nefna það orkufræði samvitundarinnar. En þá veirð ég lífca að skýra hvað ég á við með samviturad (the collective unconci- ous á erastou) Orð þetta er notað um fyrirbrigði það sem kemur í ljós við rannsóknir á djúpvitund manraa. Að gera þesisu fyrirbrigði skil í fáum orð- um er ógemiragur. Þvi að þarraa viirðist vera um heilan heim að ræða. Fyrir- brigðið er að því er rannisókinir benda til ekki háð tírna og rúmi, a.m.k. efcki á sam-a háitt og d-aigvitund Okkair. Þacrna er eins og einikadullviltuiradir mararaa geti átt aðgarag 'hv-er að anraari (skýrir hugisanaÆlutning), og það er lí'ka því iíkast, að sá hæfileiki mannia til að vita, hvað gerist í kriragum þá, sem við ekki tilflutnirag í rúmi, heldur úr einu vitundarástandi í anraað lífct og maður, sem lig-gur í rúmi sírau, flyzt milli diriaums og vöku án þesis -að hreyf- -ast. Aðeiras reyrasla getur gefið sitað- góða þefckingu varðandi samvitundiraa, og menn þjálfast smásaman í að nota mieðfæddan hæfileika, sem inrasæi nefn ist (in'tuition) Þassi hæfileiki er tl í öllum, en hefur veirið vamræfctur mjög á þessaxi öld og reyndar leragux. Kon- um er þessi gáfa yfirleitt til'tæfcilegri en körilum, þó 'það sé engin fost regla. Þegar postullinn Páll se-gir: „Barátita vor ©r ekki við hold og blóð, heldux við andaverur vonzkunnar í hiimingeimm um“ (Hef efcki hjá mér n.-t. svo að til- vitounin geitur verið eitthvað sköikk að orðálagi). Þá seigjum við, sam þesei fræði stundu'm: „Já, mikið rétf, bar- áttan 'Cr ©fcki sízit við eyðaindi eða ó- beizlaða orku í samvitundinni" það er eiramitt Slík orka sem hleypt geitur af stað styrjöldum og anraanri geðveiiki í þjóðfélögum marania. Ef þessd orka reran ur rétta leið inn í jákvæða sköpun. verð- ux eklkent stríð. Hvernig verður þá þessium orkusitriaumum stjórraiað? Er spurniragin leyst? Já og nei! ex svarið. Heilmikið er vitað um hvað hefur áhrif á orkuraa, sem er að verki í samviiturad mannlkyraisins. Fliestu ber saman við þá jþekkingu sem við mætum hjá Jesú og postulum haras. Þeir haáa veirið ótxú- að ræða. Mjög freistaradi væri að bregða upp dæmum ttm, hvernig skoða má heims viðtourðina í ljósi þessarar þekkingar. Hvar seim hlekkix gamalla hefða eru brotnir losraar mikið afl úr læðiragi í isamvitundinni. Slík orkufyrirbrigði má víða 'sjá í veröldinni nú. Hvað verður um þá orku sem þannig losnax? Hún er aldrei Leragi laus. Hún getur runinið í það að hneppa þjóð, sem nýlosnuð er undain fargi, í aðria tegund uradirokun- ar. Þeigar þeiirri plágu er lokið geta ver ið góðair liíkux á að orkan verði jókvæð um öflum tiltækileg — að íhún renni til sköpuinar en efcki eyðiiragar. Þe,ssi er t.d. von RúsSl-ands í dag, að þax verði já- kvæð þróun til frelsis. Aðeiras þar er frellsi, sem menn geta hilýtt samviz'ku sinni án þeiss að verða fyrir ofsóknum eins og t.d. sovézku skáldin bafa oxðið að þola. Rússar eiga betxa sikilið. Vegraa ■upplausinar ævaigaimalla hefða má búast við að Kína verði heimsiras stærsta og háskalegasta púðurtunraa á næstu ára- tugum. Eirand.g Bandaxíkin eru að brjóta gaimíiar betfðir og heldur ekki þar er hægt að losa undixokiað fólk á-n þess að oxfca losni. Hinir þaldöfcku verða að vita vel, hvað þeir eru að geira, svo að för þeirra verði ekki úr öskunni í eid- iran. Það spáir efcki góðu, að Martin Lúther King féll fyrir ofstækismanni. Vonin er að viðbjóður ma-nna á slík- um verkraaði skapi orkusjóð, sem tak- 6 LEÖBÓK MORGUNBLAÐSINS 26. MAl 1968

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.