Lesbók Morgunblaðsins - 04.08.1968, Blaðsíða 8

OLAFUR H. OSKARSSON
Upphaf sniðglímu niðri.
I.
Undanfarin tuttugu ár eða þar um bil
hefur þjóðaríþrótt okkar — glíman —
átt við mannfæð og almennt áhugaleysi
landsmanna að stríða. Það er margt, sem
staðið hefur henni fyrir þrifum, svo
sem sundurlyndi glímumanna sjálfra,
sem nú virðist í rénun, enda hefur
giímustarfið í landinu eflzt nokkuð á
seinustu tveimur til þremur árum. Auk
þess hefur glíman átt í mikilli sam-
keppni við aðrar íþróttir og þar á ég
sérstaklega við svonefndar hópíþróttir.
Helzta ástæðan fyrir þeirri deyfð, sem
ríkt hefur í röðum glímumanna, hefur
og verið áhugaleysi ráðamanna í land-
inu á glímunni, sem að öllu jöfnu hefðu
getað stutt glímuna með ráð og dáð. Al-
þingi hefur þó stundum sýnt vilja sinn
í að styðja glímuna með því t.d. að sam-
þvkkja ályktun um, að glíma yrði tek-
in á námsskrá á skyldustigi skólanna í
landinu, en um framkvæmd þess máls
hfcfur lítið orðið, og um það er ekki við
alþingismenn að sakast heldur við aðra.
Glíman er íslenzk íþrótt, sem ekkert
getur sótt til annarra landa, hún dafn-
ar eða koðnar undir starfi íslenzkra að-
iia og engra annarra. Þessi sérstaða
glímunnar innan íþrótta landsmanna
kallar á sérstaka og meiri aðstoð hins
opinbera heldur en aðrar íþróttir hér-
lendis.
En hvaða rétt hefur þá glíman um-
fram aðrar íþróttir, mun einhver ef-
laust spyrja. Slík spurning er að mörgu
leyti skiljanleg og eðlileg, en þess ber
að gæta, að glíman er eina íþróttin sem
um aldaraðir hefur verið stunduð í land-
inu og er enn við líði: hún telst hluti af
okkar menningararfi, sem okkur ber að
efla á allan hátt og megum ekki láta
hverfa úr þjóðlífinu frekar en okkar
tungu, bókmenntir, þjóðdansa og aðra
þjóðlega mennt. Þess ber einnig að gæta
að glíman er hvergi stunduð nema hér
á landi svo neinu nemi — í Kanada
sýna Vestur-fslendingar stundum glímu
á íslendingadegi sínum.
n.
Áður en lengra er haldið, vildi ég
benda á og leiðrétta misskilning, sem
víða gætir, að glímunni er víða bland-
að saman við erlend fangbrögð, sem svo
nefnast. Glíman, sem sumir kalla rang-
lega „íslenzka glímu“, er grein af þeim
meginstofni, sem nefnist einu nafni
„fangbrögð“. Nægir hér að nefna nokkr-
ar tegundir erlendra fangbragða, sem
hver bera sitt ákveðna heiti eins og
okkar íslenzku fangbrögð — glíman — :
japönsk fangbrögð eru t.d. judo og
sumo, svissnesk fangbrögð Schwingen
(buxnatök), Cumberland-Wrestling,
Westmore-Wrestling og ameríska gífur-
í’angið Catch-as-catch-can.
Sá hugtakaruglingur, þar sem orðið
glíma hefur verið yfirfært á öll fang-
brögð, komst því miður inn í vitund
manna m.a. með Glímubók ÍSÍ — 1916,
þar sem talað er um „íslenzka“ glímu
til aðgreiningar frá erlendum fangbrögð
um. f erlendum alfræðibókum er glím-
unnar víða getið og þá undir sínu rétta
nafni — glíma —, sem hin íslenzka
gerð fangbragða. Það er því hreinn ó-
þarfi og villandi að tala um „íslenzka
glímu“, þegar „glíma“ er nægilegt, sem
heiti á okkar tegund fangs.
m.
Hvað má frekar gera til þess að út-
breiða glímuna í landinu og hver er
framtíð hennar? Það má að sjálfsögðu
margt gera, svo glímustarfið í landinu
eflist og framtíð glímunnar sem íþrótt-
ar sé örugg, en erfiðasti þröskuldur-
inn verður alltaf fjárhagshliðin. Að
sjálfsögðu verður að leggja mikla á-
berzlu á að kenna unglingum glímu, því
þeirra er framtíðin. Mikilvægt er, að
fyrsta glímukennslan, sem unglingar fá,
sé góð og vandvirk, því lengi býr að
fyrstu gerð.
Til gamans er hér birt mynd af þátt-
takendum í einni fyrstu drengjaglímu,
sem Glímufélagið Ármann gekkst fyrir
árið 1930.
Glímusamband fslands hefur haft á
sínum vegum glímukennara, Þorstein
Kristjánsson, sem farið hefur víða um
land og kennt byrjendum glímu með
góðum árangri. Slík kennsla er ofviða
einum manni, þó svo hann fái miklu á-
orkað, því ekki er nóg að koma einu
sinni á hvern stað á meðan glímustarf-
ið er í uppbyggingu — heldur oftar,
hfelzt tvisvar eða jafnvel þrisvar á
hverju ári. Glímukennslan er undir-
'staða glímustarfsins í landinu og hana
ber fyrst.og fremst .að efla á allan hátt.
T fyrstu með því að kosta tvo til þrjá
farandkennara, sem kenndu glímu á
nnmskeiðum víða um land og leiðbeindu
íþróttakennurum með kennslu í glímu,
sem síðan gætu tekið við af farandkenn-
urunum.
Skortur á glímukennurum er mikill,
einkum úti á landi, þar sem glíma hefur
ekki verið stunduð um lengri tíma. Þar
eru þó gamlir og góðir glímumenn, sem
hæglega gætu tekið að sér glímu-
kennslu, ef þeir fengju til þess aðstöðu
og stuðning- frá Glímusambandinu, í-
þróttafélögum á staðnum og öðrum ráð-
andi aðilum.
Flestar íþróttir geta státað af miklum
og góðum bókakosti, þar sem eðli þeirra,
iðkun og þjálfun er útskýrt í orðum og
GLIMAIN
og framtíð hennar
Upphaf hælkróks, hægri á hægri, innanfótar.
Mjaðmarhnykkur.
myndum. Því miður er þessu ekki til að
dreifa um glímuna — að vísu var gef-
in út bók af ÍSÍ árið 1916 — Glímu-
bók ÍSÍ — en síðan er liðin hálf öld og
tvö ár betur, og á þeim tíma hefur eng-
in bók verið gefin út, sem eingöngu hef-
ur fjallað um glímuna. Nú er svo kom-
ið, að bók um glímu er næstum tilbúin
til prentunar af hendi ÍSÍ, og bíða
glímumenn hennar með óþreyju, en út-
gáfukostnaður hennar er mikill, sem taf-
ið hefur útgáfu. Á vegum Glímusam-
bandsins er og í undirbúningi rit um
sögu glímunnar en óvíst er hvenær það
kemur út, enda er málið enn á byrj-
unarstigi. Alþingi hefur af rausn sinni
veitt nokkurt fé til þessa rits, sem
þakka ber af heilum hug. Vonandi lýs-
ir þessi styrkveiting, að alþingismönn-
um er ljós sérstaða glímunnar, og að
þeir beri hag hennar fyrir brjósti.
Það hefur nokkrum sinnum borið á
góma, að gera ætti kennslukvikmynd
um glímuna, enda er flestum ljóst, að
kennslukvikmynd er ómetanlegt
kennslutæki, ef vel tekst til um gerð
hennar. Auk þess hefði slík kennslu-
kvikmynd sögulegt gildi að nokkru
leyti, er tímar líða, þar sem hún geymir
glímulag síns tíma. Fróðlegt var t.d. að
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
4. ágúst 1968