Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

Lesbók Morgunblaðsins - 11.08.1968, Qupperneq 13

Lesbók Morgunblaðsins - 11.08.1968, Qupperneq 13
íæddux á Dyrðilmýri, nú Tyrðilmýrl. Þaðan er komið fyrsta atomskáid lands- ins, sem nokkuð kveður að, Páll Borg- arsson: Stormurinn æðir hér stranglega yfir svo öldurnar hífast í háaloft. Maninshugir lækka við storminn þann stranga yfir því húsi sem hífist á loft. Svo er blákalt fullyrt að lágt sé ris- ið á ljóðaskáldskap nú um daga! Þorgeir var fæddur að Jöklakeldu í Mjóafirði. Hann var ekki skáld. Haus hans á stönginni og síðar í skemmu Þormóðs stendur sem táknmynd sög- unnar: Stalín. Þessi táknmynd ofsækir ckkur. Hún er farg. Áhrif Þorgeirs auk- ast jafnivel í daiuðamum. Þormfóðiux losn- ar ekki við hann: „Um atvik að dauða Þorgeirs Hávarssonar, svo og í hverj- um stað hann hafi látið líf sitt, munu seint fást greið svör af fræði- mönniumEn Þormóður heldiur try.ggð við hann, genguir í skemm.u sína „að salta hetjuna í framan“. Smám saman þegar Þormóður er farinn missir haus- inn áhrifamátt sinn, verður gamanmál. Þeir gantast við hann. Og hauskiúpu Þor- geiirs Hávarssonar, ailías Stalín, gat að iita „upphafða á stalla, fáða af mikilli list: var það hinn bezti gripur. Afhöfði þessu fengu mernn allgóða skemmtan við Djúp leingi síðan og dróst úr hömlu að klerkar sýngi yfir, liðu svo þrír mannsaldrar fullir, að höfuð þetta fylgdi húsum í Ögri. en þá fórst er bæarhús geingu upp fyrir eldi... “ Murudi ekki Tékkóslóvakía sýna okk- ur, að senn líður að því að bæjarhús- in, þar sem haus Stalíns er á stalli, gangi upp fyrir eldi. Syerrir er kominn inin í gljúfrið. Ég er einn í kjarrinu, svitna í hitanum. Mig þyrstir. Kjarrið nær í geirvörtur. Nú stendur Kristján klæðskeri niður við brúarhyl, staðráðinn í að setja í hann. En Sverrir inni í gljúfrunum, týndiur og trölium gefinn. Eg dreg að mér iiaimna amgan birkis Oig víðis. Og lyngið stneymir inn í vit miín. Hár kemur enginn. Jafmvel sauð- kindina má telja á fingr.um arnnanriar handar. Hér fær landið að vaxa í friði. Ég leggst á hnén, drekk úr litlum fjallalæk. Hann minnir ekki á mannlíf- ið eins og mórautt jökulfljótið, sem gleypir bláar bergvatnsárnar. Hann er of tær, fyssandi. Hjalar eins og barn. Hvað það er svalandi að drekka. Ég heyri ekkert nema sytrið í lindinni. Það minnir á Jaroslav Hasek, þann sem gaf Sveik ódauðlegt líf. Mesta friðar- sinna í bókmenntum allra alda: Angar vangur grænn og elfan silfurtær, ynd- ishjal í lind og klukknahljómur skær — eins og Karl ísfeld þýðir Haseik á ein- um stað. Ekki yrði ég hlessa, þótt ég mætti hér smalamanni Vermundair hiins mjóva Þor- grímssonar í Vatnsfirði. Svo mikil er fyrnska þessara þröngu fjarða. Ég horfi yfir dalinin. í honum miðj- um standa enn grænar réttarrústir, hálffallnar. Þar sló foli Guðjón ráðs- mann í Bakkaseli til bana. Og þarna rústir Bakkasels eins og svört þúst. Þar dó Hafliði, unigur piltur úr botn- Útgefandi: H.f. Árvakur, Reykjavik. FraTtítav.stj.: Haratdur Sveinsson. Ritstjórar: Sigurður Bjarnascn frá Vigur. .Matthias Johannessen. Eyjólfur Konráð Jónsson. Ritstj.fltr.: iGísli Sigurðsson. Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson. Riútjórn: Aðalstræti 6. Simi 10100. langabólgu. Hafði „tak í gegnum sig“. Hvernig er hægt að ímynda sér að unmt hafi verið að lifa af þessa einangrun. þessi himingnæfu fjöll. En tímmn líður. Eitt sinn var sagt: Ég ætla yfir Heið- ina. Nú er Túngata þar sem H'eiðin .var. Tíminin líður, einnig í Beykjavík ._.. Af birkinu drýpur hunangsilmur. Ég horfi á stóra röndótta hunangsflugu fljúiga miili hlóimanna. Ef ég renmdi herrni fyrir lax, fengi ég kannski tólfpundara. En ég vil ekki vinna það tiL Hér á hún heima. Hér vinnur hún að því að ■dreitfa ilmanidi 'blómum uim hlíð og hjalla. í víngarði dratitilnis. Og þrestinnár syngja á greinuim í skuggallaiigri þögninini'. Og fljúga svo „í erindum guðs milli himins og jarðar“, eins og Tómas segir ógleym- anlega. „Hann er langur hann Langidalur, aðallega utantil", var sagt um annan dal. Um þann hinn sama dal var einnig sagt: „Slíkir m'enn voru þá um Langa- dal“. Það var Espólín sem komst svo að orði um þá misjöfnu sauði, sem þar bjuggu. Ættfeður mína. En hér hafa fá- ii búið. Og ættir manna ekki raktar eft- ir dómabókum. Ég fæ mér sæti. Hvernig lyktar þessu, hvert stefnir? Fer að hugsa um „Tvö þúsund orð“ tékkneskra skálda og menntamanna. Veröldin þrýstir sér inn í hugsun mína, þar sem ég sit í grasi og lyngi og reyni að forðast hana. En kemst ekki undan. Rifja upp það sem stendur í þessu plaggi. m.a.: „Við Verð- um að skilja að hið rétta um ástandið hjá okkur er almenn fátækt, og stjórn- arfyrirkomulagið hefur gengið sér til húðar...“ Dýr er þessi reynsla. Hvað skyldi hún hafa kostað mörg mannslíf? Hvað hefur á unnizt. Jafnvel hunangsflugan dreifir blómum. Sáir lífi. Hverju hafa þeir sáð? Er manneskjan til þess eins að deyja? Eins og fiskifluga. Eða mý- vargur. Og þama er hún þessi háa nafintogaða h'eiði, og snæþakin fjöllin. Daluriim eins langt og auga eyg- ir. Og SniæfjaUastmndin fyligir manni, hvert sem rót tímans ber. Svo mætast þau einn góðan veðurdag, hún og Holub, tékkneskt skáld, sem orti um fólkið í landi sínu: Við réttum grasinu hjálparhönd og það breyttist í kom Við réttum eldinum hjálparhönd og hann breyttist í eldflaug. Hikandi, varlega réttum við fól'ki hjálparhönd, sumu fólki... Svo amla ég í áttina til Sverris. Áin hefur ekki verið á uppitökum. Samt er von . . . M. SMÁSAGAN Framh. af bls. 7 fór út að glugganuim og sá yðiur vera að grafa eitthvað í tunglsljósiniu. Loks- ins hafði hann kjank í sér til þess að vekja konu sína. Þau horfðu bæði á yður.“ „Bölvaðir njósnararnir. Og þannig komust þér að þessu?“ „Já, hvers vegna notuðuð þér svona stóran kassa?“ „Hann var sá eini, sem ég gat fundið. En hann var samt hvergi nærri eins stór og líkkista." „Frú Treeber var að hugsa um þetta allan sunnudaginn. Og þegar þér sögð- uð henni, að kona yðar væri farin í ferðalag og mundi ekki koma aftur á næstunni var hún orðin alveg viss um, að þér hefðuð.........já . . . . kálað henni.“ Ég hellti meira kaffi í bollann minn. „Nú, jæja, og hvað funduð þér?“ Hann var enn svolítið feiminn að segja það: „Dauðan kött.“ Ég kinkaði kolli. „Svo að ég er fund- inn sekur að því að grafa dauðan kött?“ Hann brosti. „Þér eruð mjög slóttug- ur, hr. Warren. f fyrstu neituðuð þér að hafa grafið nokkurn hlut.“ „Mér fannst yður ekkert koma það við“. „Og þegar við fundum köttinn, stað- bæfðuð þér, að hann hefði dáið af eðlilegum orsökum." „Það hélt ég til að byrja með.“ „Konan yðar átti köttinn, og einhver hefur höfuðkúpubrotið hann. Það er greinilegt.“ „Ég legg það ekki í vana minn að rannsaka dauða ketti." „Hann blés í pípu sína. „Ég er þeirr- ar skoðunar, að eftir að þér myrtuð konu yðar, drápuð þér einnig kött- inn. Ef til vill vegna þess að nærvera hans minnti yður um of á konu yðar. Eða ef til vill vegna þess að kötturinn hafði orðið vitni af aftöku konu yðar, og mundi geta vísað okkur.....“ „Nei, heyrið þér mig nú, hr. lögreglu- foringi." sagði ég. Hann skipti litum. „Nú, það er vitað til þess að skepnur hafi krafsað þar sem húsbændur þeirra voru grafnir. Að vísu eru það oftast hundar, það skal ég játa. En því ættu kettir ekki að geta . .. .?“ Ég velti þessu fyrir mér. Já, því ekki það? Littler hlustaði á borinn um stund. Þegar okkur er tilkynnt um hvarf ein- hvers, þá höfum við það fyrir reglu að kynna okkur sparifjáreign viðkomandi. Og svo bíðum við. Undantekningairlauist skilar viðkomandi sér innan fáirra vikna. Venjulega þegar hann er orðinn uppi- skroppa með peninga.“ „Og hvers vegna í ósköpunum gerið þið það þá ekki í þessu tilfelli? Ég er handviss um, að Emelía kemur aftur eft ir nokkra daga. Eftir því sem ég bezt veit, hafði hún aðeins hundrað dollara á sér, og ég veit, að hún hatar að þurfa sjálf að annast fjármálin.“ Hann glotti dauflega. „Þegar um er að ræða týnda eiginkonu, þegar ein- hver heyrir vein, og þegar við höfum tvö vitni að greftrun í bakgarði, þá úrskurðuim við, að héx sé um morð að ræða. Við höfum ekki efni á því að bíða.“ Og heldur ekki ég. Lík Emelíu gat ekki legið endalaust. Þess vegna hafði ég drepið köttinn, og komið því í kring, að það sást til mín. En ég var rólegur þegar ég sagði: „Og þá eruð þið ekki seinir að grípa til skóflunnar og eyði- leggja lóðir manna. En ég vara yður við. Ef hver torfa, hlóm og moldar- köggull er ekki settur á sinn stað, höfða ég mál á hendur ykkur.“ Littlerr lét sér ekki bregða. „Og svo var það blóðbletturinn á gólfteppinu í dagstofunni." „Það var mitt eigið blóð. Ég varð fyrir því slysi að brjóta glas og skera mig í höndina." Ég sýndi honum örið aftur. Hann lét eklti haggast. „Þetta er hara til að hylma yfir hina eiginlegu orsök blóðblettsins. Uppgerð." Hann hafði auðvitað rétt fyrir sér. En ég setti blóðblettinn þarna til þess að vekja grunsemdir lögreglunnar, ef annað reyndist ekki nægilegt. Ég sá, að Fred Treeber hallaði sér yfir grindverkið og var að horfa á verkamennina við vinnu sína. Ég stóð upp. „Ég ætla að ná tali af þessari skepnu.“ Littler elti mig út. Ég stikaði yfir moldarhrúgur. „Kail- arðu þetta að vera góður granni?“ Fred Treeber kyngdi. „Albert, ég meinti ekkert illt. Ég trúi því ekki, að þú hafir gert það, en þú þekkir Wilmu og hugmyndaflug hennar.“ Ég horfði illskulega á hann. „Við tefl um sko ekki framar ég og þú,“ Ég sneri mér að Littler. „Hvers vegna er- uð þið svona vissir um, að ég hafi husl- að konu mína hér?“ Littler tó-k pípustertinn úr miunnmium. „Bíllinn yðar. Þér ókuð honum á benz- ínstöðina við Murray götu klukkan hálf sex á föstudagskvöld. Þér létuð fylla hann og skipta um olíu. Afgreiðslu maðurinn límdi spjaldið á sinn venju- lega stað innan á dyraumgjörðina að framanverðu, og þar stendur dagsetn- ing og mílufjöldi. Síðan þetta gerðist, hafðið þér aðeins ekið átta tíundu úr mílu. Og það er einmitt fjarlægðin frá benzínstöðinni að bílskúrnum yðar.“ Hann brosti. „Með öðrum orðum, þá ókuð þér beint heim. Þér vinnið ekki á laugardögum og í dag er sunnudagur. Bíllinn hefur ekki verið hreyfður síðan á föstudag." Ég hafði treyst því, að þeiir veitt/u þessu athygli. Ef ekki hefði ég orðið að vekja athygli þeirra á því með ein- hverju móti. Ég brosti kalt. „Hefur yður ekki dottið í hug, að ég hefði borið líkið inn á næstu auðu lóð og grafið það þar?“ Littler skríkti góðlátlega: „Næsta auða lóð er langt héðnn frá, oig það er harla ótrúlegt, að þér hafið borið lík ið um manniausar götur ailla þeissa leið, jafnvel þótt það væri að næturlagi“. Treeber leit upp frá vinnandi mönn- unum og horfði á blómaheðið mitt. „Al- bert, þar sem dalíurnar þínar verða hvort eð er rifnar upp, er þér þá ekki sama þótt ég skipti á nokkrum stjúp- mæðrum?" Ég snerist á hæli og klöngraðist aft- urað húsinu. Það leið á daginn, og smám saman dofnaði sigurvissan í andliti Littler. Það var farið að skyggja, og klukk- an hálf sjö stanzaði borinn í kjailar- anum. Chilton lögregluforingi kom inn í eldhúsið. Hann var þreytulegur, svang- ur og örmagna og buxurnar hans voru útataðar í leir. „Það er ekkert að sjá þarna niðri.“ Littler beit í stertinn. „Ertu alveg viss? Hefurður leitað nógu vel?“ „Ég skal setja hausinn á mér að veði“, sagði Chiiton. „Ef hér er falið lik, þá mundum við finna það. Mennirnir úti eru líka hættir.“ Littler starði á mig. „Ég veit, að þér myrtuð konu yðar. Ég finn það á mér“. Það er eitthvað aumkunarvert við mann, sem hefur ekkert nema brjóst- vitið til að vísa sér leiðina. En engu að síður hafði hann rétt fyrir sér í þetta sinn. „Ég ætla að steikja mér lifur og lauk í kvöld," sagði ég glaðlega. „Ég hef ekki bragðað það lengi.“ Lögreglumaður kom inn í eldhúsið ut an úr bakgarðinum. „Lögregluforingi, ég var að tala við þennan Treeher í næsta húsi.“ „Nú og hvað?“ spurði Littler óþolin- móðlega. „Hann segir mér, að hr. Wárren eigi sumarbústað við eitthvert vatn í Byronhéraði." Ég missti næst.um lifrina úr höndun- um, sem ég var að taka út úr ísskápn- um. Treeber asni og kjaftaskur. Littler glennti upp augun. Skapið snöggbreyttiist, og það skríkti í honum. „Þarna kom það, þarna kom það. Þeir grafa þau alltaf á sinni eigin lóð.“ Ef til vill var ég fölur í andliti. „Þér skuluð ekki voga yður að stíga fæti inn á þetta land. Ég er búinn að eyða tveimur þúsundum dollara í það síðan ég keypti það, og ég vil ekki hafa, að þessir þorpairar yðar snerti þair tangur né tetur.“ Littler hló. „Chilton, sækið flóðljós og áttu mennina pakka saman.“ Hann sneri sér að mér: „Jæja, og hvar er svo þetta litla fylgsni yðar?“ 11. ágúst. LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 13

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.