Lesbók Morgunblaðsins - 11.08.1968, Blaðsíða 14

„Ég neita að segja yður það. Þér vit-
ið, að ég hefði alls ekki getað farið
þangað. Þér gleymið því, að mílufjöld-
inn er óbreyttur frá því á föstudag."
Hann hlustaði ekki á slíkar mótbárur
„Þér hefðuð getað fært mælinn aftur á
bak. Nú, og hvar er svo sumarbústað-
urinn?“
Eg krosslagði armana. „Ég neita að
segja yður það.“
Littler brosti. „Það er þýðingarlaust
að mögla. Eða ætlið þér kannski að
iauimast þangað sjáifur, grafa hana upp
og koma henni fyrir einhvers staðar
annars staðar."
„Ég hef ekkert slíkt í huga. En ég
hef lagalegan rétt til þess að neita.“
Littler notaði símann minn til þess að
hafa upp á lögreglustöðvum í Byronhér
aði, og innan klukkutíma hafði hann
fengið nákvæma staðarákvörðun á
sumarbústað mínum.
„Hlustið þér nú á mig,“ sagði ég um
leið og hann lagði símtólið á í síðasta
sinn, „Þér getið ekki rótað öllu upp
þar eins og þér hafið látið gera hér. Ég
ætla að ná í borgarstjórann á stund-
inni og sjá svo um, að þér verðið rek-
inn.“
Það lá vel á Littler og hann néri
saman höndum. „Chilton, sjáðu um að
senda vinnuflokk hingað á morgun og
koma öllu í samt lag.“
Ég elti Li’ttler að dyrunum. „Hverju
einasta blómi, hverju einasta stingandi
strái, eða ég kalla á lögfræðinginn
mir
Ég naut þess ekki að borða lifur og
lauk þetta kvöld.
Klukkan hálf tólf, var barið ósköp
varlega á bakdyrnar og ég opnaði.
Fred Treeber var sakbitinn á svipinn
„Mér þykir þetta leitt.“ „Hvers vegna
í ósköpunum fórstu að tala um sumar-
bústaðinn?11
„Ég var bara að tala, og þá skrapp
þetta af vörum mér.“
Ég átti erfitt með að hafa stjórn á
skapi mínu.
„Þeir gereyðileggja staðinn. Einmitt
núna þegar ég var búinn að gera svona
fallega grasflöt."
Ég hefði getað haldið svona áfram, en
ég sti'lti mig. „Sefur hún“
Fred kinkaði kolli. „Hún vaknar ekki
fyrr en í fyrramálið. Það hefur aldrei
brugðizt.“
Ég náði í hattinn minn og frakkann
og við fórum niður í kjallara hjá Fred.“
Lík Emelíu lá á köldum stað undir
striga. Mér hafði fundizt þetta tilvalinn
bráðabirgðastaður. Wilma kemur hing-
að aldrei nema á þvottadögum.
Við bárum Emelíu aftur inn í hús
mitt og niður í kjallara. Þar var um-
horfs eins og á orustuvelli.
Við fleygðum Emelíu niður í dýpstu
holuna og spörkuðum nokkrum leir-
kögglum yfir hana. Það átti að duga.
Fred var svolítið áhyggjufullur á
svipinn. „Ertu viss um að þeir finni
h ia ekki hér.“
„Auðvitað. Bezti felustaðurinn er þar
sem leitað hefur verið áður. Á morgun
kemur vinnuflokkurinn aftur. Það verð
ur fyllt upp í holurnar og gólfið verður
sléttað."
Við fórum upp í eldhús.
„Verð ég að bíða í heilt ár“ spuirði
Fred ólundarega.
„Auðvitað. Við megum ekki vekja
grunsemdir. Eftir um það bil tólf mán-
uði mátt þú myrða konuna þína, og þá
skal ég fela hpna í kjallaranum hjá
mér, þar til þeir eru hættir að leita.“
Fred andvarpaði. „Það verður lang-
ur tími. En við hentum upp á það og
þú vannst." Hann ræskti sig. „Þú meint-
ir það ©kki, var það, Albert?“
„Hvað“
„Að þú mundir aldrei tefla við mig
framar"
Þegar mér varð hugsað til þess, sem
lögreglan var að gera þessa stund-
ina, var ég kominn á fremsta hlunn
með að svara játandi.
En hann var svo aumingjalegur og
sakbitinn, að ég bara andvarpaði og
sagði: „Ég geri ekki ráð fyrir því.“
Það birti yfir Fred. „Ég ætla að ná
í taflborðið.“
Bryndís Scliram þýddi.
FERLECRI FÓTURINN
Framh. af bls. 9
konungur gefur Tait líf vegna „hug-
rekkis“ hans. Hinn ómannlega villi-
mennska, sem Tait sýnir, gæti verið á-
stæða til þess að láta taka hann af
á staðnum, enda sendir konungurinn
hann á bjarndýraveiðar í þeirri von,
að þar með sé hann úr sögunni. Þessi
tvískinnungur í byggingunni gæti stafað
af breytingu eða misskilningi á frum-
texta, en þó verður að játa, að þau
rök vega ekki þungt. Til er fjöldinn
allur af sögum, sem eru sjálfum sér
ósamkvæmar að gerð, allt frá upphafi,
og hetjul'eg misþyrming, — minni, sem
ef til vill má finna nánar hliðstæður
til, — hefur að öllum líkindum haft önn
ur áhrif á ósvikinn víking eða vík-
ingslundaða veiðimann en þau, sem hún
hefur á friðsaman fílólóg eða þjóðsagna-
fræðing.
Þrátt fyrir að það þyki í hæsta máta
ófullnægjandi að láta svarið þannig
renna út í sandinn, vil ég fremur
en þjarma að ófullkomnum og marg-
ræðum efniviði láta ósvarað spurning-
unni um tengsl Taitsagnarinnar við Þór-
arins-sögnina. Það getur út af fyrir sig
haft sína þýðingu að slá vandamálinu
fram, og við höfum að minnsta kosti
verið sett aindspænis hjaltlenzikri, hing-
að til órannsakaðri, sögn, sem ætti að
hafa mikið gildi fyrir þá, sem kafa
inn í vafningsvið „þátta“-bókmenn*t-
anna. Spurningin um uppruea smásagn
ar Snorra er að vísu ekki miklu nær
svari sínu, en við höldum áður gefnu
striki og stýrum enn í vesturveg.
VI
Þegar ég fletti í fyrsta sinn nýút-
komnu, þýðingarmiklu úrvali Seans O'
Sullivans á írskum sögum og sögnum
í ritröðinni Folktales of the World,
staðnæmdust augu mín við fyrirsögnina
The Uglier Foot yfir frásögn á bls.
252, og ég var gripinn þeirri kitlandi
spennu, sem er sæla fræðimannisins. í
þetta skipti varð ég ekki fyrir von-
brigðum. Undir fyrirsögninni fólst sögn,
sem bar með sér allmikil líkindi við
Þórarins-sögn Snorra, og í skýrimgun-
um las ég það, að sögn þessi finnst
á írlandi í mörgum gerðum, sem skráð-
ar eru í The Types of the Irish Folk-
tale þeirra Reidars Th. Christiansens og
Seáns Ó Súilleabháins undir tölunni
1559 B. Þa.r sem gerð er sú, sem kom
mér á sporið, er til í góðri, enskri
þýðingu, set ég hér í staðinn þýðingu
á annarri írskiri gerð úr handritasafni
Irish Folklore Comimissionis, afbrigði
frá Kerry, sem skrásett hefur verið af
æfðum og áreiðanlegum sknásetjara,
Tadhg O Murchú, Seán kilumbufótur og
fadir Pairekur:
„Hringjari föður Patreks, Seán Ó
Muaráin, hafði ljótustu fætur, sem
nokkru sinni höfðu sézt í gjörvöllum
hinum kristna heimi. Þessvegna var
hann nefndur Seán klumbufótur.
Dag einn voru þeir faðir Patriekur
að húsvitja í Gleann. Að lokinum morg-
unverði settist Seán við eldinn og lagði
þann fótinn, sem skárri var, ofan á
hinn og fól harnn þannig.
„Guð gejrmi oss, Seán, sagði faðir
Patrekur. „Þetta er sannarlega ferlegur
fótur, sem skaparinn hietfur gefið þér“.
„Ég skal veðja við þig, faðir,“ sagði
Seán, „að þó er til ferlegri fótur hér
innan dyra“.
„Nei, það er af og frá, Seán,“ sagði
faðir Petrekur.
„Eigum við að veðja?" spurði Seán.
„Þá það, Seán,“ svaraði faðir Patrek
ur, „en þetta veðmál vinn ég.“
Svo urðu þeir ásáttir um veðið, —
það var ekki ýkja hátt.
Seán dró nú fljótt og skelmislega
SVETLANA
Framh. af bls. 11.
mál; ráðuineytissjóri, Kabulov að nafni,
var einnig mættur. Kabulov tók fyrst-
ur til máls, en hanin kom ekki mieð mikl-
ar skýringar. Hann talaði ekki um Svet-
lönu, ekki nefndi hann heldur foringj-
ann og enn síður samband við útlend-
inga eða njósnir í þágu Englands. Hann
var stuttorður og gagnorður og las upp
formúluna: „Alexei Jakolevich Kapler,
samkvæmt 58. grein laga vorra eruð
þér tekinn fastur fyrir að hafa í ræð-
um yðar gert uppskátt um and-sovézkar
og gagn-byltingarlegar skoðanir."
Það voru engin réttarhöld og honum
ekki gefinn neinn kostur á að verja sig.
Tíu ár í fangabúðum er hin venjulega
refsing fyrir þetta brot, en eins og á
stóð og af velvild til Kaplers var að-
eins minnst á fimm ár. Þeir gáfu hon-
um ekkert tækifæri til að láta aðra vita
atf sér; hann gat ekki einu si'nni omið
boðum til Tasyu Slatagorovu, eiginkonu
sinnar. Ennfremur gengu þeir svo langt
að ryðja úr vegi bezta vini hans,
Michail Slugki, stjórnanda heimildar-
kvikmynda. Þeir skrifuðu lista yfir all-
ar eigur hans, lögðu hald á allt, sem
hann hafði í vösum sínum og báðu hann
síðan um að athuga listann og skrifa
nafn sitt undir hann. Þar sem embættis-
menn eiga í hlut verður alltaf að við-
hafa vissar reglur.
E nginn undraðist þessa miskunn-
arlausu og ómannúðlegu aðferð. Þetta
var venjan. Antonina Nicolaievna,
ekkja fsaacs Babels, sagði mér frá því,
hvernig höfundur „Riddaraliðssveitarinn-
ar“ hvarf: „Þeir komu þann fimmtánda
maí 1939 klukkan fimm um morguninn,
en Isaac Emanuelovich vair ekki heima;
hann var í sveitabústað sínum í Pere-
delkino. Þeir vöktu mig og sögðu mér
að koma með sér; úti á götunmi beið
bifreið og var vélin í gangi. „Við vilj-
um fá upplýsingar um mann, sem hann
þekkir,“ sögðiu þeiir. Lidia, dóttir okkair,
var þá tveggja ára gömul. Isaac Eman-
uelovich hafði verið að vinna að leik-
fram Taiaa rotinn og Tagwi nann orana
hirun.
„Líttu á,“ sagði hann. „Þessi fótur er
svo sannarlega ferlegri en hinn.“
Og þanmig tapaði faðir Petrekur veð-
inu.“
Framhald í næsta blaði.
handriti fyrir kvikmynd, en honum var
ekki rótt. Eftir handtöku Meherold og
blaðamaninsinis Kolzov var honum ljóst,
að í óefni var komið.
„Við komum til Peredelkino. Hann
settist inni bílinn við hlið mér og sagði:
„Hugsaðu vel um Lidiu, farðu aldrei frá
henni, annars er henni búið líf í ves-
öld.“
„Þeir leituðu allstaðar og tóku líka
bréfin sem hann hafði skrifað mér frá
París. Ástarbréf, skiljið þér, bréf manns
til konu. Ég fékk þau aldrei aftur. Svo
fór ég aftur með honum til fangelsis-
garðsins í Lubianka. Isaac faðmaði mig
og sagði: „Við sjáumst aftur fyrr eða
síðar.“ Eg sendi honum eitthvað af pen-
ingum, fötum og líni og dreypti nokkr-
um ilmvatnsdropum í vasaklút. Sex
mánuðum síðar sagði fangavörður mér
að hann væri dáinn, að hann hefði
verið ákærður og hlotið dóm samkvæmt
58. grein laganna. Ég frétti ekkert
meira af honum. Þann 24. desember
fékk ég svo þetta plagg.“
Hún les: „Vegna nýrra gagna, sem
komið hafa fram var mál Isaacs Em-
anuelovich Babels tekið fyrir á ný
þann 8. desember 1954 og þar sem sök
varð ekki sönnuð er málinu hérmeð lok-
ið. Undirskrifað: Crepov, foringi her-
réttarins.“
Hvað Kapler áhrærir, þá beið hann
eftir að verða fluttur, en í heilt ár
varð fangaklefi í Lubianka heimili hans.
Eins og segir í málshætti þeirra tíma:
„Allar leiðir liggja til Giorginsky
torgs.“ í rauninni snúa aðaldyr þessa
alræmda fangelsis að styttu þeirri, sem
reist var til minningar um hinn harð-
snúna og ómútuþæga stofnanda Cheka.
BÓKMENNTIR
Framh. af bls. 3
er okkur sýnt inn í kviku slíks hug-
arástands. f þessari sögu er stíllinn
sprottinn upp úr sjálfu söguefninu,
viðhorfi þess, og er það ekki veiga-
minnstur kostur hennar.
★
Sálarlíf kvenna er höfuðviðfangs-
efni skáldkonunnar Marju-Liisu Var
tio í tveim skál'dsögum, sem Söder-
líkt leyti og móðir hennar framdi sjálfsmorð.
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
11. ágúst.