Lesbók Morgunblaðsins - 01.09.1968, Blaðsíða 16

•ii 4 1 ur (,/CLU- fVR F« þJoTfl VIPR l-D runD' w R V
L'/DOAl/ (.ekkjt FULL
fítFLá u R ivrot-i DHVá' cu - teuT
'iu'or. UM Hrvo. FULL
/AfD/ U PP- r ök
WP- M rA + vnsuR / ► 5WKK
YTUftt HÆRT
ÞIÖTfl + ýnun ■; ► Dl>OKlfl
Sft M- HuJ.
FJ- 1 R. hthlph
aeia- v/s/l- LeChf7K
ov BÍpIZ/J- U u e m
KHUP- S Kf* p- U «
K/tKAR
WoT- Ufl. §5LóT UR- /ipiflt
þtÐW
(iÖLT- UR ÍIFóíS
/EST K'ortfl
þoLUL VoPM , V FAT/Eh
UKHP- LfiUS
ÍK. tr. KJlf- ufl iTÓRlR f'tfi LH&- B fl' Kúr
SffoK- Ðýþ
Ruatfl ÍKKI MCC ; ► zewt FWAR
teim
íiRE/ft IR ÍKOTT FÆiÞfl
Táhinn HtCF/- L.rc,
LÍJF- 1 ST ■ UM ped- INb f?& FoC, Lfl
oRKim Í,LFÐJ
1—^ Ir iUT- HM- If?
VC ItfT- i u u
KKM0D VflTM
r 6 V HBV en'fí uhþhh- HRt-PI
m /v/flU- fc í> 1 HÚSPÍG- RlFflrt
T o'bí- VCff K ^ C*Pl P- DOLb
DCttiR \ / H’/hfl ÍMfl- pfl-Q
2EIUJ TÓHti

ÍKflL' SNJÓ- FÖL ,
„Heimspekingarnir haja aðeins
túlkað heiminn á margvíslegan hátt,
en raunverulega viðfangsefnið er að
breyta honum“, segir Karl Marx
á einum stað. Nú, rúmum hundrað
og tuttugu árum eftir að þessi orð
voru sett fram, mœtti hann vel við
þá breytingu una, sem á heiminum
hefur verið gerð fyrir hans tilstilli.
Á grundvelli kenningar Marx og til
að fylgja fram hugsjónum hans
hafa völdin verið hrifsuð með blóð-
ugum byltingum í mörgum löndum.
Milljónir manna hafa verið gerðir
höfðinu styttri til þess að það þjóð'-
skipulag, sem Marx sá í framtíðar-
sýn, mœtti komast á og hálda velli.
Fyrir fáum
I dögum var frá
I því skýrt í
I fréttum, að
gg valdhafarnir í
I Kreml teldu
I innrásina í
■ Tékkóslóvak-
íu nauðsyn-
I I I I le9a til trygg~
I ingar því, að
L J * M hvergi yrði
vikið frá kenn
ingum Marx og Engels í kommún-
iskum löndum. 1 þeim umræðum,
sem orðið hafa um hernám Tékkó-
slóvakíu hér á landi, virðist mér
þessum skýringum innrásaraðil-
anna ekki hafa verið nægilegur
gaumur gefinn. Létu þeir þetta frá
sér fara í blekkingarskyni eingöngu
og af kokhreysti eða er það ein-
lœg sannfœring þeirra, að eina leið
in til tryggingar framhaldi komm-
únisma í anda Marx og Engels hafi
verið að gera innrásina? Og var
þessi innrás kannski nauðsynleg til
að koma í veg fyrir þá upplausn,
sem við kommúnismanum blasti?
Þetta eru spurningar, sem nauðsyn
legt er að velta fyrir sér, ef menn
vilja gera sér grein fyrir eðli inn-
rásarinnar í Tékkóslóvákíu.
Það er frœðileg staðreynd, að í
kommúniskum löndum eru Marx
og Engels taldir mestu hugsuðir
sögunnar. Þeir rísa himinhátt yfir
fyrri heimspekinga og eiga engan
jafnmgja í heimspekisögunni eftir
sinn dag, nema ef vera skyldi Len-
ín. Marxiskir heimspekingar leggja
áherzlu á, að alit, sem máli skiptir
í heimspekisögunni fyrir daga
Marx, sé aðeins undirbúningur og
aðdragandi nýju kenningarinnar,
sem Marx og Engels settu fram, og
sú heimspeki, sem kveður að eftir
daga Marx, sé aðeins nánari út-
færsla á hugmyndum hans.
Engan þarf að undra, þó að þeir
menn, sem aldir eru upp við ofan-
greindan skilmng á kenningum
Marx og Engels, vilji leggja nokkuð
af mörkum til að tryggja að þær
megi velli halda. Hafa ber hliðsjón
af þessu þegar ákvarðanir Bresnevs
og vopnabrœðra hans eru metnar.
Þeir telja sig að öllum líkindum
vera að verja hugsjónir, öllu öðru
mikilvægari, en gera sér þó jafn-
framt Ijóst, að valdbeiting er nauð-
synleg til þess að þœr verði áfram
við lýði.
Mönnum, sem áldir eru upp við
eðlilega frjálsa hugsun eins og tíðk
ast á Vesturlöndum, finnst það fár-
ánlegt, að ekki skuli mega hrófla
við kenningum Marx og Engels eins
og allra annarra hugsuða. Að mati
heilbrigðrar skynsemi mætti teljast
sjálfsagt að endurskoða kenningar
þeirra með tilliti til breyttra hátta
og aðlaga þœr viðhorfum aldar-
innar.
Bertrand Russell segir um Marx,
að sem heimspekingi hafi honum
verið mjög ábótavant, einkum fyrir
þá sök hve mjög sámtímavandamál
in hafi vafizt fyrir honum. En það
liggur í hlutarins eðli, að samtíma-
vandamál Marx eru m.a. fyrir hans
tilstuðlan, ekki jafnbrennandi nú
og um hans daga og því hljóta
kenningar hans að nokkru leyti að
úreldast. Þessar staðreyndir má þó
ekki viðurkenna að dómi áhrifa-
mestu hugmyndafræðinga kommún
istaríkjanna. Þessvegna neyðast þeir
til að hindra með hernaðaríhlutun
að stefnt sé í frjálsrœðisátt í nokkru
kommúnisku ríki, enda þótt þeir
verði með þvi að viðurkenna, að
kommúnisminn fœr ekki staðizt
nema í járngreipum einrœðis.
Jón Hnefill Aðalsteinsson.

Lausn á síðustu krossgátu
hagalagcfar
Gjafmildi.
Guðbjörg Árnadóttir, tæplega tíræð
kona í Keflavík, segir svo frá í júní-
blaði Faxa:
Um gjafmi'di og manngæsku sr. Þor-
valds (á Mel) langar mig að segja tvær
sögur. Það tiðkaðist í þá daga, að menn
sem ferðuðust á hestum voru í tvennum
buxum. Eitt sinn á ferðum sínum kom
sr. Þorvaldur þar á bæ, sem fátækt var
svo mikil, að bóndinn, sem þurfti nauð-
synlega að heiman, átti engar brækur
í að fara nema stagbætta ræfla. Gaf þá
presturinn honum sínar ferðabuxur og
fór heim í reiðbuxunum einum saman.
Var hann vanur, að afklæðast þeim ut-
an dyra, en þetta mun hafa orðið lýð-
um Ijóst, er prestur kom inn á hrossa-
móðugum reiðbuxunum og konan fór að
hafa orð á því við prestinn.
Ógæfusamleg útgerð.
Vorið 1884 efndi maður að nafni Björn
Guðmundsson til útgerðar í Bjarnarey.
Formaður á útgerð hans hét Ásbjörn
Jósefsson. Utgerð þessi tókst ekki gæfu
samlega. Um haustið sendi Ásbjörn for-
maður þrjá háseta sína á báti úr kaup-
staðnum á Vopnafirði út til eyjarinnar,
hlöðnum timbri og salti. Með þeim var
kona eins hásetans. Segir ekki af ferð
þeirra. En síðar þegar vitjað var eyjar-
innar, fannst báturinn og lík tveggja
mannanna rekið í fjöru.
önnur versta hríðin.
(Árbók Ferðafél. 1968)