Lesbók Morgunblaðsins - 06.10.1968, Blaðsíða 14

A
erlendum
bókamarkaði
Oie Truckene Trunkenheit — Mit Jakob
Baldes „Satyra Contra Abusum Tabaci".
Sigmund von Birken. Neuausgabe der 1658
erschienenen deutsche Ubersetzung des
Balde’schen Textes. Herausgegeben von
Karl Pörnbacher. Kösel Verlag 1967. DM
32. —
Bók úr bókaflokki Kösel útgáfunnar
„Deutsche Barock-Literatur" en ritstjórar
hans eru Martin Bireher og Friedhelm
Kemp. Bók þessi fjallar um hrylling tóbaks
misnotkunarinnar. Þegar Kristófer Kólum-
bus steig á land á eyju einni undan
ströndum Ameríku sá hann og fylgjarar
hans með nokkurri forundran, reyk stíga
út úr munni og nefi innfæddra. Þeir félagar
urðu fyrstir Evrópubúa til þess að kynnast
notkun tóbaksins. Fyrsta ritið þar sem get-
ið var um þessa urt, var sett saman af
Romano Pane: „De insularium ritibus" kom
út 1497. Þar er getið um reykingar inn-
fæddra. Læknar þeirra tíma töldu urtina
mjög heilnæma, einkum væri reykur góður
gegn mæði, gikt, hósta. höfuðverk, maga-
kvölum, uppköstum og ágætt væri að bera
tóbak í opin sár. Ýmsir litu urt þess þó 6-
mildum augum og af deilum manna
spruttu fjölskrúðugar bókmenntir. Sumir
töldu að djöfullinn teygði menn til tóbaks-
notkunar og Rannsóknarrétturinn á Spáni
dæmdi mann nokkurn til tíu ára fangelsis
fyrir að reykja. Síðar var tekið að banna
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
tóbaksreykingar víða í borgum megin-
landsins, en þetta bann aflagðist þegar
landstjórnarmenn sáu tekjuöflunarmögu-
leika sína stóraukast með því að pranga
tóbaki inn á þ egna sína. Tóbakseinokun
var tekin upp víða um lönd og skattar á
innfluttu tóbaki voru stórauknir.
Meðal þeirra rita, sem út komu í tilefni
tóbaksreykinga var þetta rit „Die Truck-
ene Trunkenheit" sem er frjálsleg þýðing
Sigmunds von Birken á „Satyra Contra
Abusum Tabaci" eftir það góða latínu-
skáld Jakob Balde. Auk þessa fylgir þýð-
ingu Sigmundar „Discurs von den Nahmen,
Ankunfft, Natur, Kraft und Wurkung des
Krauts Tabak“, en þar í er gefin lýsing á
þessari urt, sem hafði vakið slíkar deilur
með mönnum. Rit Sigmundar er talið vera
bezta tóbakssatýra á þýzku frá 17. öld.
Þessi útgáfa er einkar vönduð og fylgja
ítarlegar athugagreinar og bibliografía.
Cristlicher Platonismus. Die tlheologisch-
en Schriften des Marius Victouinus. Uber-
setzt von Pierre Hadot und Ursula Brenke
— Eingeleitet und erlautert von Pierre
Hadot. Artemis Verlag Zurich 1967. Sv.F.
43.—
Bók þessi hefur inni að halda guðfræðirit
Victorinusar, sem Adolf von Harnack kall-
ar „einen Augustin vor Augustin".
Hann fæddist í Afríku, kenndi í Róm og
varð frægur fyrir ræðusnilld. Um miðja
fjórðu öld lét hann turnast til kristni, en
sú turnan hafði þær afdrifaríku afleiðingar,
að Ágústinus tók hann sér til fyrirmyndar
386. Hugmyndir Victorianusar eru mjög
mótaðar af Neoplatonisma og áhrif hans í
guðfræði urðu mikil. Hann ritaði gegn Arí-
usarkenningu og er það rit birt hér í
þýzkri þýðingu ásamt smærri guðfræðirit-
um hans. Hann var maður tveggja heima
og það sem vitað er um hann utan ritanna,
sem varðveitzt hafa, er stutt umgetning í
„De vins illustribus" Hieronymusar. Þessi
útgáfa er vönduð og er gefin út í bóka-
flokki Artemisútgáfunnar „Die Bibliothek
der Alten Welt“.
New Penguin Shakespeare: The Timpest
— Henry V — Othello. Penguin Books 1968.
5.— 6.— 6.—
The Tempest er gefin út af Anne Righter,
sem er fyrirlesari í ensku við Cambridge
háskólann. Henry V er gefinn út af A.R.
Humphreys og Kenneth Muir gefur út
Othello. Hér með eru komin tólf bindi leik-
rita í þessari vönduðu útgáfu.
History of My Life. Giacomo Casanova
Shevalier de Seingalt. First translated into
English in Accordance with the Orginal
French Manuscript by Willard R. Trask.
Vol. I—IX. Longmans 1967. 50.—
Brockhaus forlagið eignaðist eiginhand-
rit minninga Casanova um 1820. Þar lá
þetta handrit þar til 1960 að tilkynnt var
útgáfa þess. Fram til þessa höfðu allar út-
gáfur þessara frægu minninga verið byggð-
ar á skekktum texta, stundum beinlínis
fölsuðum. Það var ekki fyrr en nýja út-
gáfan fór að koma út, að menn áttuðu sig
á hvílíkur stílsnillingur höfundurinn var.
Minningarnar voru ritaðar á frönsku og
W.R.Trask, sem er mjög fær þýðandi var
fenginn til þess að þýða þær á ensku. Þær
voru gefnar út á frönsku og þýzku í tólf
bindum, enska útgáfan verður gefin út í
sex bindum, tvö bindi saman. Þessi tvö
bindi, sem eru bundin í eitt, spanna tíma-
bilið 1725-1748. Casanova fæddist í Feneyj-
Um, foreldrar hans voru leikarar og sonur
þeirra átti að verða prestur, Hann var því
sendur til prests nokkurs í Padúa til undir-
bvínings guðfræðinámi. Presturinn reyndi
að beina honum á guðs vegi en systir
prests kveikti með honum holdlega fýsn,
sem alla tíð síðan varð honum ofurefli í
samskiptum við konur. 1740 kom hann
aftur til Feneyja og tók að drabba þar í
hæpinni kaupsýslu, sem gaf lítinn arð, en
varð honum til vansa. Þessi saga endurtók
sig hvað eftir annað, öll fyrirtæki hans á
verzlunarsviðinu misheppnuðust, en sam-
kvæmt minningunum vannst það fyllilega
upp á öðru sviði. Bókin er smekklega út-
gefin.
Nýjar danskar bœkur
Framhald af bls. 10.
DANSK LYRIK. I UDVALG VED
THORKILD BJÖRNVIG. ANDEN DEL.
GYLDENDAL, KÖBENHAVN 1968.
Þetta síðara bindi danskra ljóða nær
frá fyrri hluta 19. aldar og fram til
ársins 1940. Hér
eru tekin með
skáld, sem fædd
eru 1800 og síðar.
Er þstta bindi enn
meira hinu fyrra
að vöxtum og hér
er að finna sýnis-
horn ljóða danskra
skálda frá Emil
Aarstrup til Tove
Ditlevsen. Safninu
lýkur með þessu
erindi eftir Otto
Gelsitied:
Du er din egen skæbne, o
menneskeslægt!
I eget hjerte ligger den lod du fik.
Vælg hadet, du skal faa det! Af
el'skov springer
lykken ved livet.
J.H.A.
6. október 1968