Lesbók Morgunblaðsins - 17.11.1968, Blaðsíða 1
AGNAR
ÞÓRÐARSON:
Stúdentaóeirðirnar í vor sýna að þegar sízt varir
geit'ur eon soðð upp úir þeiim mikla nor'niaikia/bli sem
Parisarborg er og eiminn lagt fyrir vit manna vi’ða
um lönd.
Á ytra borði virðist þó „velferðarríki" de Gaulle
standa traustum fótum, jafnvel á vinstri bakka Signu,
sem allt frá dögum stjórnarbyltingarinnar miklu hefur
verið órólega deildin í frönsku þjóðlífi.
Á alþj óðlegum vettvangi hafði París orðið fyrir
valim sem heppilegasti staðurinn til að setja niður
deilur stríðandi aðila í Víetnam og frankinn var orð-
inn traustari gjaldmiðill en sjálfur dollarinn.
Franskir borgarar keyptu gull í strfðum straumum
meðan igullforði annarra þjóða þvarr að sama skapi,
olíuviðskipti Breta virtust vera að dragst úr höndum
þeirra til franskra banka og sjálfur var de Gaulle
crðinn nokkurskonar frelsisgyðja í huga margra
manna.
Allt þetta gerbreyttist á nokkrum vordögum, og
sumir haida því fram að Rauði-Danni hafi komið í
veg fyrir að dollarinn hafi lotið í lægra haldi fyrir
frnkanurri eins og allt útlit var fyrir seint í vetur
sem leið.
En París sjálf breytir ekki mikið um svip hvað sem
á dynur. Kaffihúsalífi'ð er með sama yfirbragði og á
dögum impressíonistanna, byggingarnar eru að mestu
leyti þæ: sömu þó að sumsstaðar megi líta í fjarlægð
stórbyggmgair úr áli og stáli, sem virðast stefna að
hjarta borgarinnar líbt og risaeðlur framtíðarinnar
til að drottna yfir mauraþúfu mannlífsins með tölvum
og völvutn vísindanna.
Nú í haust var enn jafn þétt setið á Café de Flore
eða á Deuix Magots og forðuim daiga þegaj- kiaffiihúsa-
gestir gátu átt von á því að sjá sjálfan meistarann úr
Svartaskóla, Jean-Paul Sartre í háspekilegum sam-
ræðum eða við skriftir út í homi. Sartre sézt þar
ekki meir og hefur lagt skáldskapinn að mestu leyti
á hilluna, fornvinur hans Camus fórst í bílslysi fyrir
nokkrum áruim, en fylgi'konan, Simone die Biauvoir,
sem kölluð var Vor frú — Notre Dame og hefur gert
kynni þeira þremenninganna að uppistöðu í verki
sínu, Mandarínarnir skrifar nú um ellina og einveruna
sem hún óttast meira en nokkuð annað.
Existensialistarnir eru ekki lengur menn dagsins
í dag, rökræður um frjálst viljaval er útrætt mál og
svo kyrfilega hefur Sartre jarðsungið Guð almáttugan
að enguin dettur í hug að eyða frekar orðum a'ð
þessu.
Góðborgararnir hafa markað sér staðinn og þeir
ræða um tízkuna og heimsins lystisemdir en ekki há-
speki og guðleysi.
I París 1948, talið frá vinstri: Thor Vilhjálmsson, Örlygur Sigurðsson, Halldór Þorsteinsson, Guð-
mundur Elíasson og Agnar Þórðarson. — Málverk eftir Örlyg Sigurðsson.
Existeirsialisminn er ekki lengur í tízku, hann er
orðinn úreitur. Nú er það strúktúralisminn sem gáfað
íólk talar um, ef til vill fylgjast með. Levi-Strauss,
hámenntaður mannfræðingur, er hinn mikli meistari.
Helzti heimspekingur stefnunnar er þó rúmiega
fertiuiguir maiður að nafni Miche‘l Fouoaiult. í nýútikom-
mni bók eftir hann, sem hefur selzt í tugþúsunda ein-
tökum og nefnist Orðin og hlutirnir ræðst hann hat-
rammlega á Sartre sem hann kallar „síðasta heim-
speking nítjándu aldarinnar".
Foucault heldur því fram að veröldin verði mann-
inum ekki skiljanleg fyrr en honum tekst að gefa
orðum og hlutum innra samhengi. Maðurinn hafi
alltaf lei'ast við að mynda sér kerfi, strúktúr, þar
sem orðum og hlutum er skipað á ákveðinn bás.
Biaininhielgi, goðsaignir oig töi'rar fruimmiainniiiiinis svari til
siðfer'ðishugmynda, bókmennta og visinda nútíma-
mamnsins. <
Okkur sé tamt að líta á framvindu tímans sem
þróun, en það se mjög hæpið sjónarmið, allt og sumt
sem gerist er að istrúktúrinn er annar, viðmiðunin
önnur við breytt þjóðfélagsaðstæður.
Frummaðurinn hafi að því leyti verið betur á vegi
staddur en nútímamaðurinn a'ð allt grufl út í sjálfan
sig hafi verið honum gjörsamlega framandi, han.n sá
ekki sjálfan sig öðru visi en sem þátttakanda í strúkt-
úr þar sem honum var ætlað ákveðið hlutverk. Fouc-
ault segir að maðurinn geti ekki rannsakað sjálfan
sig objektívt, vegna þess að hann verði alltaf súbjektív