Lesbók Morgunblaðsins - 01.12.1968, Blaðsíða 4
Jóhannes Jóhannesson, formaður íslenzku nefndarinnar.
Logðu þeir áherzlu á einingu
ríkisins út á við, og kæmi því
fullkominn, sérstakur fáni fyr-
ir íkland ekki til greina. Þeir
töldu, að Danir hefðu í mörg-
um greinum gengið lengra 1908
í undanlátssemi gagnvart kröf-
um fslendinga en vera bar, með
tilliti til ríkiseiningarinmar, og
tíndu til dæmi þess. Þeir töldu
enn, að tíminn væri óhentugur,
og vitnuðu til ummæla Lög-
réttu í því efni, þeirra er áður
getur.
ÚRSLITIN
Edvard Brandes, sem gegndi
störfum forsætisráðherra í veik
indaforföllum Zahles, lýsti yfir
þvi, að stjórnin gæti fallizt á
tillögur meiri h'lutans. Sam-
bandsdeilan hefði staðið í mörg
ár og nú harðnað svo, að nauð-
synlegt væri að hefja viðræð-
ur hið fyrsta. Ómögulegt væri
að binda hendur fulltrúanna
fyrirfram á nokkurn hátt. Hann
harmaði, að ekki hefði verið
hægt að fá alla flokkana til að
fylgjast að málum. íslendingar
væru einhuga, en sendinefnd
Dana ætti ekki alla þjóð sína að
baki sér. Það gerði samningana
erfiðari, en þó mætti gera sér
góðar vonir um árangurinn.
Að umræðum loknum var
tillaga meiri h'lutans samþykkt
í Fólksþinginu með 102:19 at-
kvæðum, en í Landsþinginu
með 46:15. Síðan voru með kon-
ungsúrskurði 15. júní skipaðir í
nefndina Christopher Hage
verzlunarmálaráðherra, umboðs
maður ríkisstjórnarinnar, for-
maður, J. C. Christensen frá
Vinstri flokknum, Borgbjerg frá
Jafnaðarmönnum og Erik Arup
prófessor eftir tilnefningu Rót-
tæka vinstri flokksins. Lögðu
sendimenn af stað til Reykja-
víkur 21. júní.
HREINSKILNI EÐA
SLÆGVIZKA
Mörgum þótti biðin orðin ær-
ið löng. Jafnvel þeir, sem harð-
ast börðust gegn þingfrestun á
sínum tíma, gerðust mjög svo ó-
þolinmóðir. Fréttir segja 8.
júní: „Von er að mörgum sárni
að sitja á þingi auðum höndum
vikum saman, eins og nú er á-
statt í landi.“ Og síðar: „Póli-
tísk hreinskilni verður oss á-
reiðanilega bezt til frambúðar,
og það er trúa vor, að sú öld
sé nú að renna upp í álfu vorri,
að hún komi ti'l meiri vegs og
virðingar en verið hefur til
þessa, og lævísi sú, er nefnd
hefur verið stjórnvizka eða
„diplomatie11, eða hvaða nöfn
sem henni hafa verið gefin, lúti
í lægra haldi og verði minna
metin en áður.“ f greinarlok er
hvatt til þess, að Alþingi fari
að dæmi forsætisráðherra og
láti Dani tafarlaust vita vilja
sinn. Það verði að gerast skjótt
og með skörungssbap.
Berlingske Tidende skrifa í
svipuðum tón: Danmörk ætlist
ekki til þess af fulltrúum sín-
um, að þeir sýni nokkra stjórn-
málaslægvizku, he'ldur séu þeir
hrein.úkilnir, álhveðnir og djarf-
ir, komi heiðarlega fram, en
séu drottinhollir. Ef samning-
arnir beri samt sem áður eng-
an árangur, þá þurfi ekki að
fara í grafgötur um, hver beri
ábyrgðina.
ALÞINGI BREGÐUR VIÐ
Sama daginn og danska sendi
nefndin lagði af stað hingað til
lands, var útbýtt í sameinuðu
þingi klukkan hálfsjö þessari
tillögu frá fullveldisnefndum
beggja deilda: „Alþingi álykt-
ar að kjósa fjóra þingmenn til
þess að hafa á hendi samninga
fyrir hönd þingsins við sendi-
menn Dana.“
THIagan var teKln tll um-
ræðu tæpum klukkutíma síðar,
og mælti Bjarni frá Vogi fyrir
henni. Hann sagði það vafa-
laust, að Danir ættu frumkvæð-
ið að þeim samningum, er nú
stæðu fyrir dyrum. Um verk-
svið nefndarinnar fórust hon-
um svo orð: „Þessir menn eru
auðvitað einungis milligöngu-
menn og verða því að bera
jafnóðum upp fyrir fullveldis-
nefndum þingsins hin meiri atr-
iði samninganna og gefa þing-
flokkum færi á að athuga mál-
ið og segja sinn vilja, áður en
upp er borið fyrir þinginu.“ 1)
Fleiri tóku ekki til máls, og
var tillagan samþykkt í einu
h'ljóði. í nefndina voru kosnir
af einum lista, sinn frá hverj-
um flokki, Bjarni Jónsson (SÞ),
Einar Arnórsson (SI), Jóhann-
es Jóhannesson (H) og Þor-
steinn M. Jónsson (F). Einar
Arnórsson var valinn í sam-
ráði við Heimastjórnarmenn og
eftir ósk Jóns Magnússonar, en
sjálfur segist hann hafa stung-
ið upp á Magnúsi Péturssyni
eða Magnúsi Guðmundssyni,
en flokksbrot Langsum-manna
hafði ekki atkvæðamagn til að
koma manni af eigin rammleik í
nefndina, ef kosið hefði verið
hlutfallskosningu.
Um val íslenzku nefndar-
mannanna segja Fréttir fyrir-
fram 19. júni:
„Víst er eigi að efa, að nefnd
sú verði vel skipuð, er Alþingi
velur til að svara samningaum-
leitunum þeirra. Mun það
stjórn og þingi iljóst framar öl'l-
um öðrum, að eigi dugi fram að
tefla af vorri hálfu smápeðum
eða bjálfamennum, er einskis
máls kunna skil og þó sízt
stjórnmála."
Það mun og flestra manna
mál, að valið hafi vel tekizt, þó
ekki sæju öll blöðin sóma sinn
í því að standa sem veggur bak
við valið í nefndina.
ENGINN GISTISTAÐUR
Hinn 19. júní fékk Jón Magn-
ússon skeyti fná Za’hle, þar
sem kunngerð er skipun nefnd
arinnar og ferðaáætlun til Is-
'lands. Fór nefndin fyrst til
Björgvinjar og kom þaðan á Is-
lands Falk til Reykjavíkur
laugardaginn 29. júní.
Strax og spurðist af för
nefndarinnar, var því vel fagn-
að á íslandi, og tóku blöðin
ágæta vel á móti henni, svo sem
brátt sést betur. Með því
mannvali, sem í henni var, þótti
fslandi gerður hinn mesti sómi
og lægi nú mikið við að taka
vel á móti henni, og það því
fremur sem þetta væri í fyrsta
skipti, að opinberir erindrekar
annarrar þjóðar sæktu oss
heim.
Þungar áhyggjur höfðu menn
af því að útvega nefndarmönn-
um húsnæði og segir Morgun-
blaðið um það hinn 18. júní:
„Hvar eiga þeir að hafast við,
meðan þeir dvelja hér? Þannig
spyr hver annan, og enginn
getur leyst úr þeirri spurningu.
Höfuðborg íslands er — því
miður — svo illa á vegi stödd,
að hún hefur ekki neinn gisti-
stað að bjóða gestum sínum.“
FRAM SKAL GANGA
HAUKUR HÚNA
Nú hafði mikið á unnizt, og
góðar vonir um, að komizt yrði
a!la leið í höfn farsællar nið-
urstöðu. Um störfin í nefndinni
segir Þorsteinn M. Jónsson, að
oftast hafi Bjarni frá Vogi haft
orð fyrir íslendingum, en Hage
fyrir Dönum. Bjarni var maður
harðskeyt'tur. „Ekki miklaði
hann fyrir sér, þótt á skýjaði
og óvænt þætti horfa um hríð.
Skaut hann þá oft fram kvi'ðl-
ingi þessum úr rímu gamalli:
Fram skal ganga haukur húna,
hvort hann vill eða ei.“
„Oft skeði það á fundum,“
segir Þorsteinn M. aftur, „þeg-
ar Dönum fannst Bjarni hafa
togað svo fast, að samningar
Einar Amórsson
Bjami frá Vogi.
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
1. desember 1968