Lesbók Morgunblaðsins - 11.05.1969, Blaðsíða 1

thuhsdaV;
fU?rKS’»í2SSsí
"^sSs
^SEgS&aft. ssJ5|§i
,„™ ui! í!!'_sa5=ÉSfeMS

sgKiri

Brezku blöðin
Prchals, 5. okt.
Saga mín hefst í febrúair ár-
ið 1948 þegar ég lenti á flug-
velliniuim í Prag eftir þriggja
vikima Indlandgferð. Ég var að
snúia aftur til landiS, sem komim-
únistar höfðu læst klóm símuim
í. Á þessuim þriggjia viknia tímia
höfðiu Rauðliðarnir steypt tékkn
esku lýðræði og breytt iaindi
mímu í útibú frá Moakvu.
Hið fyrsta sem mætti mér eir
ég steig út úr vélirami var ótta-
sliegið amdlit korau mininiar. Húm
vafði mig örrraum og hvíslaði
fegin og uindrandi í sernn:— Þú
ert komirun aftur? Ég óttaðist
að þú ihefðir valið freisdð.
Þetta var upphafið á ára-
l'önigum tíma ótta í ævi okkar,
árum hvíslaðra orða, falirana
hljóðmema í herbergjuim okkar.
áruim leymdra stefrauimóta, þeg
ar við vorum á sífelldum flótta
undan ríkislögregl'urani.
Mér va.rð það Ijóst, þá, jafn-
vel fáeiimum klukkustundum eft
ir valdatök/u kommúraista, að
ihim eiraa veika von ókkar var
flótti. Ég gerði mér eragar gy'lli
vonir um framtíð oklkar. Að
pólitísku áliti þessairar nýju
leppstjónnar 'hafði ég barizt fyr
ir ranigam máistað í Heimsstyrj
öldininii. Ég hafði genigið í brezika
fiugherinn RAF, eftir að ég
slapp frá Nazistum í Tékkó-
slóvakíu -sniemma sumams 1939.
Þessar fyrstu vikur valda-
tímia komimúnista í Tékkósióv-
alkíu fékk ég gott næði ti'l þess
að rifja upp fnaimgömgu mímia í
stríðinu. Fyrst í fransk-a flug-
herraum, .síðain í þeim brezka í
orrustunni um Rnetlaind o-g lofcs
í bir-gðaifllugi til Möltu.
í sex lö-rag ár h-afði ég verið
útlaegur frá föðurlandi mínu og
barizt á erlendum vígstöðvum
fyrir frelisi Tékkósl'óvakiu.
Loks lauk stríðirau og ég hélt
'beiim ti'l 'hins ,,frelsað-a“ lamds.
í þetta siran voru þar eragir
Nazistar. En þa-r voru hinis
vegar Rússar og þeir 'hö-guðu
sér sainmiarlega sízt betur en
hinir. Hi-nir skeggjuðu Rússn-
esiku hermeran „frelsuðu" allt
frá arm-an-dsúirum t-ifl. fatnað-ar,
asim þeir vissu -ekki eirau sinmi
hvermig þeir áttu -að klæðaist.
Þeir misþyrmd-u konum okk-ar
og umdaraskildu ékki telp-u-
krakka, sem varla voru mógu
garnlir til að leika með brúðuir.
Rauð-i heriran var ekki frelis-
isher. Hann v-ar vald-arærairagi,
fkvkku-r miðaldabófa,
Við þóttumst öll svikin, við,
sem beðið höfðum frelsisiinis,
en -samt voniuðum við -að her-
námið yrði -aðeiras tímiabuindið.
„Þessu lýkur brátt“, söigð-um
við hvtert öðru.
Ég baðst lausraar úr brezkia
flugherraum og hélt til Tékkó-
slóv-akíu til lan-gs tim-a og starf
að-i um tíma í tékkn-eska flug-
hernium.
Og iraraan fárra n.ámaða f-aranst
okkur sem ástandið væri á bata
vegi. Rússamdr hurfu úr landi.
Rússnesku yfirboðara-rnir héldu
sig í skugg-araum, bak við tjö-ld-
in. Við vissu-m ekki að þeir
þurftu ekki að sýn-a sig á göt-
um Prag til að ráða Tékkósló-
vakíu.
í ja-núarmárauði 1946 gek-k ég
úr flugherraum og sraeri aftur
til míras gamla starfs sem borg-
-aralegur flugmaður. Við tókum
við Tékkraesika flugfélagirau í
rústum og iraraa-n máraaða-r höfð-
um við yfir -að ráða þrjátiu og
fimm vélum af gerðirarai C-47,
m-eð öllum varahlutum. Eimm aif
öðrum 'héldum við til sta.rfa á
alm-eraraum fiiug'leiðum og byggð-
um jiafraframt upp iraraanlamds-
flugið. í árslok 1947 vorum við
kommir svo vel á veg, að við
hófum samniraga við Lockheed
um k-aup á þremur Constellati-
onivéium til flugs á Imdlands-
leiðinirai og einnig til fl'ugs til
Bandaríkjan-na í samlbandi við
Sokolhátíðahölldin í Prag 1948.
í byrjun febrúar 1948 fór ég
frá Prag í þriggja vikn-a Ind-
landsflug. Við h-eimkomiu mímia
bugðist ég h-ald-a vestur um haf
til Bandairíkjanraa að taka við
fyrstu Constell'atioMvéliram.
En valdataka kommúniista í
Tókkóslóvakíu hafði breytt öllliu
Hún brerandi til ösku allar ókk
ar vorair um bjarta og mamm-
saemandi framtíð.
Ég vakmaði upp eimm morg-
uniran við það að öilu stairtfi
minu í st-ríðinu hafði verið snú-
ið gegn mér og því lýst sem
„ósættan-l=g-u“ við hina nýju
stjómramálastafrau iands míms.
J-afnvel kona mín vai’ orðim
„gl-æpalkvendi“ gagravart hirarai
nýju stjóm. Hún hafði koimizt
umdan Nazistum í Tékkóslóvak
íu til En-glainds þar sam húm
starf-aði að blaðameransku -allt
stríðið í upplýsiragadei'ld stjórin-
ar Beiraes forseta í London.
Einnig átti þriggj-a ám göm-
ul dóttir mín „skuggalega for-
tíð“. Fjöl-skylda henmar var
talin „stjórnmálalega öfiugsnú-
in“ og svo var telpam fædd í
Bretlandi og skírð af djákn-a
tékkraeska fiughersins. Janou-
sek flugm-arskálkur hafði hald
ið h-emmd undir skírn, em hamin
v-ar nú ævif-aragi í ríkisfarage-ls-
irau í Prag.
Tím-abil óvissu og kúgunar
var hafið.
Örlög Tékkraeska fiugféla-gs
in-s voru óviss. Lockheed samm-
inigame-nin-irnir fóru frá Pra.g.
Fynstu vikur-n-ar héldum við
j-afravei að félagið yrð-i la-gt raið-
ur vegn-a þess, að en-gir haefir
trúir flokksmenn voru til að
hlla-upa í skörð okka-r, ef koimim-
únistar upprættu starfsliðið.
Eragir tékkn-eski-r flugirraemm
höfðu verið þjálfaðir ailt stríð-
ið og síðam 1945 hafði ekki
g-efizt tími til að þjálfa nýja
flugmiainiraaistétt. Hi-nir fá-eirau
herflugmemm sem 'eirahvea'ja þjállf
f. M. Prchal
flugstjóri, höfundur þessarar frásagnar, segir hér frá fífldjörfum flótta frá Prag, eftir
að kommúnistar liöfðu gert landið að rússnesku leppríki og honum sem flugmanni
var haldið í ánauð. Flóttinn tókst giftusamlega. Prchal hafði flogið hjá brezka flug-
hernum á stríðsárunum og var hann flug stjóri í hinni frægu flugferð, sem batt enda
á líf Sicorskis, en síðar kom upp sá orðrómur, að Churchill hafi staðið á bak við
það og færði Hochhuth sér í nyt þann orðróm, en nú þykir nokkurn veginn víst að
hann eigi sér enga stoð í veruleikanum og hefur Prchal m.a. lýst því yfir að orðróm-
urinn sé úr lausu lofti gripinn: Sieorski haf i farizt í slysi.