Lesbók Morgunblaðsins - 15.06.1969, Blaðsíða 15

Lesbók Morgunblaðsins - 15.06.1969, Blaðsíða 15
FORNAR DYCGÐIR Frtaimlh. af blis. 3 — og loks stöku hnyttin og eft- irminnileg tilsvör, en allt þetta skovtir í sögurni af óföruim lýð- ræðisina í Hrirgaríki. Allai hinar sögumar í bók inni gerast auðsjáanlega norður í átthögum Bjartmars, nema hvað einni þeirra lýkur suður í Reykja'-ík. Þær eru lipurt skrif aðar, málið hreint og látlaust og stíllinn sarníelldur á yfir- bragð og sarnra mur efninu, þótt stöku sir.m'urr, bregði fyrir allt að því hjáróma tilfinninga- semi — og í sögunni I orlofi, sem minnst er í spunnið af þess- um níu sögum, er sem skáldið tali lenigsfbum í tón, sem ekki sé honum eðlilegur. Hann er ann- ars hófsamur og jafnvel nota- lega kíminn, þar sem hann þó er í ádeiluskapi, og þótt mann- lýsingar hans séu misjafmlega ðkýrar og eftirminnilegar, eru þær engar óeð.iiegar eða þoku- kenndar nem. þá helzt í sög- unni, sern ég tei lakasta í bók- inni, en margar þær konur og meyiar, sem hann lýsir, bera svo af flestum karlmönnum, sem við kynnumst i sögumum, að vart mun ólíklega til getið, að skáldið sé þarnia sj állfrátt eða ósjiálfrátt fyrist og firemst að bonga stoulid sína við þá konu, sem var ástrík og sívökul móð- ir ellefu barr.a, er upp kom- ust, og í rúman hálfan fimmta ára'tug sllíik heillastoð skáld- bóndans á Ssndi, að enginn miundi kunna að meta það til fulls. I fjórum sögum, Þrír í hlut, Konuríki, Stuðninigur og Bless- uð elóðin, eru átakanlegar lýs- ingar frá liðnum öldum á lífi og lífsbaráttu íslenzkra bænda í héraði, sem í harðæri af völd- um elds og ísa hefur oft reynzt eitt hið harðbýiasta á öllu land inu, þótt vordýrð og sumarfeg- urð sé óvíða dásamlegri. Sagan Þrir i hlut gerist um miðsvetrarlevtið eftir hönmunga sumarið mikla, þegar eiturmóð- an frá Skaftáreldumium eitraði ekki aðeins alian gróður, held- ur iafnvel drap þanin fislk er gekk á þau einu mið, sem hrjáð UT og snaiuður útnesja- bóndi gat sótt á. Smábýlið Innsta vfk er á norðurhjara landsins, þar sem efekert skjól er fyrir stonmuni og brotsjóum Dumbs- hafsins. Sigurgeir bóndi kemur út með birtingu, og honum virð ist, að vera mumi sjóveður. Bát- Ikænu á hann og eina björgin, sem til er á heimilinu, er mjólk- urdreytill úr tveimur kúm, sem enn skrimta. og einn einasti hertur fiskur Skyndilega tek- ur Sigurgeir eítir konu, sem húkir undir bæjarveggnum með telpu'krakka í fanginiu. Dóin? Nei, — og har.n þekkir kon- una. Hún er sveituingi hanis, hús- freyja, cem heitir Sigurlaug. Hún hetur dapurlega sögu að segja: Búpeningurinn er allur fallinn, bóndinn kominn á ver- gang, en hún ekki viljað fara að dærni hans með telpuna og or nú á leið til hreppstjórans, vitandi þó. að það er til einsk- is. Húsaskjól verður hún að Þiggja og mjóikurdi’eytil, þótt svo mikið sé eftir af henni, að hún í fyrstu verði að neita fþar hvonu tveggja, sem hung- urvofan er þegar búin að taka sér bólfcstu. Bóndi hyggst róa, fiskur kynni að hafa slæðzt á grunmmið, og tótt aska sé á jörð cg brennisteinsþefur í lofti, mundi fiskurinn eklki eitr- aður, nýrunninn úr hafdjúpiniu. Húsfreyja dregur úr. Því veld- ur draumur, sem hann hefur dreymt og telur fiskilegan, en henni virðist váboði, því að manndhöfuð var á þeim gol- þorski, sem þou drógu í sam- eininigu í dmumniuim, bóndi og Björg, fimmtán ára dóttir hans. Bjórg er gott nafn í draumi, og ekki var hans höfuð eða hennar á fis'kinum, — höfuðið þekkti hann þó, en vill ekki láta það aftra sér frá róðrinum, því að ekki er ávallt mark að draumum og þeir auk þess vandráðni-r. Húsfreyja lætur af sínu, enda ekki þeirri konu líkt að draga déð úr bónda sín- um til þeirrar f arar, sem kynni ekki aðeins að bæta úr bráð- ustu þörf heimilisins, heldur Skera úr um, hvort fjölskyld- unni á að verða lífs auðið til frambúðar og ein'nig mæðgun- um, sem dauðinn hefur þegar dregið í sinin dilk. En Tómas, vinnumaðurir.in gamli og tryggi, tregðast nú við að fara með 'húsbónda sínrjm. Hann er ekki orðinm til harðræða, og hann hefui líka drrymt illa. Bóndi vill ekki þvinga hanin, kveðst skreppa einm og aðeins fram á Bæjarvíkina. Þá rýkur dóttir- in upp úr rúminu og kveðst munu fara með föður sámuim. Nú ei Tómasi gamla ölluim lok- ið, en Björg situr samt við sinn keip, og svo búast þau öll þrjú til sjóferðar. Þá grípur húsfreyja harðfiskir.n, heildarforða heim- ilisins, ber bann og hlutar annan helming hans í femt, fær sæförunum þrjá hluta í nesti, segist gera það i því guðstrausti að þau veirði vör, en einn hlut- ann ætlar hún sér og gestum- um tveimur. Grynnstu miðin bregðast þrenningunni á gaflkænunni, sern aðeins er tvíróin og engin varaárin. Lífsbjangarfleytan í fyllsta 3amræmi við sjálfa þjóð arskútuna í þennan tíma. En í guðstrausti og af þrautþjálfaðri seiglu leitar formaðurinn lengra undan landi. ek'ki einu sinmi, 'heldor aftur og aftur, og þá er veðurútlit hefur versnað og hús freyian . breitt á“ til að boða brim í heimalendingu, hefur hver sæfarar.ra dregið þrjá væna og nýger.gna þorska. Svo setjast karlmennirnir undir árar, en Björg litla geng- ur frá færunmm og þræðir síð- an sína þrjá drætti upp á snæri og bir.dur við röng. Svo krýp- ur hún á kné og ýtir á árar- nar til þess að flýta förinni. En þegar uim hríð hefur verið róið tekur að hvessa af vestri og síðan norðvestri, og Björig verður að taka til við austur. Þegir báturinn er orðinm þurr- ausinn, dettu. í dúnalogn, og nú er stiutt orðið í heimavor. En brátt skellur á norðanveð- ur með bleytuihríð og ólendandi verður í Inmstuvík, og er þá eina bjargiarvonin að hleypa inn með landi og reyna að lenda í bási einum, þar sem leiðin ligguir um þröngt sund milli boða og skerja. Óhægt er um róðurir.n og ekkert seglið, og Bjöig stendur í austri. Það rofar aðeiras til, og þótt tekið sé að rök'kva, bykist bóndi sjá, að nú sé hin fyrii'hugaða lend- inig skammt umdan. En þá er þróttur Tómasar þrotinn. Hann missir árina og þegar hanm reynir að seilast eftir henni, stingst hann útbyrðis og sekk- ur. Aftur er kon.in hríð og auik þess tekið að" röKkva, og nú sit- ur Tómas bór.di ráðþrota með eina ár og báturinm veltist stjórnlaus undon veðri og öld- um og verður þóttufullur af sjó. En Björg bregður við og hvetur föður sinn til að reyna að halda bátr.um upp í bár- una, og svo hamast hún við að ausa. En hvorugt stoðar. Svo ger'st fyrra undrið: Skyndilega kernur faðirinr. auga á árina týndu. Hún fjýtur svo nœrri kænunni, að hanm nær í hana. Þá tekst honum að ná stjórn á bátnum — og annað undrið verður hlutskipti þeirra feðg- inanrna: Þrátt fyrir myrkur, hríð boða og brim lenda þau heilu og höldnu i himum svokallaða Jörundarbási. Þar stendur hús- freyjan í fjöru, og kæmunni er forðað undan sjó. En nú voru aðeins i honum fiskarnir, sem Björg hafði verið svo forsjál að binda við röng. Hvort var svo fumduir árairimmar og hin fair 9æla lending tilviljanir — eða kraftaveik, umbun guðstrausts, seigiu, kjarks og sjálfsbjargar- vilja? ...Mannslíf hefur hún raunar kostað. sjóferðin, en fiskarnir þrír eru ekki eiimurug- is björg í bili heldur gefa þeir fyrirheit um ríkulegra bjarg- ræði, þegar upp birtir, og sjó og vind Jægir . Eftir skamma stund situr fjölskyldan og gest- ir þeirra við hlóðaeldinn. Ljós- metið er spareð. enda logar nú hið innra me5* þessu fólki á vonartýru, sem varpar skini á komar.di daga svo að vorið virðist á næsto neyti.Höfund- ur notar vart atburði hins mikla dags í lífi þessa fólks, avo sern kostur virðist á, til áhrifa um imrdifum lesandans í aðstæður og baráttu sögufólks- ins, og sumt i sjóferðarlýsing- umni er ekki æskilega lit- og Mfirífct, en anmað með mokkr- um ólíkindun. Hims vegar er svo það að meta, að kjarni sög- unnar hverfur ekki í iðu lamg- drægra lýsinga á meira og minna iæigalitluim smáatriðum. Friaan'h. í næsita blaði. MENN MEGA ÞÁ ETA OG DREKKA . . . Framh. af bls. 2 M.M.: 100 þúsund manns um heim allan trúa því. Áhugi „Bítlanna" á einbeitingu hug- ans kom mér á óvart. Muggeridge: Einn þeirra sagði fáum dögum áður en hann hitti yður, að með því að taka L.S.D. hefði hann skilið eðli guðs. Ég er á móti eitur- lyfjuim. Það er rönig stefna. M.M.: Eiturlyf eru engin svör við vandamálum lífsins. Þetta sýnir hvernig viðhorfin hafa brey'tzt með tímamuim. Muggeridge: Eigið þér við að eiturlyfin hafi breytt þeim? M.M. Nei, ekki eiturlyfin heldur þörfin fyrir eitthvað sem getur víkkað svið sjálfs- vitundarininar. Þetta gera ung börn, þau víkka sjálfsvitund- ina. Ef trúað fólk, trúariðkan- ir og kirkjur geta ekki full- nægt þörf unga fólksins til að öðlast dýpri sjálfsvitund, verð- ur það að grípa til eiturlyfj- anna. Merkilegast í þessu er þrá unga fólksins eftir að öðl- ast sjálfsvitund, þó ekki væri nema stutta stund. Kristnin kennir að guðdómurinn þúi í manninum sjálfum. Nútímamað urinn vill ganga úr skugga um hvort svo sé. Flóttamannaplatan Fraimh. a'f blS. 11 sem alls staðar er píanó vegna sönggleði gestanna. Tom var heppinn og komst í skemmti- þátt hjá BBC. Þá var honum borgið. Þessi fátæki piltur frá Wales, sem eitt sinn dáði og stældi Elvis Presley og Jerry Lee Lewis á nú þessa sömu söngvara meðal áköfustu aðdá- enda sinna. Segir það sína sögu um sönghæfileika hans. PAUL MAURIAT fæddist inn í gamula ætt túlkienda siígilidirar tónlistar og þótti snemma góð- ur konsertpíanisti. En er á leið tók hanin að sjá fleiri mögu- leika, stofnaði hljómsveit, fór í hljómleikaför um Evrópu og ferill hans var ráðinn. Síðan er hægast að vísa á plötur þessa skeggjaða Frakka, sem flæða nú yfir heiminn. Aðdáendur hans má upplýsa um það, að Mauriat er skákóður og teflir við hvern þann, sem fáanlegur er til þess! DIANA ROSS AND THE SU PRIMES stóðu á tindinuim áð- ur en tvö ár voru liðin frá því að farið var að veita þeim at- hygli. Þá höfðu þær fengið sjö gullplötur fyrir afrek sín. Þær hófu ungar söng og sungu í kirkjukórum og skólakórum. Ein þeirra varð að hætta vegna vanheilsu 1967 en önnur kom í staðinn og syngja þær nú sem aldrei fyrr. Eitt sinn áttu þær fimm plötur, hverja á fætur annarri í fyrsta sæti vinsæld- arlistans. En þótt mikið sé lát- ið með stúlkurnar eru þetta ró- legheitatelpur og helztu áhuga- málin, matargerð og ferðalög. SIMON AND GARFUNKEL kunna illa við það að vera nefndir „rödd samtíðarinnar“. Það mun þó ekki með öllu fjarri lagi. Þeir eru nokkuð sér- stæðir meðal poppsöngvara, þar sem Simon hefur háskólapróf í eniskum bókmenntum en Gar- funkel vinnur um þessar mund ir að doktorsritgerð í stærð- fræði. Þeir semja mörg lög sín og texta sjálfir. Oftast er ein- hver „boðskapur“ í lögum þeirra, en vinsældum þeirra veldur þó helzt hinn sérlega vandaði frágangur á lögum og textum. Þeir trúa ekki á mót- mæli mótmælanna vegna og neita að láta hnýta sig aftan í nokkrar andspyrnuhreyfing- ar. FRANK SINATRA er lág- vaxinn, grannur og brosleitur maður, sem nú hefur skemmt heiminum í aldarþriðjung með söng sínum. Hann er ættaður frá Italíu og hóf feril sinn eins og allir duglegir Ameríkanar með því að selja blöð. Hann hefur lítið komið við blaðasölu síðan, því að gífurlegar vin- sældir hans hafa fært honum milljónir á milljónir ofan. Tutt- ugu og fimm árum eftir að hann hó'f sönig, 9Öng hainn iinin á plötu með dóttur sinni Nancy, en hann óttast víst vart lengur samkeppnina og þess heldur ekki þörf, því Sinatra er og vetður alveg sér á parti. SONNY AND CIIER mættiust fyrst, þegar Sonny var 23 ára en Cher 17. Fyrsti samningur- inn, sem þau gerðu var hjú- skaparsamningur. Þau komu sér brátt saman um það, sem þau skyldu leggja fyrir sig og hafa síðan haldið strikið. — Ef við getum glatt krakkana erum við sjálf ánægð — ,segja þau um tónlist sína. Þau hafa löng- um átt pl'ötur hátt á vinsælda- listanum. Svo vel hafa þau kom- izt áfram, að sagt hefur verið „að þau noti fleiri tækifæri en til séu“! DUSTY SPRINGFIELD komst inn í hringiðuna 1958 er hún slóst í lið með Lania Sist- ers. Árið 1960 stofnaði hún The Springfields með bróður sínum og varð sú hljómsveit afar vin- sæl í Bretlandi. Hún leystist upp 1963 og Duisty réðst ein á garðinn. Engin leið er lengur að telja upp og tíunda þætti hennar, lög eða plötur. Dusty hefur heiminn fyrir fótum sér en sjálf er hún fremur bölsýn. Það er dásamlegt að vera vin- sæll, en kjánalegt að telja sér trú um, að það endist. — BARB.IA STREISAND er stúlka, sem ákvað að sigra heiminn og tókst það. Um þess- ar mundir framleiðir hún sína eigin sjónvarpsþætti víða um heim, leikur í frægustu kvik- myndum og söngleikjum og á í fórum siíniuim sjö guillplötuir fyr ir frammistöðu sína á söngsvið- inu. Dag einn er hún var fjórt- án ára fór hún með neðanjarð- arlestinni til Manhattan og fór í leikhús. Þar var „Dagbók Ö'niniu Frank“ sýnd og Banböru fannst hún mundi hafa getað leikið Önnu betur sjálf. Þar með var hún staðráðin. Hún átti þó erfiðan veg fyrir hönd- um en, aldrei gafst hún upp — fyrr en heimurinn lá flatur fyr- ir henni. DIONNE WARWICK stund- a'ði miúsíknáim frá sex ára aldri. Á uppvaxtarárunum söng hún í kirkjukórum og fyrir góðgerð- arstofnanir og hélt brátt til New York til að syngja inn á kórplötur. Þar tóku menn eftir hinni sérstæðu rödd hennar og Dionne datt í lukkupottinn. Marlene Dietrich varð svo hrif- in af Dionne, að hún kynnti hana sérstaklega í París árið 1963, þar sem Dionne vann hylli allra. Síðan kom hún fram bæði í Frakklandi og Bretlandi við geysifögnuð og tryggði þar vinsældir sínar. Þá sneri hún heim til Bandaríkjannia og gerði slíkt hið sama. Hún hefur stað- ið á tindinum allt frá fyrstu hljómleikum síniuim. ANDY WILLIAMS er þús- undþjalasmiður í skemmtiheim- inum. Hann syngur, leikur, sem- ur og kemur fram í sjónvarps- þáttum, kvikmyndum og á næt- urklúbbum. Ágætt dæmi um ó- tvíræðar vinsældir Andys er auglýsing, sem umboðsmaður einn sá sig tilneyddan til að setja í eitt Bostonblaðanna og var það afsökunarbeiðni til allra þeirra, sem ekki höfðu fengið inngöngu á einhvern næturklúbb kvöld eitt, er Andy skemmti þar. Verðlaunaskápur Andys fer nú brátt að springa utan af medalíunum. Hann var þegiar farinn að selja plötur í milljónaupplögum árið 1959 og hefur aldrei þurft að heyra lægri tölur síðan. 1'5. júnií 1969 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.