Lesbók Morgunblaðsins - 24.08.1969, Blaðsíða 5

smM
Biargo Diop:
Loun góðverkanna
Biargo Diop fæddist árið
1906 í Dakar, Senegal. Hann
stundaði nám í dýralaekning-
um í Frakklandi og starfaði
mörg ár sem dýralæknir í
Dpper Volta. Ljóðasafn hans
Leurres et Lueurs kom út
hjá Présence Africaine árið
1960. Ilann hefir einnig þýtt
nokkur afrikönsk ævintýri á
frönsku undir heitinu Les
Contes d’Amadou Koumba
(Faspuelle, Paris 1947), Les
Nouveaux Contes d’Amadou
Koumba.
(Présence Africaine, 1958).
Tumi krókóciíll skreið á
mjúkum kvi'ðmuTn eftir sandin-
uim. Hann var á leið út í ána,
eftir að hafa mókt guðslangan
daginn í neitu sólskininu, þeg-
ar hann heyrði, að konurnar
voru að koma frá vinnu sinn'i
við að dæla vatni hreinsa gras
ker og þvo þvoti. f»essar kon-
ur, sem höfðu vafalaust notað
tungur sínar meira en hend-
urnar, töluðu og töluðu í sí-
fellu. Þær sögðu frá því með
song í nómd, að kónigsdióttirin
hefði fallið í vatnið og drukkn-
að og telja mætti líklegt, væri
raunar fúllvíst — samkvæimt
frásögn amþáttar nokkurrar —
að Vöiggur kóngui hygðist láta
þurrka upp ána, strax að
mongni næsta dags til að finna
líkama hinnar ástkæru dóttur
sinnar. Tuimi, sem bjó í holu í
árbakkanum rétt hjá þorpinu,
sneri aftur sö’mu leið og hann
hafði komið og hvarf lengst
inn í myrkvið næturinnar. Og
svo sannarlega var áin þorrin
næsta dag, og það sean meira
var, allir krókódíldrnir, sem
iifðu í áinini, hötfðu drepizt; í
holu hins elzta þeirra fundu
menn líkama kóngsdótturinnar.
Um nónþil fann drenigur
nokkur, sem safnaði sprekum,
Tumia krókódíl inni i runna.
„Hvað ertu að gera hérna,
krókódíll,“ spurði drengurinn.
„Ég hef villzt af leið,“ svar-
aði 'krókódíllinn „Viltu bera
mig heim, Dengsi litli.“
„En það er engin á lengur,“
sagði drengurinn.
„Berðu mig þá til fljótsins,“
sagði krókódíliinn.
Drengurinn fór eftir mottu og
dálitlu af basti. Hann sveip-
aðd motturmi uim krókódílinn
og batt um með bostinu. Að svo
búnu snaraði hann byiðinni á
höfuð sér og gekk allt til
kvölds. I»egar hann kom á
fljótsbakkann, lagði hann byrð
ina frá sér, skar i sundur
strengina og breiddi úr mott-
unni. í»á sagði krókódíllinn:
„Dengsi, fætur mínir eru
stirðir eftir þessa löngu ferð.
Viltiu vera svo góður að láta
mig í vatnið?“
Drengurinn óð út í vatnið
upp að hnjám og var í þann
veginn að sleppa krókódílnum,
þegar hann sagði við hann:
„Þú skalt vaða, þar til vatn-
ið nær þér í mitti, þvi að mér
veitist erfitt að synda hér.“
Dnanigu.rinin igeirði eins og
hainn var beðinn og
óð, þar til vatnið náði honum
í mitti.
„Þú skalt vaða. þar til vatn-
ið nær þér upp undir hendur,"
sagði krókódíllinn
Drengurinn óð unz vatnið
náði honum upp undir hendur.
„Úr því sem komið er, gæt-
irðu alveg eins vaðið, unz vatn
ið nær þér i höku “
Drengurinn óð; unz vatnið
tók honum í höku, og þá sagði
krókódíllinn við hann:
„Nú skaltu sleppa mér.“
Drengurinn hlýddi. Hann
ætlaði að fara að vaða í land,
þegar krókódíllinn greip hann
í klæmiar.
„Æ, æ, ó, mamma,“ hrópaði
drentgurinn. „Hvað ertu að
gera? Slepptumér!“
„Það geri ég ekki Ég hef
ekki bragðað matarbita í tvo
daiga og er orðinn glorsoltinn."
„Segðu mér, krókódíll, laun-
arðu hið góða með góðu, eða
launarðu það með illu?“
„Hið góða er launað með
illu, en ekki með góðu_“
„Nú hefirðu náð mér á þitt
vald, en það sen. þú segir er
ósatt, og þú hlýtur að vera sá
eini í öll'um heiminum, sem seg-
ir það.“
„Jæja, svo að þú heldur
það?“
„Við skulum spyrja um álit
annarra og heyra, hvað þeir
segja."
„Gott og vel,“ sagði krókó-
dílhinn, „on ef við hittum þrjá,
sem styðja mitt mál, skal ég
eta þig upp til agna “
Hann hafði naumast lokið
við hótun sína, þegar eldgöm-
ul kýr kom að fljótinu til að
fá sér að drekka. Er hún hafði
slökkt þorstann, kallaði krókó
díllinn til hennar og spurði:
„Skjalda, þú sem ert svo
gömul og býrð yfir svo mik-
illi vizku, geturðu sagt okk-
ur, hvort hið góða er launað
með góðu eða illu?“
„Hið góða,“ svaraði kýrin,
„er launiað mieð iilLu, og trúið
mér, ég veit, hvað ég segi. Þeg-
ar ég kom ung, hraust og blóm-
leg heim úr haganum í gamla
daga, var mér gefið sáð og
hirsi og salt að eta. Ég var
þvegin og strokin, og ef Palli
litii, hjarðsveinninn, sló til mín
í fljótræði, fékk hann sam-
stundis vænan kinnhest hjá
húsbóndanum. I þá daga
flæddi ég mjólk, og allar kýr
húsbónda míns og uxar hans
eiga ætt sína að rekja til mín.
Nú er ég gömul og mjólka ekki
lengur né fæði kálfa, svo að
enginn hirðir um mig, og eng-
inn fylgir mér til beitar. Að
morgni hvers dags er ég rek-
in með höggum út úr girðing-
unni, og ég verð að leita sjálf
að bezta bitihaganium. Þess
vegma fullyrði ég, að hitð góða
er liauiniað meS ifliiiu.“
„Heyrirðu þetta, Dengsi?“
spurði krókódlllinn.
„Já,“ sagði drengurinn,
„vissulega heyrði ég það.“
Og kýrin Skjalda hélt á
braut yfir snöggan harðvöll-
inn, beinaber og skjögrandi og
veifaði gömlum, rytjulegum
halanum.
Þá birtist húðarklárinn
hann Faxi gamli Hann var í
þann veginn að dýfa flipanum
í vatnið til að svala þorsta sín-
um, þegar krókódíllinn kallaði
til hans:
„Faxi, þú sem ert svo gamall
og vitur, geturðu sagt okkur,
þessum dreng og mér, hvort
hið góða er launað með góðu
eða illu?“
„Vissulega," svaraði gamli
klárkun. „Hið góða er allrtaf
launað með illu, og ég veit,
hvað ég segi. Hlustið á mig,
báðir tveir. Þeigar ég var í
blóma lífsins, hraustur og
gammvakur, urðu þrír hesta-
sveinar að annast mig, jatan
mín var fyllt af hirsi kvölds
og morguns, og ég fékk kurlað
sáð blandið hunangi, eins og
ég gat í mig látið. Ég var þveg-
inn og strokinn á hverjum
morgni. Reiðtygi mín voru gerð
af márískum söðlasmið og bú-
in gulli af márískum gullsmið.
Ég fór venjulega til vígvall-
anna og bar á bakinu þá fimm
hundruð menn, sem húsbóndi
minn tók til fanga í orrustum.
í níu ár bar ég húsbónda minn
og herfang hans í söðlinum.
Allt, sem þeir gera fyrir mig,
síðan ég gerðist gamall, er að
hefta mig á morgnana, og því
næst keyra þeir mig höggum
út í hagann til að afla mér
fæðu.“
Er Faxi gamli hiaifði lokið
máli sínu, blés hann burt froðu
af vatnsborðinu og fékk sér
góðan teyg, og síðan hélt hann
leiðar sinnar og fór sér hægt
vegna haftsins, enda haltur á
öllum fótum.
„Heyrðirðu þetta, Dengsi,“
sagði krókódíllinn. „Nú er ég
orðinn svo hungraður, að ég get
ekki beðið lengur. Ég ætla að
eta þig.“
„Nep Tumi frændL" sagði
drengurinn. „Þú sagðist sjálf-
ur ætfla aó spyrja um álit
þriggja. Ef sá næsti, sem kem-
ur hingað, hefir sömu sögu að
segja, þá máttu eta mig, en
ekki fyrr.“
„Gott og vel,“ samþykkti
krókódíildinin, „en þó sikafl líka
verða úti um þig.“
Næstur kom Láki héri
hlaupandi í stórum stökkum.
Og Tumi kallaði til hans:
„Láki frændi, þú sem ert
elztur okkar, geturðu sagt okk
ur, hvor hefir á réttu að
standa. Ég segi, að hið góða sé
launað með illu, og þessi pilt-
ur heldur því fram, að hið góða
sé launað með góðu.“
Láki neri á sér hökuna, tog-
aði í eyrun, og sagði síðan:
„Tumi, vinur minn, mundir þú
spyrja blindan mann, hvort
baðmull sé hvít eða kráka
svört?“
„Fjarri fer því,“ svainaði
krókódíllinn.
„Geturðu frætt mig á, hvert
drengur, sem þú veizt engin
deili á, ætlar að fara?“
„Auðvitað ekki.“
„Segðu mér þá alla mála
vöxtu og vera má, að ég geti
þá svarað spurningu þinni án
þess að eiga á hættu að skjátl-
ast svo mjög.“
„Jæja, Láki frændi, þannig
er miál með vexti: Þesisd drenig-
ur fann mig inni í skóginum,
sveipaði um mig mottu og bar
mig hingað. Nú er ég orðinn
matarþurfi, og þar sem matur
er krókódíls megin, væri
heimskulegt af mér að láta
hann sleppa án þess að eiga
aðra bráð vísa.“
„Vafalaust," sagði Láki, „en
þegar orð hijóma ótrúlega,
verður heyrnin að vera í iagi,
og heyrn min er, eftir því sem
ég bezt veit, í fullkomnu iagi,
svo er guði fyrir að þakka,
því að sum orð þín, Tumi bróð-
ir, hljóma ótrúlega í eyrum mín-
um.“
„Hvaða orð eru það,“ spurði
krókódíllinn.
„Til að mynda þegar þú seg-
ir, að þessi litli drengur hafi
sveipað um þig mottu og borið
þig alla leið hingað. Ég trúi
því ekki.“
„Hvað sem þvi líður, þá seg-
ir hann satt,“ staðfesti dreng-
urinn.
„Þú ert lygari, eins og þú
átt kyn til,“ sagði hérinn.
„Hann segir sannleikann,“
staðfesti Tumi.
„Ég trúi ekki nema því, sem
ég sé,“ sagði Láki vantrúaður.
„Hypjið ykkur báðir upp úr
vatninu.“
Drenigurinn og krðkódíilirun
óðu í land.
„Þú þykist hafa borið þenn-
an krókódíl vafinn í mottu?
Hvernig fórstu að því?“
„Ég sveipaði um hann mott-
unni og batt um hana með
basti.“
.„Gott og vel, en ég vil fá
að sjá það.“
Tumi iiaigfðisit á miottuinia, og
drengurinn sveipaði henni um
hann.
„Og þú segist hafa bundið
um mottuna?“
„Já.“
„Sýndu mér það.“
Drengurinn batt tryggilega
um mottuna.
„Og þú barst hann á höfð-
inu?“
„Já, ég gerði það.“
„Ágætt, berðu hann á höfð-
Lruu, svo að óg gieti séð.“
Þegair drengurinn hafði lyft
krókódílnum upp á höfuð sér,
spurði Láki héri:
„Dengsi, ertu af ætt járn-
simíðsinis? “
„Nei“.
„Svo áð Tuimd er þá ekki ná-
komiinin aetitinigi þinin?“
„Því fer fjanri.“
„Gakktu þá heím með byrði
þína. Faðir þinn og móðir
ásamt vinum þeirra og ættingj-
um munu verða þér þakklát
fyrir að færa þeim krókódíl í
matinn. Þannig á að launa þeim,
sem gleyma því, sem .þeim er
gott gert.“
24. ágúisit 1969
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 5