Lesbók Morgunblaðsins - 01.02.1970, Blaðsíða 10

Lesbók Morgunblaðsins - 01.02.1970, Blaðsíða 10
I Torfkirkjan á Hofi tekur nærri 100 manns í sæti. Hún var endurbygrgð 1954. hafa verið fjórtán til sextán böm á vetri, héldu þeir: fjög- ur eða fimm böm fermast á ári hvetrju, en stundum færri. En hvað var að írétta af skemmt- analífinu. Jú, þeir héldu stund um skemmtanir á sumrin og sögðu, að fátt fólk kæmi úr öðrum sveitum, en það færi í vöxt. 7 Þar sem eitt sinn voru seytján guðshús, þar eir nú eitt látið duga; það er torfkirkjan, og hún stendur á Hofi. Gafl- inn er hvítmálaður með krossi efst og fallegum vindskeiðum, en tveir sexrúðu gluggar sín hvorum megin við dyrnar. Það er samræmi og þokki yfir þess- ari torfkirkju, sem endurbyggð var árið 1954 á kostnað þjóð- minjasafnsins. Þar veltust í gnasi þrír ungir menn og heimalningar tveir, og var vandséð hver hafði af því mesta ánægju. Kirkjan er stærri en í fljótu bragði virðist. Hún rúmarr víst um 100 manns I sætl, effa tæp- lega það. Þaima er messa þrisv- air og affllt upp í sex sámmium á ári, og kirkjusókn hefur alltaf verið fremur góð, sögðu þeir á Hofi. Áður komu kirkjugestir inn og þágu veitingar, en nú eftir að bílar komu til sögunn- ar og lafflt upp í sex siiirmium á lagzt niður. Nú flýtir sér hver til síns hieima. En búskapurinn, hvað um hann? Þeiir töldu að þar væru um 200 ær á bæ, 800 á öll- um Hofsbæjunum. En kúabú- skapuirinn nálega einvörðungu til heimilisþairfa. Þó var ekki örgnannt um, að einstaka smjör skaka hafnaði á markaði. Hof í Öræfum var einn þeirra bæja á landinu, þar sem sýrukeir var höggvið í stein, og fylgdi það jafnan þess konar sýrukerum, að búskapur mundi allvel blómgast og verða án óhappa, ef þess yrði vand- lega gætt að hafa sýru í ker- inu. En kerið á Hofi var ekk- ert smásmíði: það var talið taka 18 tunnur. Þetta var gert til að göngulúnir ferðamenn mættu svala þorsta sínum. En nú, þegar sjoppumar hafa tek- ið við þessu hluitverki, hafa sýrukerin fallið í gleymsku og dá og verður ekki betur séð en að búskapurinn blómgist allt að einu. Niðurlag þessarar greinar birt- ist í næsta blaði. MYNDLIST Að hlusta með sjóninni Erairruh. af bdis. 4 kornskrýfi með lafandi punti, fax ljónsins, hvoftur villigalt- arins löðrandi í froðu, og fjöldi annarra fyrirbæra af sama tagi auka á fegurð alheimsins og blása mönnum í brjóst ánægju- kennd sem ómissandi hluta al- heimsins, skapaða af hinni guð- legu veru, þó að í sjálfu sér megi þeir naumast teljast fagrrir. Segja má því, að kunni maðurinn að meta tilgang al- heimsins og bresti ekki innsýn í bann, er varla sá hlutur til, sem ekki virðist á vissan hátt geta veitt ánægju. f þessum skilningi er hinn opni skoltur villidýranna, engu ógimilegri til fróðleiks en eftirlíkingar hans í heimi listarinnar. Þar sem fer öldungurinn, mun hon- um gefast að sjá hinn fulla þroska og útlit, er honum sæm- ir, og hinn ljúfa blóma æsk- unnar getur hann virt fyrir sér, án þess. að lostafull ástriða dragi ský á augu hans. Þessu líkt mun honum farast um f jöl- marga hluti, sem ekki kunna í allra augum að sýnast við- felldnir, en mun vissulega gleðja hvem þann mann, sem er sannur skoðari náttúrunnar og handverka hemnar." Málverk er hugverk og hef- ur í kjarna sínum þann höfuð- tilgang að miðla áhorfandan- um upplifun þess, er skóp verkið. Hann er því meiri af sjálfum sér sem list hans er einstaklingsbundnari. f allri sögu listarinnar hefur það hvergi verið skráð til mikilla afreka að þjóna hinum óþrosk- uðu almennu kenndum. Hella- málverkin fomu voru ekki gerð fjöldanum til unaðssemd- ar, píramídarnir því síður. Michaelangelo hjó ekki út myndir sínar fyrir hið óþroska auga. Leonardo da Vinci horfði með stóiskri ró á hermenn eyði- leggja mesta listaverk hans, hina miklu riddarastyttu af Lorenzo di Medici. Listin hef- ur verið sögð guðsdýrkun í línum, litum og formi, einnig verið túlkuð með svo einföldu orði sem miðlun. Víst er, að fjöldinn getur menntað sig í gegnum iistina sem önnur þroskandi meðul, er byggjast á lífsreynslu, menntun og innsýn, en hann getur ekki gripið fram fyrir hendur listamannsins frekar en hendur skurðlæknis- ins. Og þótt almenningur sé svo mjög andsnúinn listamönn- um, er það víst, að cngin stétt þjóðfélagsins hefur haft jafn ríka samkennd með honum og einmitt listamennimir, og eng- ir hafa lýst honum betur í reisn hans og lægð. Heimurinn hló, þegar heims pressan skýrði frá amerískum málara, sem málaði eingöngu svartar myndir, en seldi þó allt. — Hefðu þeir, sem skoð- uðu sýninguna og komu frétt- inni út, rýnt lengur á hvert einstakt málverk hefðu þeir uppgötvað marga liti og marg- vísleg form, og einmitt þessi hárfína og merkilega yfirferð gaf myndunum ómetanlegt gildi. Heimurinn hló einnig er upp komst, að api hefði fengið verðlaun á listasýningu. Apar geta skynjað að marki og hægt er að kenna þeim ýmsan verknað, hreyfingar þeirra eru mýkri en mannsins og hafa yf- ir sér vissan þokka. Ekki skyldi það koma neinum á ó- vart, þótt hjá þeim væri feg- urð að finna í myndrænum skilningi. En því miður, apans vegna, náði geta hans yfir mjög þröngt svið, en tilraunim ar voru engn að síður athyglis- verðar. Mörgum þykir það frá- leitt, að geðveikir geti málað fallegar, tjáningarrxkar mynd- ir. Margur hló, er hann las um geðveiku stúlkuna í Englandi, er hlaut fyrstu verðlaun á al- þjóðlegri sýningu þar og mikið lof listgagnrýnenda. I ljós kom, að faðir hennar var myndiist- arkennari, mjög góðum listgáf- um gæddur — og væntanlega láta þeir menn til sín heyra, sem halda því fram, að van- gefnum og geðveikum glepjist sýn á öllum sviðum. Sænski málarinn Emst Josephson, sem er einn af brautryðjendum sænskrar listar, var með ann- an fótinn á geðveikrahælum og gerði meira að segja frægar teikningar, eftir að hann var orðinn algjör hælissjúklingur. Van Gogh afrekaði það að mála 50 myndir á einu sumri, sem er máski ekki svo mjög mikið í sjálfu sér, en þó einsdæmi í listsögunni fyrir það, hvílík listaverk þetta voru. Hann var þá í umsjá geðlæknis. Allir geðlæknar vita, að ekki er til neitt, sem heitir „hinn normali maður“, því að hér vantar við- miðun, nema meðalmeimsku. Eru þá ekki allir, sem skara fram úr ónormal? ]VIyndlistin hefur vissulega mikilvægu hlutverki að gegna í þjóðfélaginu sem uppeldis- meðal og ekki síður til þess að varpa ljósi inn í hugi þess fólks og skynjanir, sem annað- hvort getur ekki tjáð sig mcð öðrum hætti, (vangefnir, mál- lausir, geðveikir) eða vill ekki, t.d. þverlynd og erfið böm með innibyrgð vandamál. Mynd listin veitir í þessum tilvikum geðlækninum, sálfræðingnum og kennaranum mikilsverðar upplýsingar, sem hann gæti ekki aflað sér eftir öðrum leið- um. Þá getur myndlistin, og það verður að skoðast mikils- verðast almennt, kennt fólki að sjá í stað þess að horfa, svo sem áður var vikið að, og þar með opnað ný lífssvið ... Það má vera augljóst, að myndlist er sízt alls það, sem nefnt er „lúxus”, í almennum skilningi, en vissulega eru það forréttindi og „lúxus” að fá að lifa og hrærast í umhverfi sínu og njóta þess að skynja það með vakandi tilfinningum. 10 LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 1. tflebmúiar 1970

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.