Lesbók Morgunblaðsins - 24.05.1970, Síða 7

Faðirinn svaraði ekki, en
gekk inn í eldiviðarskúrinn
með körfuna. Lórens heyrði
hann hella viðnum úr henni.
Hann saug að sér reykinn ur
sígarettunni og blés honum'
hugsandi út um nasir sér. Hon-
um líkaði ekki sem bezt að fað-
ir hans skyldi ekki svara hon-
um. Það var eins og dulin ásök-
un og Lórens gat ekki þolað
ásakanir. Annars var langt síð
an gömlu hjónin höfðu verið
með einhverja þverúð. Nú hafði
atlt gengið vel í nsestum 10 ár
eða síðan þau gerðu sér ljóst
að hann var þeim yfirsterkari.
Fyrir þann tíma höfðu þau und
irclkaið hann. Það tókst þeim að-
eins til þese dags, þegar hann
uppgötvaði á nítjánda árinu að
faðir hans réð ekki lengur við
hann. Upp frá þeim degi gerði
Lórens ekki handarvik. Að
vísu höfðu þau rieynt nokkrum
sinnum að koma honum í vinnu,
en það var eins og Lórens væri
ekki um ókunnuga. Alla vega
kom hann alltaf heim afbur, og
þá sáu gömlu hjónin að þau
höfðu rauinar saiknað hans,
meðan hann var í burtu. Að sdð-
ustu leyfðu þau honum að vera
heima.
Utan heimilisins kunni fó'lk
ekki að meta Lórens. Hann
sagði foreldrum sínum ekkert
frá því. Heima hjá sér sagðist
haran hafa lúbarið það, og gaf
í skyn, að kvenmaður hefði
líka verið með í spilinu. Það
skildi móðir hans ósköp vel.
Hún gat séð, að hann var fall-
egur, og engin stúlka í öllu
landinu gat fengið betri mann
en Lórens. Hann hafði sjálfur
heyrt hana segja það.
Lórens tók blikkdósina upp
úr vasanum og strauk glóðina
af sígarettunni og setti stubb-
inn í dósina. I raun og veru
vildi engin stúlknanna líta við
honum. Þær sögðu að hann
væri landeyða og ætti heldur
að hlaupa heim og fela sig und
ir pilsfaldi móðiur sinnar. Það
voru aðallega Karla og Inge-
borg, sem sögðu þetta, en þær
voru líka kjaftforastar. Síðan
nálgaðist hann þær aðeins í dag
draumum sínum.
Lórens stakk dósinni í vas-
ann og gekk yfir að eldiviðar-
skúrnum. Faðir hans hafði þeg-
ar borið aðra fulla körfu þang-
að inn og sturtað úr henni á
gólfið. Hann var byrjaður að
stafla brenninu upp.
Lórens tók brennibút og
lagði hann upp á staflann. Þar
vó hann sa.lt um stund og datt
svo niður á jörðina.
— Hvernig stafiar þú eigin-
lega? sp'urði Lórens reiðilega.
Þú hefur staflað þessu þannig,
að ekki er hægt að leggja trjá-
bút ofan á, án þess að hann
dietti aftur.
Hann tók trjábútinn og setti
hann aftur upp á staflann. í
þetta sinn lá hann kyrr. Lór-
en.s sló saman höndunum til
þes.s að losna við óhreinindi.
— Við ætitum að reyna að
Ijúka við þetta som fyrst, sagði
hann. Það eru takmörk fyrir
þvi. hvað er hægt að eyða m.ikl
ur' tíma í að stafla brenni.
Faðir hans svaraði ekki, en
hélt áfram að hlaða upp eldi-
viðnum, þangað til ekkiert var
eftir á jörðinni. Síðan tók hann
körfuna og gekk út til að ná í
meira.
Lónens gekk á eftir. Hann
tók eftir því, að flaðir hans var
or.ðinn þreytrtur og siitinn.
Hann var fölur, húðin var grá-
leit og hendurnar byrjaðar að
titra. Hann hlaut líka að vera
farinn að reskjast. Lórens byrj
aði að reikna. Hann var sjálf-
ur 28 ára og vissi að faðir hans
var 37 árum eldri. Það urðu 65
ár. Hann hafði stritað mikið um
ævina. Undanfarið hafði hann
þó slakað svolítið á. Hann var
farinn að nemá oftar staðar við
vinnu sína og hvíla sig len.gur
en hann var vanur. Hann átti
erfitt með andardrátt. Hann
hafði af og til minnzt á tak
fyrir brjóstinu. En það þurfti
nú ekki að vera neitt alvarlegt.
Lórens fékk líka stundum svo-
lítinn verk fyrir hjartað. Það
kom stingur, snöggur og skarp-
ur, Þá var um að gera að anda
ekki of djúpt að sér, því þá
versnaði stingurinn. Ef miaður
stóð kyrr og andaði varlega
smástund batnaði þetta fljót-
lega. Þetta könnuðust víst flest
ir við.
Faðirinn byrjaði að hlaða
brenm'ibútum í körfuna. — Við
skulum hlaiða svolítið hressi-
leg.a í þessa, sagði Lórems, þá
verðum við fljótari.
FaÖirinra kúffyllti körfuima
og lyfli henni upp. Þetta var
erfitt. Hann lét körfuna siga
aftur og hvíldi sig stundar-
korn. Lórens fannst hann
óhugnamlega fölur.
— Ertu veikur, pabbi? spurði
hann. „Mér líður ekki reglu-
lega vel,“ sagði faðir hans.
„Gætir þú ekki borið körfuna
í þetta skiptið? Þá get ég hvílt
mig svolítið á .eftir." „Jú, jú,“
sagði Lórens og leit snöggt nið
ur á sig. „Ég er nýbúinn að
fara í hreina skyrtu,“ sagði
hann og lyfti olnbogun um upp
og leit fyrsit út eftir amnarri
ermim'ni og siðam hinmi. „.Held-
urðu, að þú getir ekki komizt
með þessa sjálfur? Ég ætla inn
og fara í gamla akyrtu. Það er
synd að eyðileggja þessa nýju,
þegar ég á gamla skyrtu inni,
sean er milkliu bet . . . .“ „Já,
já, já,“ sagði faðir hans, argur.
Hann vissi að Lórens gæti eytt
stundarfjórðungi í að útskýra
fyrir honum, að það væri miklu
heppilegra að bera brenni í
gamalli skyrtu en nýrri. Hann
var of útkeyrður til þess að
íara >að rífast við hann. „Jæja
þá, en flýttu þér. Ég verð að
reyna að taka þessa einn, en
þú verður að taka þá næstu.
Mér líður ekki vel.“ „Sjálflsagt“
saiglð'i Lórens vingjamlega. „Ég
■slkal flýta mér einis og ég get.“
Meðan hann gekk heim að hús-
inu, hu.gsaði hann: „Ég er viss
um, >að hann heldur, að ég
komi ekki aftur.“
Hann gekk inn í herbergið,
skipti um skyrtu og bældi nið-
ur löngunina til að fá sér að
reykja. Hann leit frekair illa út,
gamli maðurinn.
Fimm mínútum seinna leit
Lórens inn í eldiviðarskúrinn
tiQ að gæta að, hvort faðir bans
væri þar. Hann var þar ekki.
Lórens gek'k yfir hlaðlð og
bak við hlöðuna til að gá hvort
faðir hans væri bak við brenni-
hauginn. Þar var hann. Hann
lá á jörðinni með andlitið nið-
ur. Með annarri hendi hélt
hann fast um haldið á körf-
unni. Karfan hafði oltið á hlið-
ina og næstum helminigur viðar
ins lá í óreiðu á jörðinni ná-
lægt höfði föður hans. Lórens
tók eftir því, að börkurinn
snéri upp á flestum bútiunum.
Hann er dáinn, hugsaði Lór-
ens og honum rann kalt vatn
milli sikinns og hörunds.
Hann hljóp til föður síns og
velti honum varlega við. Síðan
stakk hann handleggjijnum
undir hann, lyfti honum upp og
bar hann yfir hlaðið að íbúðar-
húsinu. Faðir hans var þixngur.
Lórens hrasaði á hellusteinun-
um og missteig sig í tréskón-
um. Hann tók ekki eftir, að það
var vont. Hann ösíkraði al
hræðslu og hlj óp.
Daginn eftir jarðarförina
sábu Lórens og móðir hans í
eldhúsinu. Þetta var snamma
um morguninn og þau voru
ekki enn búin að borða morgun
mat. Lórens var önugur af því
að maturinm va-r ekki tilbúirun.
Honuim fannst bezt að fá heitt
kaffi og brauð með hindberjá
sultu um leið og hann kom inn
í eldlhúsdð á morgniainia. Móðdr
in var búin að skera brauðið
og sat nú á þrífættum stól og
9murði. Það fór í taugarnar á
Lórens, að hún saf. Konur áttu
að standa við að smyrja brauð.
— Brennið er búið, sagði móð
irin. Geturðu ekki höggvið svo •
lítið, meðan ég klára að smyrja
svo að við getum hitað vatn í
kaffi? Höggva brenni? sagði
Lórens. Þú vilt þó ekki, að ég
standi við að höggva brenni
daginn eftir að faðir minn er
jarðaður?
Móðirin leit á hann. Lórens
tók dauða föður síns mjög
nærri sér, en brennið þurfti að
höggva, samt sem áður.
Hún fanra skyndilega til mik-
illar reiði, við son sinn. Henni
urðu ljósar dökku hliðarnar á
þessu atviki, sem og mörgum
fyrri atvikum. Hún sá Lórens í
nýju ljósi.
— Lórens, sagði hún. Farðu
út og höggðu þetta brenni strax.
Lórens hnykklaði brýnnar. Það
var eitthvað við þetta sem
hairan þelrikti ekki. Þessi radd-
blær. Hann var hvass, hvass
og illskulegur.
Móðiriin hélt áfraim. Rödd
hennar var svo lágvær, að
hún heyrðist varla, en Lórens
tók eftir veikum sfkjálfta í
henni, sársauka, sem benti til
þess að röddin væri að bresta
og verð-a hvell af æsingi. Nú
kannaðist hann betur við hana.
— Við höfum slitið olkkur út
fyrir þig, Sérstaklega faðir
þinn. Læknirinn sagði, að þetta
væri ofreynsla, hj artallömu'n. Ef
þú hefðir . . . Hún hætti. Hana
sveið í augun af tárunuim, en
hún vildi ekki gráta, Lórens
hafði alltaf sagt, að grátur væri
aðeins sjálfsrneðaumikvun. Og
hvað hafði hún verið að segja
við sinn eigin son.
Lórens sat rólegur á stóln-
um sínum. Hann sat gleiður,
með hendurnar á hnjánum.
Vogaði hún sér að gera það?
Þorði hún að saka hann uim föð
urmorð? Ef hún var nú alveg
eins sberk og hann sijálíur? Lór
ens beið. Föðurmorð. Föður-
morðingi. Lórens &á skyndilega
fyrir sér háara flibba saimis
konar og langafi hams hafði á
brúðfcaupsimyndinni. Það var sú
tegund, sem kölluð var föður-
morðingi og hann fann til
duldrar gleði yfir að hann var
öðru vísi en aðrir. Hann sá
flibbann greinilega fyrir sér.
Hann var inni í höfðinu. Það
var eins og Lórens sæi hann
með afturhluta áu.gans. Það
miuindi ekiki ihver sean er sjá
fyrir sér háan stífan flibba..
vegna þess að einhver sakaði
hann um að hafa myrt föður
sinn. Þetta voru ekki hugsana-
tengsl eins og maður lærði um
í kenmaraiskólanum. Lórens
vissi skyndilega með sjálfum
sér, að það var eitthvað sér-
stakt við hann. Eitthvað merki-
legt. Hann fann til gleði yfir
því, að hann hafði vald á þessu.
Hann hlaut að vera orðinn mað
ur með mönnum. Ekkert gat
haft áhrif á hann. Vogaði hún
sér að segja það?
En móðirin sagði ekki neitt
meira. — Lórens krosslagði
anmana á brjóstinu. — Þú verð-
ur að muna það, mamma, að nú
áttu engan að nema mig. Áður
hafðirðu líka pabba, en nú áttu
bara mig.
Þetta var jú satt. Hún átti
engan að nema Lórens.
Hún var all-t í einu orðin svo
einmana og átti aðeins Lórens
að. Ef hann yfirgæfi hana nú
lika.
Hún byrjaði að gráta hjálp-
arvana. Reiði hennar var horf-
in og þar sem reiðin hafði áður
búið í henni, fann hún aðeins
tóm og myrkur. „Já“, sagði
hún. „Nú áttu engan að í ver-
öidinni nema mig,“ sagði Lór-
ens stilliloga.
Hún þurrkaði tárin úr aug-
unum með handarbakinu. —
Stóri drengurinn minn, sagði
hún, gekk til hans, reyndi að
brosa og klappaði honum var-
leg.a á kinnina, eins og hún
vissi ekki, hvort hann kærði sig
um það.
— Nú eigum við bara hvort
annað, sagði Lórens og brosti
til hennar. — „Stóri drengur-
inn minn,“ sagði hún aftiur.
Þetta var hlýlegur andblær,
viðkvæmur gustur á vanga hans
og hún gekk hægLát og glöð í
gognum brugghúsið, yfir í eldi-
viðarskúrinn.
—
ERLENDAR
BÆKUR
______________________/
Landmarks in Greek Litera-
ture. C.M. Bowra. Penguira
Books 1968.
Sir Maurice Bowra hefur
ritað margar bækur um gríska
menningu og bókmenntir og í
þessari bók rekur hann
nokkra meginþætti í bókmennt
um Grikkja, svo að þetta er
ekki grísk eða hellensk bók-
menntasaga, heldur fjallar höf-
undur um þýðingarmestu höf-
undana, tengsl þeirra og áhrif.
Bókin kom áður út hjá
Weidenfeld & Nicolson 1966
og er þetta óbreytt önnur út-
gáfa.
The Ante-Room. Lovat Dick-
son. Penguin Books 1969.
Höfundurinn hefur fengizt
við bókaskrif, ritstjórn tíma-
rita og útgáfustarfsemi alla
sína ævi, að tveimur árum und
anskildum, þegar hann stund-
aði háskólakennslu. Hann var
ritstjóri „Fortnightly Review"
og síðar „Review of Reviews“.
Seinna stofnaði hann eigin
bókaútgáfu og varð síðan for-
stjóri Macmillan & Co. Hann
hefur skrifað ævisögur og eina
skáldsögu. Þessi bók er upp-
haf sjálfsævisögu hans. Hann
fæddist í Ástralíu 1902 og hef-
ur víða farið. Bókin er fjör-
lega rituð og opinská.
A Soldier’s Diary Sinai 1967.
Yael Dayan. Penguin Books
1969.
Höfundurinn er dóttir Moshe
Dayans herforingja. Hún
fæddist í ísrael 1939, sfundaði
nám við háskólann í Jerúsalem
og síðan blaðamennsku og
hernað og skrifaði skáldsögur
og ferðasögur. Hún hefur ferð-
ast víða og vann um tíma hjá
B.B.C. í þessari bók segir hún
sögiu stríðs ísraela og Araba
sem stóð í tæpa viku, sem þátt-
takandi og sjónarvottur. Frá-
sögn hennar á andanum, sem
ríkti meðal hermanna ísraels
sýnir svo ekki verður um villzt
að slíkur her verður aldrei
sigraður af því samsafni, sem
stefnt var og er gegn þeim.
Reptilien — Kniaiuns Tiieirreich
in Farben. Volksausgabe. Karl
P. Schmidt und Robert F. Ing-
er. Droemer Knaur 1969.
Til allrar hamingju er fátt
eitt um skriðdýr hér á landi
og slöngur eða höggormar eng-
ir. í þessari bók er sagt frá
þessum óhugnanlegu skepnum,
eðli þeirra og lifnaðarháttum.
Fyrrum voru skriðdýr og drek
ar, herrar jarðarinnar, en eru
talin hafa etið sig út á gadd-
inn. Frændur þessara skepna
lifa nú margir í smækkaðri
mynd frá því sem áður var.
Hér gefst ágæt lýsing á kame-
Ijóni, gleraugnaslöngu og
skjaldbökum, sem em geðsleg-
astar þessa dýraflokks. Þetta
er þriðja bindi dýraríkis
Knaurs, vel prentað og mynd-
skreytt.
The New Shakespeare in Pap-
erback edited John Dover Wil-
som: Othello — The Tempest.
Cambridge University Press
1969. 13. marz s.l. komu út síð-
ustu fimmtán bindi þessarar út-
gáfu, sem er ein fyllsta
Shakespeare-útgáfa í vasabroti
sem nú er á markaðnum Þessi
útgáfa er einkum hentug fyr-
ir skóla og háskóla, því að henni
fylgja ágætar skýringar og
nauðsynlegar útlistanir. Auk
leikritanna, eru kvæðin og
sonnetturnar einnig fáanlegar.
Women of Trachis Sophocles.
A Version by Ezra Pound.
Faber and Faber 1969.
Pound þýddi á sinn hátt og
löngum hefur verið talið erfitt
að þýða grísku harmleikina á
Evrópumálin, þýðingamar hafa
oft drepið innihaldið. Pound
fer aðra leið, hann endurskap-
ar harroleikinn á ensku. inn-
byrðir Sofókles og skilur hann
sínum skiiningi og yrkir hann
síðan upp. Þessi gerð hefur ver-
ið leikin í brezka útvaroið og
við Yale-háskóla og vakti mikla
hrifningu.
LESBOK MORG . NBLAt JKS 7
rrn-ji 1970