Lesbók Morgunblaðsins - 30.08.1970, Blaðsíða 7

GUNNAR
JARRING
Gunnar Jarring, sáttasemjari
Sameinuðu þjóðanna í Miðaust-
urlöndum er 62 ára gamall.
Hann talar ein tólf tungumál
Hann talar ein tólf tungumál
á persnesku, af því hann keypti
hann í Teheran) og hann er
orðlagður fyrir bjartsýni.
Blaðamenn sem reyna að toga
út úr honum upplýsingar og
fréttir fá venjulega ekki ann-
að en þau orð að hann sé bjart-
sýnismaður.
Honum er ekki vanþörf á
allri sinni bjartsýni, þegar
samningaviðræður hefjast nú
að nýju í löndunum fyrir botni
Miðjarðarhafs. Sem betur fer
hefur hann traustan bakhjarl.
Og mjög verður það að teljast
jákvætt að eitt af því fáa, sem
Arabar og Israelar hafa getað
verið sammála um, er, að þau
vilji að Jarring taki að sér störf
sáttasemjarans. Hann er lík-
lega eini maðurinn í heiminum,
sem hefur haft afskipti af þess-
um flóknu vandamálum, sem
báðir aðilar treysta jafnt. Þetta
er honum mikill styrkur og
mun væntanlega verða honum
til ótrúlegrar hjálpar í þeim
erfiðu og löngu samningavið-
ræðum sem fyrir höndum eru.
Og í rauninni hvilir heimsfrið-
urinn i höndum hans.
Hann kom fyrst til Miðaust-
urlanda í nóvember 1967, og
hafði verið sendur þangað af
Sameinuðu þjóðunum til að
fylgjast með að framfylgt væri
samþykkt Öryggisráðsins, en
þar var kveðið á um brottflutn
ing herja frá hernumdu svæð-
unum og viðurkenningu á rétti
landa í þessum heimshluta til
að vera sjálfstæð ríki, og hlytu
viðurkenningu á landamærum
sínum. Þessi sögulega sam-
þykkt, sem þeir áttu mestan
hlut að George Brown og
Caradon lávarður er enn horn-
steinn að öllum samningum um
deilumál Miðausturlanda.
Fimmtán mánuðum síðar þeg-
ar Jarring var orðinn sannfærð
ur um að engu yrði áorkað,
nema því aðeins að Sovétmenn
og Bandaríkjamenn væru fáan
legir til að leggja sinn skerf af
mörkum, sagði Jarring af sér
starfi sáttasemjara — um
óákveðinn tima að minnsta
kosti. Hann hafði þá farið 128
ferðir milli Amman, New York,
Beirut, Tel Avív og aðalstöðva
sinna á Kýpur. Tíminn hefur
sannað að hann hafði rétt fyrir
sér; nú þegar hann tekur að
nýju upp störf í þessum heims-
hluta, veit hann, að stuðningur
stórveldanna fjögurra er vís,
ekki síður en stuðningur Sam-
einuðu þjóðanna.
Jarring er þreklega vaxinn,
hár og með óvenju mikið enni.
Yfir stóru andliti hans hvílir i
Jarring- með dóttur sinni.
Meö William Bog ers og U Tliant.
senn glettni og alvara. Hann
fæddist árið 1907, bóndasonur
frá Viken í Suður-Svíþjóð.
Rétta naín hans er Jönsson, en
vegna þess hve Jönsson er al-
gengt í Sviþjóð tók hann upp
nafnið Jarring, þegar hann var
við nám í Lundarháskóla. Sam-
stúdentar kölluðu hann
„Tyrkjann" vegna áhuga hans
á tyrknesku og arabískum mál-
um. Hann var orðinn vel lass á
arabisku og tyrknesku þegar
hann var 26 ára gamall, — með-
al þeirra tólf mála sem hann
talar reiprennandi er rússneska
og hann getur bjargað sér á
öðrum sex málum til viðbótar.
Árið 1933 fór hann í náms-
ferð til sovézku Miðasíu til að
kynna sér tyrkneskar mállýzk-
ur. 1 Uzebekistan kom hann
rússneskum leiðsögumönnum
rækilega á óvart er hann gat
talað þar mállýzku, sem þeir
skildu ekki. Allir töldu senni-
legt að hann myndi nota tungu-
málakunnáttu sína til vísinda-
iðkana og fræðistarfa, en heims
styrjöldin skall á og breytti
gangi málanna.
1 vetrarstyrjöldinni árið
1939 milli Rússa og Finna
skráði Jarring sig til herþjón-
ustu og var við sænsku landa-
mærin. Aðalstarf hans var fólg
ið í að vera túlkur hjá her-
leynilögreglunni. Einn góðan
veðurdag var komið með tyrk-
neskan flóttamann, sem ekkert
talaði utan sitt eigið mál. En
Jarring gat talað við manninn
og þegar utanríkisráðuneytið
fékk skýrslu um þessa óvenju-
legu málahæfileika Jarrings
var honum samstundis boðið
starf við sænska sendiráðið í
Ankara. Þaðan var hann send-
ur til Teheran, síðan til Ethio-
piu, síðan Indlands og aftur til
Iran. Alls staðar kom mála-
kunnátta hans að góðu gagni
og hann bætti við sig á hverj-
um stað og lagði sig allan í
líma að auka við þekkingu sína
á fleiri og fleiri tungumálum.
Jarring naut engra teljandi
vinsælda meðal samstarfs-
manna sinna, sem fannst hann
einum of orðvar og hlédrægur.
Þeir grunuðu hann um að vilja
sitja einan að þeirri vitneskju,
sem hann aflaði sér og gáfu
honum viðurnefnið „Leyndar-
mála Jönsson." En margt varð
til þess að afla honum trausts
og virðingar; um dómgreind
hans og skarpar gáfur gat eng-
inn efast og hann virtist um
flest gæddur þeim eiginleikum
sem nauðsvnlegir eru hinum
fullkomna diplómat.
En fyrstu raunverulegu
störfin i utanríkisþjónustunni
innti hann af hendi á árunum
1951—1956 er hann var ráðu-
neytisstjóri í sænska utanríkis
SVIPMYND
ráðuneytinu og vann þar und'
ir stjórn Osten Undén. Undén
bar hlutleysi Svía meira fyrir
brjósti en nokkuð annað. Af
honum lærði Jarring þá jafn-
vægislist orðs og æðis sem síð-
an hefur komið honum að ómet-
anlegu gagni.
Hann varð siðar sendiherra
Svíþjóðar hjá Sameinuðu þjóð-
unum og vegna hæfileika hans
þótti hann sjálfsagður sátta-
semjari til að miðla málum milli
Indlands og Pakistan I Kasmír-
deilunni. Skýrsla hans, sem
Pakistan samþykkti, en Ind-
verjar ekki, er enn talin fyrir-
mynd í því hvernig diplómöt-
um ber að álykta og taka
ákvarðanir. Hann tók við sendi
herraembætti í Washington og
síðar í Moskvu. Þvi vakti það
ekki teljandi furðu, er U Thant,
framkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna ákvað að Gunnar
Jarring væri rétti maðurinn til
að takast á við það flókna og
erfiða verkefni að hafa milli-
göngu fyrir hönd Sameinuðu
þjóðanna í Miðausturlöndum.
Hann hafði þá öðlazt sams kon-
ar sess og tveir aðrir frægir
Svíar, þeir Bernadotte greifi og
Dag Hammarskjöld.
Hann hefur unnið flestra
traust með hæglátri og þó festu
legri framkomu, rökvísi og ótvi
ræðri greind. En hann hef
ur ekki lagt sig eftir að vinna
hylli blaðamanna. Hann hefur
verið ófáanlegur til samvinnu
við þá, væntanlega i þeirri trú
að þeir gætu skemmt meira fyr-
ir málstaðnum en hitt. Og
kannski hafa þessar grun-
semdir ekki vaknað með hon-
um að ósekju. Blaðamenn segja
framkomu hans þurrlega og
maðurinn sé á allan hátt ákaf-
lega alvörugefinn. En það
breytir því ekki að i góðum
vinahópi er Jarring hrókuralls
fagnaðar og hefur mesta yndi
af að segja gamansögur, þegar
vel liggur á honum.
1 samningaviðræðum er hann
mjög góður hlustandi, grípur
naumast nokkurr. tíma fram í
og skrifar aldrei neitt hjá sér,
engu að siöur eru skýrsl-
ur hans óvenjulega nákvæmar.
Hann er fljótur að greina milli
aðalatriða og aukaatriða og
gætir þess vei að taka fyllsta
tillit til þeirra sem hann á við-
ræður við.
Bæði ísraelar og Arabar sem
hafa unnið með honum segja að
hann sé traustvekiandi maður,
svo af ber. Ef eitthyað er, sem
þeir hafa út á hann að setja,
er það helzt að hann sé einum
of varkár. Báðum aðilum finnst
að kannski hefði miðað meira í
samkomulagsátt, ef Jarring
hefði verið fús að taka nokkra
Framhald á bls. 11
30. áigúst 1970
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 7