Lesbók Morgunblaðsins - 08.11.1970, Side 9

Lesbók Morgunblaðsins - 08.11.1970, Side 9
Mario Soldati: ,,í Skandinavíu eimir ennþá mjög eftir af hugarfarsbreytingu þeirri, sem siðaskiptin ollu. tilfinningu um syndina, mannillsku og þess háttar. En nú þegar trúin sjálf er týnd og tröllum gefin, þá situr trúarlegt hugarfar siðaskiptanna sarnt sem áður eftir“. því sem komið var. Hann neit- aði að anza öðru en osti! Guido Piovene gerir í grein- um sínum tilraun til öllu djúptækari pólitiskrar grein- ingar en Soldati: Blaðagrein- ar Piovenes eru hluti mjög langs greinaflokks um Evrópu, sem siðar mun koma út í bókar formi. Piovene fer sem mörgum öðrum, að hann tekur Svíþjóð sem dæmi upp á það sem megi kalla sér-„skandinaviskt.“ Eins og Soldati, skrifar Pio- vene um leiðindi og hið gleði- snauða siðfrelsi. Hann deilir lika virðingu Soldatis fyrir ýmsum samfélagslegum afrek- um þjóðfélagskerfisins, en bæt ir við: „Enda þótt ég dáist að mörgu því, sem áunnizt hefur, þá sakna ég eins undirstöðuat- riðis, sem er lifsnauðsyn heil- brigðri tilveru, en þar á ég við listina. Þar sem gnótt er eðli- legrar og náttúrulegrar list- ar geta menn hyllzt til að halda, að hægt sé að vera án hennar. Þegar skortur er á henni finnur maður hins vegar glöggt nauðsyn hennar. Þegar ég tala um list, á ég ekki við hæfileikann til þess að semja skáldsögur, ljóð, tónlist o.s. frv., heldur látlausa, stöðuga notkun, sem getur aukið við samskipti manna svolitlum leik, ofurlitlu ímyndunarafli, hug- kvæmni, einhverju fáránlegu, e.t.v. dálítið grimmdarlegu, sem þátttakendurnir sjálfir eru sér ekki meðvitandi um ...“ Hvað snertir stjórnmálin hef ur hann m.a. þetta að segja: „ . . . takmarkið er jöfnuður, þjóðfélagslegt réttlæti, og jafn skipt velmegun á háu stigi. Jöfnuðurinn við hina stjórnast þó af réttlætisþörf einni saman, en á ekki að gefa til kynna sam kennd ellegar áhuga .. . Og þó er það í rauninni ein þeirra krafa, er gera má til stjórnmálanna, að þau veki á- huga, séu áhugavekjandi. Mað- urinn er líka pólitisk vera; þess vegna eru nú einmitt póli- tísk leiðindi við lýði — og þau geta verið lífshættuleg, ban- væn.“ 1 sömu andrá kemst hann svo að orði, að heimurinn sé nú gersamlega gagntekinn af þjóð félagsvandamálum og bætir við: „ . . . en maðurinn lifir ekki af þjóðfélagsvandamál- um einum saman, og finnst hann glataður, þegar hann hevrir hásan andardrátt tóm- leikans að baki þeim,“ Piovene heldur því fram, að orsaka leiðindanna og óánægj- unnar sé að leita í pólitísku samhengi: stefnan sé í átt til algjörs jafnréttis, peningalegs og réttarfarslegs, en starfað sé eftir sem áður á grundvelli auðhyggjunnar; ríkjandi sé kapitalismi er heldur öllum sín um eigindum, en sé aðeins hald ið í spennitreyju. „Velgengni, ríkidæmi og neyzlukapphlaup eru eftir sem áður höfuðeinkenni: stjórnar- farið heldur aftur af auðhyggj- unni, en heggur alls ekki á ræt ur hennar. Þjóðskipulagið hef- ur ekki nýskapað hinar and- legu forsendur, aðeins megn- að að gera markmiðin óljós.“ SIGURÖUK SVERRIR PÁLSSON ■■■■ TORA! TORA! TORA! Mannkynssagan í smáatriðum. Ný kvikmynd um árás Japana á Pearl Harbour Tora! Tora! Tora! sem frumsýnd var sam dægurs í New York, Los Angeles, Hono- lulu og Tokyo þann 23. september síðastlið inn, rekur sennilega endahnútinn á fram- leiðslu rándýrra risa- mynda, a.m.k. fyrst um sinn. Er hún næst dýr asta mynd, sem gerð liefur verið til þessa, kostaði 23 miiljónir dala í framleiðslu, en Cleopatra frá sama fyr irtæki, Twentieth Cen tury Fox, á enn metið sem dýrasta mynd heims, kostaði 28 millj ónir. Tora! Tora! Tora!, er samt lítt fréttnæm fyrir það, livað hún kostaði, liitt fremur livernig hún er gerð, en að efni fjallar luin um liinn afdrifarika at burð síðari lieimsstyrj aldarinnar, þegar Jap- anir réðust á flotastöð Bandarikjanna í Pearl Harbour 7. des. 1941. Á japönsku merkja máli þýddi Tora! Tora! Tora! (Tiger! Tiger! Tiger!) vel- heppnaða árás. Er til- gangur myndarinnar að skýra rétt og satt frá, samkvæmt þeim staðreyndum, sem fyr ir liggja um liina óvið búnu árás og fjölda- morð Japana þennan desemberdag fyrir 29 árum, en fyrir þann dag voru livorki Bandarikjamenn né Japanir aðilar að heimsstyrjöldinni. Voru þrír leikstjórar við myndina, tveir fyr ir japanska hlutann og einn fyrir þann bandaríska, einnig tveir liópar tælmi- manna, japanskir og bandariskir. En eftir frumsýn- ingu myndarinnar virðist koma í ljós, að Japanir liaf i enn einu sinni komið Banda- ríkjamönnum að óvör um, eða ef til vill þyk ir Köniim sannleikur- inn bara svona sár. Þeim þykir nefnilega ameríski lilnti myndar innar sýna landann í lieldur óvirðulegu ljósi, meðan Japanir haða sig í dýrðar- ljóma. Hafa margir þekktir gagnrýnendur vestra og í Englandi fordæmt myndina af þessum sökum, og ein faldlega afneitað lienni, sem verðugri mynd til nokkurrar íluigunar. Hins vegar hefur myndin hlotið frábær ar viðtökur í Japan. Eru það aðallega ung- menni, seni sækja myndina þar og er það ekki óeðlilegt, þar sem öllu er varðar töp- uð strið Japana eru gerð fátækleg skil í kennslubókum. Þar furða gagnrýnendur sig m.a. á því, livers vegna Fox eyði svona miklum peningum í að sýna ameríska lier- stjórn svo innantóma og veiklundaða, með- an Japanir eru látnir vera stríðskænskan uppmáluð. Einn gagn- rýnandinn segir að am eríski liluti myndar- innar sé ákaflega hiægilegur í augum Japana, en telur að hann geti varla verið það í aiigum Banda- ríkjamanna. En ef til vill er það misskiln- ingur hjá Japönum, því að i þeirra augum er það skömm að lifa við ósigur. Gagnrýnandi Sun day Times segir Tora! ekki vera annað en litlausa endurminn ingu, sem áhorfendur yfirgefi með viðbjóði. En er það ekki einmitt þetta, sem lilýtur að vera tilgangur sann- sögullar myndar, um jafn viðbjóðslegan at- burð? Það hlyti að vera leikstjórum verksins mikil raun, ef áliorfendur lilypu út að sýningu lokinni glaðir og reifir. Myndin skiptist í tvo meginþætti. 1. þáttur: Undirbúning- ur árásarinnar af liálfu Japana og and- varaleysi bandarískra yfirvalda. Er þessum atriðum blandað sam- an sitt á hvað í klipp- ingu og segir reiður brezkur gagurýnandi að útkoman sé einn lirærigrautur. Þessi hiuti nær fram að liléi. Eftir liié liefst svo 2. þáttur: Árásin sjálf. Þessu atriði lýs- ir bandariski gagnrýn andinn Ricliard Scliickel sem „æfingu í kvikmynda-tækni fræði“. Upphaflega átti Kurosawa að stjórna japanska lilutanum og skrifaði liann alls 27 handrit, til að undir- búa sig imdir verkið en á síðustu stundu hætti hann við að taka þátt í þessum stórfiskaleik. Var liann sagður lífshættu lega veikur á tímabili og þess vegna ráðnir tveir japanskir leik- stjórar í lians stað, svo að kvikmyndun gæti liafizt. Hafa aðr- ar skýringar ekki ver- ið gefnar á liinu skyndilega fráhvarfi Kurosawa. Leikstjóri bandariska lilutans var Ricliard Fieiscli- er. Richard Fleisciier er leikstjóri af gömlu Hollywood-hefðinni, og eftir liann liggja myndir eins og Barab Hnitmiðuð árás. Tora! Tora! Tora!. 8. nóvember 1970 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.