Lesbók Morgunblaðsins - 22.12.1970, Blaðsíða 20

Dísa hallar sér uj>p að veggnum við bakdyr Morgunblaðsins.
Frá Seyðisfirði fór Disa með
son sinn á öðru ári upp í Eiða
þinghá til þénarastarfa. Á leið
inni upp eftir skall hríðarbyl-
ur á. Islands vetrarveður. Til
byggða komst hún þó köld og
hrakin með son sinn dúðaðan
í utanyfirfötin sín. Hún var til-
búin að leggja síðustu duluna
sína yfir barnið sitt til þess að
hlúa að því í hvæsandi vetrar-
vindinum. En hvorugu varð
meint af.
Þannig fór hún landið suður
og austur, vann hér og þar og
tvisvar gekk hún Fjarðarheið-
ina í illri færð. Barátta fyrir
lífi sinu, lífi drengsins, lífi ís-
lands.
„Það er eitthvað á bak við
mig. Það veit ég. Ekkert fær
því haggað. Þegar ég átti eng-
an að með drenginn minn,
dreymdi mig frelsarann og til
hans sótti ég þann styrk, sem
fleytti mér yfir flúðir hvers-
dagsins svo að alltaf komu ein
hver góð spil upp líka.
Ég átti mér enga nótt vísa,
var vegalaus. En einstaklingur
inn skal lifa og deyja, berjast
íyrir lifi sínu sem manneskja.
Þannig getur ísland haldið
reisn sinni. Rauðir sokkar voru
þá litfagrir sokkar sem glöddu
augað, en ekki baráttutákn
fjöldamakks".
Þannig leið baslið í gleði og
sorg, barátta einstaklingsins á
Islandi um aldir.
Á sjötta ári fór sonur hennar
til ágætis fólks að tilhlutan
Magnúsar föðurbróður hans.
Tryggan samastað hafði henni
ekki auðnazt að eignast, barn
inu var borgið í góðum hönd-
um, en sárt var þá við hjarta-
rót. Þetta var eftir frostavetur-
inn mikla. Hún var þá nýkom
in til Reykjavíkur og lá fyrir
dauðanum vegna taugaveiki.
Átti engan að er. barninu var
borgið.
Þegar hún kom suður þetta
ár frétti hún fyrst að foreldr-
ar hennar höfðu látizt fyrir
einu ári.
Þrátt fyrir allt var hún hlé-
dræg framan af ævinni, en í
veikindunum eftir frostavetur
inn breyttist hún.
„Það hljóp í mig harka. Ef
maður ætlaði að lifa varð mað
ur að vera harður, stundum
grimmur, en illgirni var það
ekki“.
Framundan var íaraldsævi
og vinna í Vestmannaeyjum, á
Kjalarnesinu og víðar.
Alþingishátíðarárið var ég í
Saurbæ á Kjalarnesi. Það var
gott að vera hjá honum Eyj-
ólfi mínum sáluga Runólfssyni
og Vilhelmínu Eyjólfsdóttur
konu hans. Eyjólfur var mág-
ur Matthíasar Joehumssonar.
Eyjólfur heitinn ao ur tak-
lausri lungnabólgu. Ég sat við
dánarbeð hans og kistulagði
hann. Það snart mig undarlega
að sitja við dánarbeð hans Eyj
ólfs míns blessaðs".
Síðan er liðinn langur tími,
en Disa hefur staðið fyrir sínu
þó að hún hafi alltaf unnið
„skítverkin". Hún hefur alltaf
vitað það sjálf að það munar
ekki svo miklu í lokin, ef til vill
einum sálminum til eða frá. Það
er ekki svo mikill munur á
manninum sem er að drukkna
í verkefnum á skrifstofu sinni
og þeim sem berst við öldurnar
á Halamiðum. Það er í raun-
inni aðeins munur á því til
hvaða áttar maður snýr og þó
er Guð í öllum áttum. Þess
vegna getur aldrei orðið mikill
munur á launum manna á fs-
landi. Hvert starf er svo mikil
vægt. Launin eru annars
heims.
Hurðin á lyftunni i Morgun-
blaðshúsinu var að lokast einn
síðdaginn fyrir skömmu þeg-
ar ég heyrði kallað: „Bíddu,
bíddu, hafðu opið fyrir prakk-
araorma". Dísa var komin, bros
andi út að eyrum eins og ham-
ingjusöm fermingarstelpa, en
kjagandi á hæga ganginum
með vörur i jólapoka frá Silla
og Valda.
„Æ, góði haltu á skjóðunni
fyrir mig út að dyrum bakdyra
megin, ég er alveg að kikna
undir þessu". Það var saltpoki
í skjóðunni og sitthvað fleira
til daglegs brúks. Nú á hún
salt í grautinn. Hún var á sinni
venjulegu leið út í Fishersund
1, í gegnum Morgunblaðshúsið
með hvildum.
Hún er búin að búa í 15 ár
í Fischersundi 1, einu af húsum
Silla og Valda. Ég gekk með
henni út og hélt á skjóðunni.
Hún tuldraði aðeins um déræk
ils eymingjaskapinn í fótunum,
um leið og hún hló við og sagði
að allt væri nú í lagi meðan
skapið væri í lagi. „Já, já,
skrattakollur minn, það er svo
margt ef að er gáð".
Hún sagðist vera á móti öllu
því, sem héti öfgastefnur. „Ég
á ekki til hatur eða neitt svo
leiðis. Lífið finnst mér dásam-
legt. Ekki er hægt að segja
annað". Eftir á hafa brim-
skeflurnar i hvurndeginum ver
ið mikilvægir sjónturnar og
henni þykir í rauninni vænt um
þvalan veruleikann þrátt íyrir
að hann hafi oft verið sár og
grimmur. Hún trúir því og veit
aö fsland er alltaf að vaxa til
betra mannlífs.
„Hitt er svo annað að það er
ekki hægt að segja að ég
hafi verið við eina fjölina felld
ur í þessu blessaða jarðlífi.
Ég hef verið eins og landa
fjandi um allt. En það hafa
komið hlýindi fyrr og seinna
þótt ýmislegt hafi borið á milli.
Mál eiga að leysast með hlýju
og kærleika".
Hún sagðist alltaf hafa reynt
að vera létt í skapi og gert að
gamni sínu, en stundum gleymd
ist það á líðandi stund og þá
logaði úr auga sá tónn sem eng
in orð geta þulið.
„Dæmið ei svo þér verðið
eigi dæmdur, sakfellið ei aðra,
svo þér verðið eigi sakfelldir
segir einhvers staðar í hinni
helgu bók“, og svo vitnaði
hún í aðra vísuna, sem hún hef
ur hampað í gegnum þykkt og
þunnt:
„Enginn lái öðrum frekt
einn þó nái að falla.
Sérhver gái að sinni sekt,
syndin þjáir alla“,
jafnt konur, sem kalla, bætti
Dísa við og sló aftur á lær.
Það hefur farið vel um hana
í Fischersundi á bak við Morg
unblaðshúsinu. „Ég er bakhjarl
Morgunblaðsins", sagði hún og
bauð mér brjóstsykurmola glett
in á svip.
1 24 ár vann hún hjá Búnað
arfélaginu, þar var gott að
vinna hjá góðu fólki og víðar
vann hún einnig. „Og alltaf
tóma skítavinnu og skammast
mín ekkert fyrir. Ég hef gert
mitt bezta, en það er víða sem
ég er búin að vinna við skúr-
ingar og aðra skítavinnu og þó
sagði kona einu sinni við mig
að ég hefði alltaf unnið í beztu
stöðunum. Ja, þvilík firra, en
ég hef unnið eins og sjálfstæð
kona vill vinna fyrir sínu eins
og hún getur, enda er ég sjálf
stæðiskelling. Ég man að oft
bölvaði Hannes bróðir Björns
Pálssonar alþingismanns á
Löngumýri mér fyrir það í
gamni að ég væri helvítis sjálf
stæðiskelling.
Það er farið að halla að ævi
kvöldi hennar. Hún er ein af
konum Islands, ástmögur Is-
lands, sem hafa stritað dag-
langt til þess að skila landinu
betur búnu, en þeim var fengið
það í hendur af almættinu. En
fyrst og fremst til að lifa. Henn
ar líf hefur ekki verið nein róm
antík, heldur kaldur og ákveð
inn veruleikinn.
Það hefur kostað tár og svita,
en sú kynslóð sem við tekur
skyldi kynna sér hvað liggur
að baki þessu fólki.
Hún er ekki lengur á faralds
fæti, en stundum skreppur hún
til vina sinna í Reykjavík og á
Suðurnesjum og sonur hennar
hefur alltaf verið henni mjög
góður.
Hún er gömul kona yfir áttr
ætt, en ung i anda. Treystir á
Guð og gæfuna og eftir allt sitt
basl er hún hamingjusöm.
Hún á lítinn ísskáp, en engar
eftirprentanir og hvað þá mál-
verk. Engar afborganir, en hins
vegar á hún myndir af því fólki
sem henni þykir vænt um og af
þeim dustar hún vikulega.
Or eldhúsglugganum hjá
henni eru tveir metrar i glugga
lausan vesturvegg Morgunblaðs
hússins, en hún er lika „bak-
hjarl Morgunblaðsins", íslenzk
mannvera með sína drauma í
gegnum súrt og sætt. „Guð
laun, það er öruggt hvað er á
bak við þetta allt".
Ég var að koma bekn af
valkt eina nótt ekfci alls fyrir
lönigu. Það var kolsvarta
mykur, hvassviiðiri og kuldiim
nisti geginium meirg og beiik
og ég bölvaði sjálfum mér
fyrir að hafa elkiki telkiö leigu
bíl framur en paiufaist þetta
áfram kaldur og vansæll á
tveiimur jafmfljiótiuim. Ég dokaðli
við í skjóli við 'Hallgríimslkirkju
elitt andairtaik, til að fá örlitla
hvíld frá nástandi viindiiniuim, og
þá varð mér liitiö út á sjóiam,
eða það af homim sem sást
'grilila í miflli húsanna, og það
fór um mig hrollur, aukaihroll-
ur sam átti eiginilega ekkert
skylt við hvað mór var þó
fjanidi kalt.
Ég 'hielld meira að segja, að
mér hafi beinlínis hlýnað dá-
lítið þegar ég hugsaði til þess,
að eftir kortér eða svo væri éig
fcoim’imn inin í hilýtt hús, og
þyrfti eikki aið hreyfa imig það
aiy fyrr en daginm eftir.
Ég reyndi að gera mér í (huig
airlund hvemig þeiim lliði sem
væru á sjónnim niúna, stæðiu á
lágu de'kki og vaeru að ganga
frá afla -eða hífa iun. Gegn-
bla'utir af ágjöfinin'i, hlífðarföt-
in gaddfreðim og hendurmiar til
finnimigarlitlar aif kulda. S-uimir
þeirra væru áreiðamllega ek'ki
búnir að sofa meira en.
2—3 tíma á sólarhrimg síðuistu
vi'kuna eða svo, og þegar þessu
'hali væri lokið fenigju þeiir
varla meira en fimimtán mín-
útna fri í lúkairmiuim áður en
byrjað væri aftur.
Fiimimtán mínútna frí, svona
utn það bid þamm tíma serri það
tæki naig að ikoma-st Ih'eim í
bólið sem ég myndi ekki yfir-
gefa mæstu 7—8 tímaima. Og
þessir miemn 'hafa etóki 'eiou
sinni mieiira kaiup en ég meana
þeir séiu heppmir, og í ílestuim
tilviikum verður útkomam dkki
eins góð vegma þesis hve það
er óreglulegt.
Ég remmdi aftur af stað frá
Haillgrímskirkju, ög það senri
eftir vair leiðarimnar rifjaði ég
upp fyrir méir sumarið iseim ég
fór á sjóirnn. í bábuan um
þetta efni er tómmimn venjulega
á þá leið að nýi drengurirm
ikom, sá og sigraði. Ég koim, sa
og guibbaði. í sflcáldsöguinumi
floeimiur venjulega að því að nýi
drénguiriimn hoppar í sjóimn eiins
og hver anmair Tarzan, og bjarg
52LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
22. desember 1970