Lesbók Morgunblaðsins - 20.06.1971, Blaðsíða 6

■
I>að eru ekki karl- eða kvenföt, lieldur manneskjuföt.
Á kyrrlátri kvöldstund, þeg-
ar ég sat og ætlaði að fara að
skrifa þetta, hrökk é.g upp við
lága smelli, eins og einhver
hefði fleygt möl inn um opinn
gluggann hjá mér, en uppgötv-
aði þá að þetta var vöndur af
akanthusblómum á skrifpúlti
mínu, sem þeytti þroskuð-
um fræunum langt fram á gólf.
Bömin eiga ekki að verða inn-
lyksa á heimilunum! Ef til
vill gætu sumir foreldrar sitt-
hvað lært af þessari jurt.
Milljörðum hefur verið varið
til að veiða unga fólkið i hin
gömlu net.
En víkjum okkur að efninu.
Ég er spurður: „1 bók þinni
Listasaga klæðnaðarins hefur
þú skýrt tízku hinna ýmsu tima
sem túlkun á afstöðu þessara
tíma til tilverunnar. Segðu okk
ur nú hvað þú sérð í töfra-
spegli fræðimannsins er þú
beinir honum að klæðaburði
unga fólksins nú.
Svar mitt verður þetta: Jú,
það er alveg rétt að ég tel
kunnáttumenn geta beftur gert
sér grein fyrir viðhorfum
manns með því að athuga
klæðaburð hans en með því að
spyrja hann í þaula, þar sem
spurningar leiða aðeins í ljós
hvað viðkomandi vill segja, en
fatnaðurinn Ijóstrar upp
mörgu, sem hann hefur ekki
huigmynd um að skini í gegn.
Maðurinn afhjúpar sig nefni
lega með því að klæða sig. Að
spyrja unga fólkið sjálft er
jafn tilgangslaust og að spyrja
listamanninn hvað hann eigi
við með málverki sínu. Tjáning
arform listamannsins var
einmitt málverkið, hann getur
ekki sagt hiug sinn líkt þvi eins
vel á nokkurn annan hátt.
Klæðaburðurinn Xýsir einnig
þvi, sem ekki verður með orð-
um lýst. Klæðnaðurinn er
gríma, fatagerðarlistin er list
hinnar gagnkvæmu blekking-
ar. Menn klæða sig með tilUti
til „hinna“. Sérhvert mat á
tízkubyltingu nútimans verður
að byggjast á því hvemig hún
verkar á „hina“.
Og þar er ekkert um að vill-
ast. Hún hlýtur að hafa hitt
beint í mark, þar sem hneylcsl-
unin er jafn ástriðufull og hún
er órökvís.
Víst er hún órökvis. Það er
á engan hátt „eðlilegra" að
konur gangi með sitt hár en
karlmenn. Hárskurður er und-
ir öllum kringumstæðum og án
tillits til kyns skrumskæling á
líkamanum. Allar slíkar skrum-
skælingar eiga að sýna vald
manns yfir hinni villtu nártt-
úru: hringir í nefi og eyrum,
fleinn í miðsnesinu, vafðir fæt-
ur, lífstykki.
Þegar mansjúamir lögðu
undir sig Kina, gerðu þeir kMpp
ingu að einkaréttindum mansjú
yfirstéttarinnar og neyddu Kín
verjana, karla sem konur, tit
að ganga með langar hárflétt-
ur. Hið síða hár kvenna I
Evrópu hefur verið tákn bæt-
ingar kvenkynsins. Það sem
felst í þvi áliti sumra, að kon-
um sé „eðlilegt" að hafa sltt
hár, en karlmönnum að ganga
snöggklipptir, er einfaldlega
það að þeim finnst „eðlilegt"
að karlmenn séu allsráðandi
og konumar ambáttir þeirra.
Það er ekkert „eðlilegra" fyr
ir karlmenn að ganga í buxum
en fyrir kvenfólk. Þegar altt
kemur til alls mætti fremur
halda fram hinu gagnstæða, í
rauninni striðir buxnasniðið í
nokkrum mæli gegn líkams
byggingu karlmannsins.
Hneykslunin er sem sé ekki á
rökum reist. Að hún skuli
vera til staðar hlýtur því að
stafa af þvi að hið frábrugðna
í klæðnaði unga fólksins er
skilið sem opinber mótmæli
gegn hinum hefðbundna klæðn
aði og innihaldi hans. Mönn-
um skilst, að unga fólkið viil
umfram allt annað vera öðru-
visi í ytra útliti en foreldrarnir
og vekja með því athygli á, að
það sé einnig öðru vísi hið
innra.
NEI-ið við öMui, sem er
tákn foreldrakynslóðarinnar á
klæðnaðarsviðinu, er undir-
strikað með háværu JÁ-i við
öðrum menningarmynztrum í
klæðnaðinum en þeim sem til-
heyra næsta umhverfi. Ótal
búningsatriði gefa í skyn sam-
ábyrgð eða jafngildi við fóik
og siðmenningu, sem í fljótu
bragði virðast ekkert koma
þessu unga fólki við: Rússastíg
vél, Kínakragar, anorakkar
Grænlendinga, herðaslár Indí-
ána.
Hverjir aðrir geta það ver-
ið, sem það vill samsama sig
þegar það velur sér gömul,
notuð', slitin föt en þeir þjóð-
flokkar sem vegna fátæktar
geta ekki öðlazt hlutdeild í hin-
um stifpressuðu gæðum fataiðn
aðarins? Hverjir eru það, sem
það leggur sig til jafns við þeg
ar það hafnar hinum evrópsk-
ameríska kynferðisklæðnaði,
þar sem hyer einasta flík er
Um
klæðaburð
æskunnar
Byltingin í klæðaburði
ungs fólks stendur sem
tákn um aðra miklu mikil-
vægari afstöðubreytingu.
Fötin eru nánast tjáningar-
form, þau þurfa að vera
marglit, þó nokkuð snjáð
og mega ekki vera ný.
En hvers vegna?
Listfræðingurinn og
rithöfundurinn R. Broby
Johansen svarar því.
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
20. júnl 1971