Lesbók Morgunblaðsins - 26.03.1972, Side 9

Á Varðarfundi, sem lialdinn
var 29. febrúar s.l. og fjallaði
uni landlielgismáJ, hélt Guð-
mundiir Jörimdsson útgerðar-
maður erindi og hóf liann mál
sitt með því að þakka Jólianni
Hafstein og öðrimi sjálfstæðis-
mönnimi, sem á Alþingi
sitja fyrir þá skynsamlegu af-
stöðu, sem þeir tóku á Alþingi
nýverið við lokaatkvæða-
greiðslu i landlielgismálinu.
Hann taldi það mimu eiga eft-
ir að sýna sig í framtíðinni,
að sú samstaða alls þingheims
i stórmáli sem þessu yrði ómet-
anlegur styrkur fyrir málstað
okkar íslendinga erlendis.
Guðmundur sagði að það
hefðu orðið mikil vonbrigði,
fyrir lítgerðarmenn og sjó-
menn, sem við togararekst-
ur fást, þegar þeir fréttu, að
liin nýja fiskveiðilögsaga ætti
ekki að ná út fyrir þýðingar-
mestu fiskimið togaramia vest-
ur af landinu.
Einnig sagði hann, að mönn-
um virtist all fálmkennd vinnu
brögð hafa verið við liöfð, þeg-
ar í upphafi, er ákvörðun-
in var tekin um útfærslu fisk-
veiðilögsögunnar. I>að hefði
verið komið fram á sumar, þeg-
ar almenningi var fullkomlega
Ijóst hverjir stjórnmálamanna
okkar vildii miða við sjómilna-
fjölda og hverjir við jafndýp-
islínur. Eiimig bonti Guð-
mundur á að eðlilegt hefði mátt
telja, að stjórnmálamennirnir
og sérfræðingar þeirra hefðu
rætt við lielztu skipstjórnar-
menn togaraflotans, sem marg-
ir eru með langa reynslu að
baki sór, og fengið hjá þeim
upplýsingar mn legu helztu
fiskibankanna á djúpslóð hér
við land. Með því móti hefðu
stjórnmálamennirnir orðið vís-
ari um það, livaða landgrunns-
svæði væru okkur nauðsynleg
ust og þyrftu að falla inn í
heildarmynd hinnar væntan-
legu fiskveiðilögsögu.
I>á taldi Guðmundur að
nauðsynlegt liefði verið að
kortlagningu hefði verið lokið
yfir ]>á fiskibanka, sem eru
enn ómældir út af Kolbeinsey,
Horni og Reykjanesi, svo við
vissum livað við værum að tala
lun, þegar um allt landgrunnið
væri rætt.
Vestur-Þjóðverjar hafa nú
látið kortleggja fiskibanka
þessa fyrir sín fiskiskip og
liefir það þegar fært þeim
verulega aflaaukningu, en
þau sjókort liggja ekkl á glám-
bekk.
Guðmundur benti á, að land
grunnsræman, seni eftir verður
skilin á milli 50 sjómilna mark-
anna og 400 metra jafndýpis-
línunnar vestur af landinu,
væri um 4000 fersjómíhir, en á
því veiðisvæði og á fiskibönk-
unum á mllll Islands og Græn-
lands hefðu togarar okkar Is-
lendinga veitt á nokkrum und-
anförnum áriun mn 00—70%
af öllum sínum afla, en að
sjálfsögðu mundi útfærsla fisk-
veiðilögsögunnar í 50 sjómílur
bæta ]>ar verulega úr.
Síðan benti Guðmundur á, að
við yrðum að gera ráð fyrir
stóraukinni sókn á hið um-
deilda landgrunnssvæði vestur
af landinu, bæði frá erlendum
togurum og okkar stækkandi
togaraflota, sem el'laust nuindi
sækja í enn ríkari mæli á þau
mið, ]>ar sem veiðidögiun þeirra
mun fjölga verulega sökiun
þess, að siglingar mcð ísvarinn
Hugur frá Dalvík, sem brezkur togari stímaði á og skar niður í
sjólínu. Mannbjörg varð.
Guðmundur Jörundsson,
útgerðarmaður
SAGA
ÚR
LANDHELGIS
STRÍÐI
Við geiium hU'g.'r.'S oiikur því
likt ástand helir verið orðið
hér á grunrmi&rim umhverfis
landið, þegar fólk við sjávar-
síðuna senidi allt upp í 3 bæna-
skrár í eimu til Aiþingis og það
síðan tiil konungs, með óskum
um vernd fyrir hinni gengd-
arlausu ásókn eriendra veiði-
þjófa inni á fjörð'um og fió'um.
Þ'Ví miður varð þá lítið gagn
að slíkum bænaskrám og getum
við naumast vænzt þess heldur
nú, þótt við lieituðum liðveizlu
einhverra viruveittra þjóða,
þegar út í nýtt þorska-
stríð væri komið.
Já, svo sannarlega eru til
margar frásagnir af o'k'kar
landhelgisbaráttu og þær ekki
allar fagrar.
Ti.l gamans langar mig að
segja ykfcur sbutta sögu frá eig
in reynslu við landhelgisbrjót.
Ég byrjaði 19 ára gamall
formennsku á vélbáti föður
míns, Þorgeiri goða, norður
í Hrísey á Eyjafirði. >að vor
var miiki'l fiskigengd komin
upp að Norðurlandi og gekk
fiskurinn upp á grurunsl'óð.
Mikiiil fjöiidi erlendra togara
hélt sig á Grímseyjars'Undi og
'upp 'í svokallaðan Þverál, sem
lig'gur utan Gjögra.
Fyrst í stað á meðan þorsk-
urinn var í göngu inn eftir
Vesturkanti Grimseyjarsunds
héldu togararnir sig þar. Pljótt
fór þó að bera á því, að þeir
leituðu grynnra. Lögðu þeir
baujur á landhelgismörkin út
af Gjögrum. Köstuðu þeir
vörpunum utan við 3 mil’urn-
ar, en tóku svo sveiig upp að
landinu, þar sem bátaflotinn
lagði liimur sinar. Var þá ekki
að sökum að spyrja, öli'u var
spilDit, afla og vei'ðarfærum dag
eftir dag.
Bálreiðir formenn klöguðu
fyrir hreppstjórum, þeir fyrir
sýslumönnuim og sýsl’umenn
fyrir ráðherrum og báðu um
vernd. Allt kom fyrir ekki,
enginn varðbátur sást og
Ms. Þorgeir goði á siglingu.
fisk á erlendan markað iminu
leggjast niður, ef marka niá
þær heitingar nm valdbeitingn,
sem okkur berast með fjöl-
niiðhmi l'rá nágrannaþjóðnm
okkar.
GiiðiiiiiiHlur Jöriindsson
sagði svo frá viðskiptum ís-
lenzkra sjómanna við erlenda
laiullielgishrjóla, þegar hami
liöf forniennsku sína, og vakti
frásögn lians mikla athygli á
fundimim. Ilún fer liér á eftir:
Hótanii' um ofbekli á mörk-
uð'um og veiðisvæðuim látum
við ekki á otakui' fá. öl'lu s'.íku
erum við vamia’. Við þurfum
ekki lengi að leita í sögu lands
okkar og þjóðar, till þess að
finna a'jlt af því tagi;.
óáreittir héfdu þessir er'.iendu
togarar uppi atihæfi sin'U.
Dag nokkurn, þegar veiðar-
færatjónið varð mest, komum
við formenn í Hrissy saman á
fund og gerðunn með oktaur
hernaðarbandailag, sem var á
þann veg, að við skyldum,
hver sem betour gæti ræna bauj
um togaranna með öllum bún-
aði, svo sem vírum, ltuktum,
ankeri og belgjum; l'iytja það
í land og biðja hreppstjórann
að varðveita, þar til við fengj-
'um bætt veiðarfæratjón okkar.
Næsta dag þegar við vorum
langt koimnir að draga lánu
okkar, og höifðum f'engið f'Ulla
lest af fiski, hugðum við gott
til 'glóðarinnar og á'litum okk-
ur einnig geta fyXt d'ekk báts-
ins af því, sem eftir var á
ódregnu linunni. Sá draumur
varð þó aldeilis ekki að veru-
leika, þvi nú tókum við eftir
togara, sem kom á fuKri f'erð,
kastaði hann vörpu sinni enn
nær landi en við vorum, og
kom togandi á milli okkar og
næsta ‘ línube'.gs rétt fram-
an við stefnið á bátnum. Lín-
an min var strengd á milli skip
anna gráseiluð a,f þorski.
Allt slitnaði og eyðilagðist,
sem eftir var ódragið af veið-
arfærum okkar, því togarinn
dró eftir endifangri lín-
únini. Bóiin þrjú sem eftir vor>u
fyligdu vörpu hans í stefnu út
fyrir landhelgislínuna.
Reiði okkar bátsverja þarf
ég ekki að lýsa, þegar við
steyttum hnefana með tilheyr-
andi orðbragði framan í karl-
inn á brúarvæng togarans,
þegar hann togaði fram hjá
okkur og vei.tist um af Mátri
af að sjá tilburði okkar.
Háseti á bátnum hjá mér,
gamall, skapmiki'll heiðursmað-
ur, sem fannst nú nóg komið
hjá Bretamuim, sagði: „Það var
mikil guðsb’ess'un, að ég lánaði
honum Jóa byssuna mina í
gær.“
AXt 'i einu kom í huga niinn
hið ákvarðaða hernaðar-
bragð með baujiuránið. Beið
óg við, og lofaði togaranum að
fjarfægjast meiira. Stímaði ég
því næst að baiujunni hans og
tók að innbyrða allt dót-
ið. Nokkur timi hafði gengið i
þetta umstang og tók ég ekki
eftir því nægilega fljótt,
að togarinm var búinn að
„hifa upp“, sem kal'lað er og
kom æðandi í stefnu á okkur.
>á var ekki beðið boðanna,
sett á fuMa ferð eins og vélin
gat oikað og stefnt á Gjögra-
tána, ef togarabaujan var á
ré'ttum stað, þá voru 3 sjömíl-
ur í land. Sýndist mér þá, að
þótt minn bátur gengi ekki
nema 7 sjómíilur, en togarinn
10—11 ættúm við mögu'lei’ka á
að sleppa upp að skerj'unum
við Gjögrana. Bilið á mffllí okk
ar mi.nnkaði óð'um, en spenn-
ingurinn óx. Músin og köttur-
inn flýttiu sér bæði allt hvað
af tók. Þegar eftir voru á að
gizka 200 metrar i skerin gerði
togarinn, sem bæði hafði breitt
yfir nafn og núrner, fyrstu til-
raun sína til að stíma á bát-
ihn, en mistókst. Og þar með
Var sjóorustan hafin.
Nú kom sér vel, að báíur-
inn var lítill og snar i snúning-
um. Tótasf mér að snúa homnrn
frá stefni togarans og slupp-
um við með 2 styttur brotnar
í ö’dustokk, sem í slðu togar-
ans hafði slegizt, þegar bátur-
ilnn rann áftur með staipinu.
Á meðan togarinn sneri
hringinn tótast mér að nálgast
Gjögraskerim, sem etaki voru
álit'.iegur áningarstaðir því út-
hafsaidan, sem var þó nokkur,
'gerði þau óifrýni'Jeg. HéTjt ég
mig eins nærri skerjunum og
unnt var, en togaraskipstjói-
Frainliaid á bls. 14.
26. marz 1972
L.ESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9