Lesbók Morgunblaðsins - 26.03.1972, Blaðsíða 11
Lengrst til vinstri: Alltaf niá fá annað skip.
Hemingway með fjórðn konn sinni, Mary
Welsh. í miðjn: Á Kúbn 1948 ásanit Mary.
Að neðan: Á snekkjnnni Pilar eftir stríðs-
lokin 1945. Hemingway og Mary, fjórða
koná lians., sem lifði skáldið.
lokið, , var gengið löglega frá
skllnaði þeirra Pauline, og
tveiim vikum seinna giftust
Ernest og Martha í Oheyenne
í Wyooning. Þau dvöldust um
haustið í Sun Valley, sem þá
var verið að byggja upp sem
skíðapamd'Ls fyrir rí'ka fól'kið
og voru mjög velkomin, svo
frægir gestir. Uim þetta leyti
gengu þau frá sölu kvi'kmynda
réttarins á „Hverjuim klukkan
glymur“ ti'l Paramontfélagsins.
Ernest langaði til að Ingrid
Bergiman léki Mariu og Gary
Oooper, sem var einn allra
bezti vinur ha,ns, Robert
Jordan og svo varð.
Vorið 1941 flugu þau hjónin
til Kína. Þau voru gestir herra
og frú Ohiang Kai-shek og
ferðuðust um opin svæði og
sigldiu niður Jangtzefljótið.
En hinni frægu þrifnaðar-
kennd Mörthu var nóg boðið
á kínversku hótelunum, þar
sem gestir voru beðnir að
drepa ékki skordýr á veggj-
unum til þess að hlífa vegg-
fóðrinu. Auk þess bauð henni
við snákavíninu, hrísvíni i
flöskum, þar sem litlir snákar
hringuðu sig á botninum.
Heima á Kúbu var henni oft
nóg boðið, þegar stjúpsynirn-
ir komu rennblautir upp úr
sundlaiuginni og óðu svo beint
inn i stofu og það fór oft í
taugarnar á henni, hvað eigin
maðurinn var óduglegur við að
greiða sér og hafa fataskipti,
og kettina þoldi hún alls ekki.
Eftir að Bandarikjamenn
gerðust stríðsaðilar, gekk
Ernest í flotann og Piiar var
breytt í herskip, sem stundaði
kafbátanjósnir í Karabíska-
haifinu. Ernest var þvi sifellt
að koma og fara og Mörthu
fannst starfssvið sitt lítið á
Finca Vigia. Hún sneri þvi aft-
ur til blaðamennskunnar og
hóf siglingar um Karabíska-
hafið og fór til Hollenziku
Guineu og seinna til London.
Nú fór Ernest að sakna henn
ar mj'ög, þegar hún var komin
svo langt í burtu, þó að sam-
komulagið hefði ekki verið of
gott á meðan þau voru saman.
Drykkjuskapur hans fór allt-
af vaxandi, og hann sat tímum
saman á Floriditabarnum og
drakk sína frægu risastóru
„daquirl“-skammta.
Mart'ha kom þvi aftur til
Bandaríkjanna og kom þvi til
leiðar, að Ernest fékk flugfar
yfir hafið til London. Sjálf fór
hún með skipi, sem flutti
sprengiefni og var 2 vikur á
leiðinni. Bæði voru þau ráðin
hjá Oöllier’s sem stríðsfrétta-
ritarar i Evrópu.
Þetta var i fyrsta sinn, sem
Ernest kom til London. Hann
settist að á Dorohesterhótelinu
til að undirbúa starf sitt. Þarna
hélt hann um sig hirð gamalla
og nýrra vina og lifði í dýrð-
legum fagnaði i sprengju-
rigndri borginni á meðan eig-
inkonan veltist á öldum
Atl'antshafsins. Þegar Martha
kom loks til London, lá Ernest
á spítala, allur reifaður, eftir
að hafa lent í bílslysi eina
nóttina. Þegar Martha kom í
dyrnar á sjúkrastofunni og sá
mann sinn með reifað höfuð og
alskeggið flæðandi yfir sæcng-
ina, urðu viðbrögð hennar
þau, að hún rak upp skel’li-
hlát’ur. Það gat Ernest aldrei
fyrirgefið henni.
Skömimú eftir komu sína til
London kynntist Ernest smá-
vaxinni, ljóshærðri konu frá
Norður-Minnesota. Hún hét
Mary Welsh og var nýorðin
36 ára. Um það bil fimm árum
áður hafði Leicester, bróðir
Ernests, kynnzt Mary i New
York, þar sem þau störfuðu
við sama blað, og minntist
hennar sem glaðlegrar stúlku,
sem hafði gaman af að sitja
uppi á borði og sýna á sér fót-
leggina og hafði gífurleg-
an áhuga á hinum fræga bröð-
ur hans.
I London vann Mary sem
blaðamaður fyrir Life og Time
og hafði dvalizt þar flest stríðs
árin. Hún var gift Noel Monk,
áströlskum fréttamanni hjá
Daily Mail, sem var mikið í
burtu vegna starfs s'ins. Mary
var einmana og skrifar um
þetta leyti í dagbó'k sína,
að sér finnist bezti híliuti æv-
innar liðinn og sér hafi orðið
litið úr honum og harmar það,
að hafa engin börn eignazt.
Ernest fór nokkrar árásar-
ferðir með brezkum flugvélum
inn yfir meginlandið og skrif-
aði greinar fyrir Coilier’s, en
hélt þess á mil'li áfrarn „hirð-
lilfi“ simu á Dordhesterhótel-
inu. D-daginn (innrásardag
Bandamanna á meginlandið)
komst hann upp að Frakk-
landsströndum á li-tlum báti,
en var ekki leyíð landganga.
Mörtihu tókst aftur á móti að
sííga á land, en hún fór yfir
Sundið á spítalaskipi, og það
átti Ernest bágt með að fyrir-
gefa. Síðar fór hún til Italíu
og tilkynnti manni sinum, að
húri væri komin til Evrópu til
að fylgjast með stríðinu,
en ekki til að búa á Dorchest-
er.
Á þessum tíma varð Mary
Welsh góði engillinn hans.
Hann skrifaði langt stríðsljóð,
sem hann kallaði „Til Mary í
London". Á eimum stað lýsir
hann því, þegar hún kemur til
hans á hótelherbergið (laus-
leg þýðing):
„Hljóölega snýr hún lyklinum
í skránni.
„Má ég koma inn?“
Kemur lágrödduð og yndisleg
i sjón og raun,
yljar köldu hjarta
og læiknar einmanakenndina.“
Ernest ferðaðist síðar um
meginlandið og fyigdist með
striðsaðgerðum og tók þátt i
frelsun Parísar. Seinna dvöild-
ust þau Mary þar saman á
Ritz hótelinu. Þar skrifaði
hann annað ljóð í óbundnu
máli til Mary. Marlene
Dietrich, sem oft dvaldist á
Ritz á milli þess, sem hún ferð-
aðist um og skemmti hermönn-
um, las ljóð þetta upp á barn-
um með sinni hásu rödd og
kom út tárum á áheyrendum.
Marlene var mikill hvata-
maður þess, að Ernest og Mary
tækju saman fyrir fullt og allt
og tók að sér að róa Mary, sem
var ákveðin i að gefa þennan
hræðilega mann upp á bátinn,
þegar hann i einni drykkju-
veizlunni hafði hleypt af
byssu sinni í salernisskálina,
en þangað hafði hann fleygt
mynd af manni Mary.
Ernest fór nú aftur til Kúbu
til að undirbúa komu Mary og
reyna að minnka drykkju-
skapinn. 2. maí 1945 kom Mary
til Havana. Hún kunni strax
vel við hitabeltisloftslagið, og
Ernest til mikil.lar ánægju
feildi hún sig vel við kettina.
Hún var góður veiði- og sund-
maður og lipur og handlagin
um borð í Pilar. Hann skrifaði
vini sinum, að hún væri hug-
rökk, vingjarnleg, ósérhlif-
in og fallega sólbrennd. Allir
synir hans komu í heimsókn
tiil Finca Vigia og féli ljómandi
vel við Mary.
Löglegur s'kilnaður frá
Mörthu gekk i gildi 21. desem-
ber 1945, og Ernest og Mary
giftu sig í Havana í marz 1946.
Um sumarið komst Mary að
því, að hún var ófrísk. Ernest
gerði ráðstafanir til að hún
gæti fætt i Sun Valley. Á leið-
inni vestur veiktist Mary og
missti fóstrið. Hún var flutt á
sjúkrahús i Wyoming-fylki.
Skurðlæknirinn var í veiði-
ferð, og aðstoðarlæknirinn dró
af sér hanzkana og sagði
Ernest, að hann skyldi kveðja
konu sína í hinzta sinni. En
Ernest, sem hafði í sögu, sinni
„Vopnin kvödd“ lýst dauða
söguhetjunnar af barnsförum,
neitaði að viðurkenna þessa
bláköldu staðreynd, klæddist
læknasloppi og grimu og að-
stoðaði við blóðgjöf, þangað til
Mary komst aftur til lífsins.
Kjarkur Mary hafði djúp
áhrif á hann, og árum saman
eftir þetta sagði hún, að gott
væri að hafa hann nálægt sér,
ef eitthvað bjátaði á.
Pauline og Mary hittust á
Kúbu, er Pauline kom þangað
vegna veikinda Patricks, son-
ar síns, sem þá dvaldist þar.
Konunum tveim geðjaðist vel
hvorri að annari og skemmtu
sér við stelpulega brandara
um, að báðar hefðu þær stund-
að Hemingway-háskólann. Eft-
ir þetta heimsóttu þær hvor
aðra nokkrum sinnum. Ernest
var alveg undrandi yfir því, að
konum nr. 2 og 4 skyldi koma
svona vel saman og vissi
hreint ekki, hvort hann átti að
hryggjast eða gleðjast yfir
því.
Pauline dó skyndilega árið
1951, 56 ára að aldri.
Mary var með manni sínum í
Afrikuferðinni frægu, þegar
þau lentu tvisvar i flugslysi
og voru talin af og lásu eftir-
mælin eftir sig á sjúkrahúsinu.
Þegar Ernest var að jafna sig
eftir þessi slys, hlaut hann
Nóbelsverðlaunin fyrir sögu
sina „Gamli maðurinn og haf-
ið“, en heilsa hans leyfði ekki,
að hann tæki sjálfur á móti
verðjaunumum.
Af heilsufars- og stjórn-
málalegum ástæðum, varð
hann að yfirgefa Kúbu, þann
elskaða stað og settist þá að i
Ketchum.
Seinustu árin, sem hann
lifði, hrakaði heilsu hans stöð-
ugt, en Miss Mary stóð alltaf
trölltrygg við hlið hans. Geð-
heilsa hans var mjög bágbor-
in undir lokin og á milli þess,
sem hann dvaldist á tauga-
deild Mayosjúkrahússins í
Minnesota, fékk hann hræði-
leg þungíyndisköst heima í
Ketohum. Þá sat Mary
hjá honum i litlum sófa við
gluggann á meðan tárin runnu
úr augum hans og hann taut-
aði i sífellu: „Ég get ekkert
framar, ég get ekkert framar.“
Kvöldið áður en hann dó, en
þá voru þau nýkomin heim frá
Mayo-sjúkrahúsinu, mundi.
Mary allt í einu eftir gömlu
itölsku lagi: „Tutti mi Chimano
Blonde“ („Allir kalla mig
ijósku"). Hún söng þetta lag
fyrir Ernest á meðan hann
burstaði tennurnar, en hann
tók undir siðustu hendingarn-
ar.
Er hún sá hina hræðilegu
sjón á neðri hæðinni morgun-
inn eftir, var henni fullljóst,
hvað gerzt hafði. Hún bað þó
blaðamann, sem að kom, að
tilkynna heiminum, að Ernest
Hemingway hefði farizt af
slysaskoti.
Síðasta bók Hemingways
var „Veisla í farángrinum",
sem kom út að honum látnum
og Halldór Laxness sneri á is-
lenzku. Þar lýsir Hemingway
París „snemma á dögum, þegar
við vorum snauð og sæl“ eins
og hann kemst að orði í bók-
arlok.
Löng var leiðin frá unga
manninum snauða en hugsjóna
ríka, sem gekk um Luxemborg-
argarðinn og gleypti goluna til
að spara matarpeningana, en
kom síðan heim til konu sinn-
ar og lýsti ímynduðu krásun-
um, sem hann þóttist hafa
neytt i boði kunningja sinna,
til gamla mannsins ríika en lifs-
leiða, sem féll fyrir eigin
hendi i Ketohum.
Ef til vill hefði einkalí'fsleið
hans orðið önnur en hún varð,
hefði efniviður hans sjálfs
reynzt eins traustur og viti sá,
Framhald á bls. 14.
26. marz 1972
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 11