Lesbók Morgunblaðsins - 16.04.1972, Page 6

Jæja, svona er l»á suruii af Cos-
ette «jí foriiiícjaefninu, eins «ff hún
er sögft (os: hefur verið söffð árum
saman) í reykfylltum mötuneytum
franska hersins.
Á síðasta áratuRimm fyrir alda-
mót, þegar minna heyrðist af
allra þjóða babli á gangstétta-
veitinRastöðunum, barst talið við
síðdeRÍsRlasið óumflýjanleffa að
Cosette — henni Cosette í VAKI-
ÉTÉS, sem að allra áliti var Rirni-
legasta kvenpersóna alls Frakk
lands. Hún var nú ekkert hálf-inni
lokað konuiiRsviðhald, eins off kven
samir samborsararnir héldu fram
með ánæ«jusvip, heldur var hún
eins konar almenniiigs-liubarry,
„kærasta“ alls ríkisins.
IJm ætt hennar og: uppruna var
allt á liuldu. Sumir sögrðu, að hún
væri dóttir einhvers fisldmanns
norður á IJretag:neströnd. Aðrir
vildu heldur láta það heita svo, að
hún væri lausaleiksafkvæmi frægr
ar leikkonu or velþekkts konuiiRS.
Hvað sem því öllu leið var hún að
minnsta kosti orðin að þjóðsögu,
og fnvgfi hennar varð frönsku þjóð
inni, sem enn var í sárum. eins kon
ar Rra‘ðismyrsl á særða sjálfsvirð
íiirii. Myndir af henni — venjulesa
sitjandi við borð I veitiiiRahúsi —
voru klipptar út úr I/IIliistration
off festar upp á vesff í hverjum
iiermannaskóla. Ilyern unffan
I’rakku dreymdi um hana, off liver
réttþenlíjandi unff stúlka skildi iull
komleffa, ef kærastinn hennar
saffði: „('r því að éff ffet ekki ffert
mér vonir um hana Cosette, viltu
þá hitta miff niðri á árbakkanum
um sólarlaff?** Já, hún skildi þetta
til fullniistu or: láði honum það alls
ekki.
Allir höfðu séð myndir af hús-
inu hennar Cosette í Saint-t’loud
með öllum vínviðnum á, með háa
ffarðmúrimm og tístandi fufflun-
um. Off jafnvel þeir, sem funnst
þessi múrveffffiir óyfirstíffanleffur,
fyrir hæðar sakir, höfðu einhvcrja
sjúkleffa ánæffju af því að sefija
söffuna af því, að enffinn karlmað-
ur fenffl þar næturffistinffu, nema
hann hefði fimm þúsund franka
upp á vasann. En það verður að
muna, að þetta var rétt fyrir alda-
mótin, þeffar frankar voru frankar
«ff karlmenn karlmenn.
hessi sveitamannablanda girni-
leiks off sparsemi fyllti hjörtu
Aðganffs
eyririnn
Smásaga
eftir Alexander
Woolcott
unffii liðsforinffjaefnanna í Saint-
Cyr anffurværu þunfflyndi. A frí-
stundunum í rökkrinu ra*ddu þeir
þetta, off allir hörmuðu það ein
róma, að vasaaurarnir þeirra voru
svo vesældarleffir, að enffinn þeirra,
sem miindu sfðnr stjórna hefndar-
herferðinni ffeffii Pjóðvorjum,
mundí ffeta lafft til orrustu með
endurminiiiiiffuiia um feffiirstu
konu Frakklands í hjartanu. l*ví
að hvaða liðsforiiiffjaefni ffæti
nokkurn tíma ffert sér von um að
ffeta nokkurn tíma stappað upp
fimm þúsiind frönkum? I»etta var
afskapleffa hryffffilefft. En nú septi
einn þeirra upp, með skjálfandi
riiddu off leiftrsindi auffii, off suffði,
að þarna í Saint-Cyr vseru þúsund
nemendur og eiiffinn Jieirra væri
svo autnur að geta ekki, með hæfi
lcffum fyrirvara, drifíð upp fimin
franka.
Off þnnniff hófst Cosette-híipp-
drsettið. Svo komu nú öll vandræð-
in með fjáröflunina, off menn löffðu
hsirt íið sér um stllsm sparnað off
sumlr sendu tárdöggvuð hréf, sem
minntu mest á meinsæri, til
frænkna og guðmæðra, sem uffgðu
ekki stð sér. Annað eins og þettst
hstfði aldrei þekk/.t í allri sögu
Saint-Cyr. En á tilsettum tímsi var
síðasti mstðurinn kominn með frstm-
lstff sitt — fimnt franka frá sjáíf-
um sér eða einhverjum öðrum.
f'tdrátturinn í happdrsettinu vstr
í fulltim gaiiffi, þegar ringlaður
kennari rakst þar inn og tilkynnti
skólastjóranum, hvað á seyði vseri.
l»<*ffstr gsimli hershöfðiiiffinn heyrði
söffuna, varð lutnn stkaflegst hrærð
ur og leiigi vel setlaði hann ekki
að komsi upp neinu orði. l.oks sagoi
hann:
— Pilturinn, sem fer með sigur
sif hólmi, verður öfundaðtir jtf öll-
um jafnöldrum síiium. En liinn,
sem fann upp á þessu verður ein-
hvern tíma marskjílkur ríkisins!
Og svo fór hstnn stð hlæja. er
hann luiffsaði til þess, er pilturinn
ksemi, Ijómandi af tilhlöklcun, stð
leikjtradyrunum í VARIÉTÉS, með
ekkert meðferðis nema æsku sína
og svo siðffiinffseyrinn. I»ví stð dreng
irnir höfðti, er þ<*ir gerðu fjárhags-
áætlunina, ekki gert ráð fyrir far-
ffjaldinu til Parísar, heldur ekki
leiffuvstffni, blómvendi, eða jstfnvel
kvöldverði. Skólsistjórinn kvað sig
laiiffa til stð bjstrgsi því, sem si vant
aði úr eiffin vasa.
— Piirnsi verður ýmislegur auka
kostnaður, sagði hunn. — Látið þér
si*nda sniiðann, sem vinnur, til mín,
áður <*n hann leffffur af stað til
Piiríssir.
I»að var nýliði frá Vendée, sem
kom til skólastjórsms síðdeffis
uæsta dstff — allur uppstrokinn í
rauðu buxunum og bláu treyjunni,
með flekklausa hvíta hitnzka,
lijálmskúfinn upp í loft og hjartaö
í buxunum. Skólastjórinn saffði
ekkert við hann, en lagði litla
pynffju með gullpeningum í hönd
hiins, kyssti hann it báðar kinnar
til fararheillar, og stóð siðitn et'tir
við ffluffffann sinn, voteyffður off
skríkjandi, og horfði a livíta hjálnt*
skúfinn ltverfa í trjáfföngunum.
Sólin skein gegnum rimlatjöldin
og myndaði sk<*mmtil<*fft myii/tur
á gólfteppið hjá Cosette næsta
morffun, þegar hún íór a la*.tur og
hugleiddi komandi dng. Litli nýlið-
inn hennar lst í sætum svefni,
draumvanst, og hún varð næstum
Jirærð er Jiún hugsaði um þaö, hvað
hráunffur haim var. Hún fór nteira
að seffja að hugsii um sína eiffin
æsku, og það, hverniff hún hcfði
komi/t áfram í lífinu. En þá vttrð
heiini huffsað til HANS æsku, <>ff
henni brá, er hún gerÖi sér Ijost,
að hann var enn staddur á þessu
æskuskeiði off hún varð Bitögglega
hugsi. En þar eð hún var fraintaks
söm kona, þá ýtti hún við honum.
__ Heyrðu niig nú, kuU minn,
sstffði hún. — Hvernig getur nýliði
í Saint-Cyr náö sér í fimm þúsund
franka?
l»essi spurning: kom svo snögfft
off óvsent, aö liann tapaði sér al-
veff off bunstði úr sér allri söffuiini
um liappdrættið. Kannski iannst
lioiium það engu ff<*ta spillt héðan
stf, og itö minnsta kosti lilustsiði
hún st söguna m<*ð slíkum ákafa
og greip andaiin á lofti af undrun
og hió þess í milli, svo að honum
óx htiffiir eftir því sem á leið sög-
una. l»effitr hann kom að kaflanum
um skóiastjórann, stóð hún upp
og stikaði frstm og aftur, svo að
blúndtirnar á náttkjólnum hennar
kembdi aftur stf lienni off tsVrin
stóðu í fjólublátim atigmnini.
— Saint-Cyr hefur sl<*gið mér þá
f<*ffurstu gullhamra, sem éff lief
nokkurn tíma haft af að segja,
sstgði hún, — off í daff er éff hreykn
asta kona Frakklands. En ég verð
sannarleffsi að sýna aö éff kaim að
meta þetta. l»ú skalt fara lteim off
seffja öllum, að Cosette sé tilfinn-
inffarík kona. Peffar |»ú ert oiðinn
fjörffstmsill msiöur lieima í Vendée,
hkaltu seffja þariittbörniiinim þin-
nm, aö í sesku þinni hafir þú notið
dýriihtu atlota í Frakklandi, án
þess sið þau kostuðu þiff túskildinff.
Eitki ffræiiíin eyri!
Og að þeim orðum töluðum sá
haim haiisi opna litlu skúffuiia, þar
sem hún hafði stungiö happdrættis
fénu, kvöldið áður.
— Ilérna! sagði hún m<*ð yndis-
Itokkalegri handsveiflu. — Hérna
hefurðu peniiiffanu þími aftur!
Og svo rétti hún lionuni fimm
franka.
í»RÍR KARLAR í KRAPINU
William Powell Lear
þotusmiðurinn, sem aldrei
ann sér hvíldar
Þegar Wi'/.iam Powell Lear
var tólf ára snáði i Chicago,
settist hann niður einm góðan
veðurdag og ákvað, hvernig
hann ætlaði að lifa l'ífi sínu. —
Ég ákvað í fyrsta lagi að vinna
mér inn svo mikla aura, að ekki
væri hægt að hindi'a, að éig Ityki
við það, seim ég var byrjaður
á, sag'ði hann eimhvern tíima, —
og í öðru liagi, að til þess að
safna peningum í snarkasti —
og ég var bráðlátur — þá yrði
ég að finma upp eitthvað, sem
fóiik sæktist eftir. f þriðja lagi,
að ef éig .ætti einhvern tíma að
geta staðið á eigim fótum, þá
yrði éig að komast að heiman.
Fjórum árum síðar gerði Le-
ar hinn ungi aivöru úr því sið
astnefinda, og komrist í flotann
þar sem hann varð loftskeyta-
maður. Þetta varð upphafið að
ferli hans á sviði útvarps, raf-
magnsfræði og fliugvé'.a, en allt
þetta hefur gefið Lear aLdrjúg
an arð, talsverða frægð og —
sem beat var — freösi til að
skapa umhverfi sem gæti rúim-
að Bill Lear. Og raunverulega
var hann fljótur að finna upp
eitthvað nýtt, því að rúimlega
tvítugur fann hann upp fyrsta
nothæfa bí.'.aútvarpið, sem á
sinum tima þótti bylting. Og
síðan hefur hann safmað að sér
150 einkaleyfum og framleitt
fyrsta nothæfa radíóikoimpás í
fiugvéiiar, fyrstu léttu sjálflstýr
inguna í flugvéjar, átta rása
stereokasettu oig hinar geysi-
vinsæiu Lear-forstjóraþotur.
Lear fer býsna mikið einflör-
uim. Hann situr sjaiidan við
vimnuborð, vill heiidur bretta
upp ermarnar og fara inn í
verkstæðim. Hamn vill helzt
alltaf vera að gera tilraunir og
föndra við hiiutina sjálfur. Þótt
hann sé orðinn 69 ára gamalil
vinnur hann alltaf tólf tíma
alia sjö daga vikunnar, i Lear-
eno, sem nær yfir 2000 ekrur í
nágrenni Reno, í Nevada, þar
sem hann vinm’ur að tíiraunum
við gufubilinn, en það fyrir-
tæki er til þessa dags búið að
gleypa tólf milijónir doillara,
án þess að gefa túskiidinig i
aðra hönd. En Lear nýtur
þessa eltingaleiks. — Það
versta, sem fyrir miig kemur er
helgarnar, segir hann. —
Hvern fjandanm á ég að dunda
við? Mér leiðist svo giifurlega,
að annaðhvort ét ég of mikið
eða drekk of mikið.
En þrátt fyrir alla þessa
framíara- og framkvæmda-
ástriðu sína, er Lear fuilkom-
liega mann'jegur. Hon.urn þy'kir
vænt um bæði skozlkt viskí og
kve'nfólk — og hvort tveggja
þolir fjórða koman hans, hún
Moya, brosandi. Að Moyu við-
staddiri, sagði Leai' Wiiiiam J.
Cook frá NEWSWEEK, hvern-
ig hanm hefði neitað að skilja
við hana til að giftast vin-
stúlku simni frá New Yor'k. —-
Ég sagði henni, að ég þyrfti
ekki anmað en losna við Moyu,
til þc-ss að rýma fyrir henni, en
þá yrði ég bara að útvega mér
aðra i New York i staðinn fyr
ir hana. Lear þykir líka gaman
að heyra nafnið sitt nefnt.
Hann og Moya skírðu e’.ztu
dót'bur sina Shanda Lear og
meðan hann var að fást við
gufubíl'inn, til'kynnti hanin ein
hvern undravökva, sem hét
Learium. Eftir tvær eða þrjár
breytingar á vökvanum, fóru
óvimir hans að kalfia hanm Dele
arium, og nú hefiur Lear fund-
ið upp eiitt í viðbó't, sem hann
kaljar Learium III—vatn.
Það er ástríða hjá Lear að
vera ekki einunigis aliltaf á ferð
og ffiugi, heidur og hitt að hafa
eftirlit með öllu. Eftir að hann
se’.di hluta sinn í fyrirtælkinu
fyrir 28 mil'ljónir daia og diró
sig í hié, 1967, varð hanm mi'kið
veikur og ’.ieiddist þá svio mjög,
að hanm var alveg að þvi kom-
inrn að fremja sjálfsmorð. — Ég
var svo andskoti gatgmslaus,
seigir hamn, — og gat ekkert
gert. Moya fékk mig ofan af
þvi að fjjúga i smáfiugvél út
á Kyrrahaf. . . en svo tók hann
aftur til við gufubílinn., sem er
forvitnilegasta en vonbrigða-
fy/ista viðfangsefni hans, enn
læar lil iucgi'i á eftirlitsferð í verksmiðju sinni.
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
16. april 1972