Lesbók Morgunblaðsins - 21.05.1972, Page 3

Guðmundur Jónsson, Kópsvatni
Mannf jöldi
á íslandi
fyrir 1100
Annar hluti
1 frásögn þessari er tvennt,
sem ekki verður dregið í efa,
að Papaínir vopu krisinir og
þeir voru írskir eða a.m.k. frá
Bretlandseyjum kamnir. Um
fjölda þeirra verður ekkert ráð
ið af þessari frásögn, ag það er
he’.dur ekki nefnt, hvert þair
fóru. Það er afls ekki leyfilegt
að draga þá ályktun af þessari
frásögn, að Paparnir hafi flú-
ið landið, heldur má eins skilja
fi'ásögnina þannig, að þeir hafi
aðeins flúið ti'l afskekfctari
staða á íslandi sjálfu. Senni-
lega hefur Ari lítið vitað um
þetta.
Þó að Paparnir hafi átit báta
eða skip, þegar vikingarnir
komu, er mjög óvist, að þau
hafi verið haffær með litlum
fyrirvara, og þótt svo hefði ver
ið, hvert var þá ferðinni heit-
ið, ef yfirgefa sky’.di iandið?
Eklki duigði að fara til Pæreyja,
HjaltTands eða Orkneyja, því
að allar þessar eyjar höfðu
norrænir menn iagt undir sig,
og jiafnvel þótt Paparnir hefðu
kamizt alla leið heim til Ir-
lands, er ekkert trúlegra en
að einnig þar hefði vikingum
verið að mæta. Mér finnst hins
vegar trúlegra, að Paparnir
hafi hörfað undan á landi. Þeir
hafa sennilega verið flestir á
suðausturl'hiiuta landsins, og
þar sem álitið er, að byggð norr
ænna manna hafi fljótiega orð-
ið mikil á Austfjörðum, þá er
mjög líklegt, að Paparnir hafi
leitað undan vestur með suður
ströndinni og sumir hafa jafn-
vel ekki stanzað fyrr en á Vest
fjörðum. Þar gátu þeir fundið
manga afskekkta staði, þar sem
þeir gátu gert sér vonir um að
fá að fera í friði fyrir víking-
um um sinn. Með því að ferð-
ast á landi gátu þeir líka tekið
með sér búifé, sem þeir hafa
trúlega verið búrnir að flytja
til iandsins en vúkimgarnir hins
vegar haft mikla ágirnd á.
í Sturiiubók Laindnámiu
er sagt frá Pöpunium á þessa
leið:
„En áðr ís’.and byggðist af
Nóregi, váru þar þeir menn, er
Norðmenn kalla Papa, þeir
váru menn kristnir, ok hyggja
menn, at þeir hafi verit vest-
an um haf, því at fundusk ept-
ir þeiim bækr irskar, bjöllur ok
baglar oik enn fleiri hlutir, þeir
er þat mátti skilja, að þeir
váru Vestmenn. Enn er ok þess
getit á bókum ensfcum, at í
þann tiima var fariit milli land-
anna.“
Þarna má sjá, að frásögnin
úr íslendingabók er endurtek-
in litið breytt, en þó er sá mun
ur á, að orðin: „En þeir fóru
siðan á braut, aí þvi at þeir
vildiu eigi vesa hér við heiðna
menn" eru felld niður Þefcta
þarf atfhug’unar við. Vera má,
að Sturla Þórðarson hafi feiilt
þessa setningu niður vegna
þess að hann hefur álitið hana
villandi eða jaifnvel ranga, og
að þetta megi skoða sem rök
fyrir því, að Paparnir hafi
ekki flúið brott af landinu.
Þó að þessir fyrstu íbúar
landsins hafi verið nefndir
Papar í öllum heimildum, geri
ég samt ráð fyrir, að þeir hafi
yfirleitt ekki verið einsetu-
menn, heldur hafi þeir verið
kvæntir, svo að nokkur fólks-
fjöilgun hefur átt sér stað. Vel
getur lika verið, að þeir hafi
verið nefndir öðru nafni, sem
siðan féll í gleymsku. Ég hef
grun um, að slikt nafn felist í
bæjarnafninu Breiðabóistaður.
1 staðanafnaskrá Islendinga-
sagnaútgáfunnar eru nefndir
10 bæir, sem bera nafnið
Breiðabólstaður. Þetta er sér-
kenniliegt nafn og merkinig þess
liggur efcki i auguim uppi. Önn-
ur örnefni eins og Breiðafjörð-
ur, Breiðasund, Breiðavað og
Breiðavík gefa strax til kynna,
hvað þau merkja. Orðið ból-
staður virðist lítið koma fyrir
nema í þessu eina bæjarnafni.
Þó er að finna merkilegit dæmi
í Laxidælu, 6. kap., sem byrjar
þanniig: „Eptir þat gefr Unnr
fleirum mönnum af landnámi
sinu. Herði gaf hion Hörðadal
allan út til Skráim uhia upsár,
hann bjló á Hörða'bólsitað ok
var nr.kill merkismaðr ok kyn
sæll.“
Ætla má, að dalurinn Hörða
Nína Björk Árnadóttir
FÖSTUMESSA
í purpuraklæðunum stóð hann
sjötta stund var í nánd.
Hjá öllum hallarsúlum
á strætum
og uppum fjallshlíðar
heyrðust grátstunurnar.
Og hann sagði:
Grátið ekki yfir mér
grátið yfir ykkur sjálfum.
Grátið ekki yfir mér
grátið yfir ykkur sjálfum
hann stendur í purpuraklæðunum
með þyrnikórónuna hann stendur
hann
sem vill krýna okkur kærleikanum.
Og grátstunur heiftar og sorgar
berast
uppum fjallshlíðar
yfir eldsloga styrjalda
yfir heim heljar og hryðju
svo liljurnar blygðast sín
að springa út þessa nótt.
Við hefjum vorn handaþvott
upplitsdjörf að vanda.
21. maí 1972
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3