Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1972, Page 11
að toma nonsiku vegabréíi ti'l
han's.
Með cellótónum 'kemur hann
sviífandi frá llöngu l'iðnuim tiima.
Ég Ihorfi á lestina renna síð-
asta sveiginn iran á jjáimbraut-
arstöðina. Bnnlþá Iheyri ég fekr-
ið Ærá heanilunium þennan hrtoll
ikalda morgun. Fiarþegarnir
Jliýita sér út...
Margir Iþeirra enu i svo
ónorskiuim fröklkiuimi! Oig ég
iheyri þýzkiu og frönskiu miWi
þeirra, sem koma, og hinna,
sem tiaka 'á tmóti, en hvar er
Lulk Abrahamoivi'tsj ?
Ég hef ekki huigtmiymd um,
'hvemig hiann ffltimr últ, en fer
að gamga meðlfram lestinni oig
líta inn um igllugigana — og 'Toks
ins, á enda brautarpailflisins,
(kem ég auga á mann, sem
stendur ihjá vörufflultninga-
vagni. Þetta var ótrúlega lörng
mannvera í siðum tfrakka.
Hann sitóð hj'á iliitMi Itöstóu.
Hatturinn var isvartur oig
'kriugiótlfiur, og hann líkitist
rabbína með 'bitoliukruMur um
eyrun.
Ég brosti ag réitíti hikandi
fraim höndiína, tveim höfðum
lægri ert hainn: „Herra Abra-
hamoivitsj ?“
Aif hiverjú torosir hann ekki
til baka, þegar hann niikkar
niður þessu jái sínu? Hann er
með hendur lí vösum, og mér er
ekki um þetta sitarandi brúna
augnatiffit. Aúk þess hafði ég
haildið, að allir Gyðiingar væru
liitlir oig fjöriegir.
„Já“, segir hann brostimni
röddiu, „ég er Atorahamovitsj.
Hlvert œtli'ð Iþér að fara með
imiig?“
„Ég hafði huigsað mér, að þér
vffldluð kamnsíki 'komia með mér
iheim fii' móður minnar og
toorða mongiunverð."
„Á ég að toúa (hijlá henni?“
„Nei. En eriuð þér ekki svang
ur?“
„Ég hef hiafit mieð mér nesti.
Ég vil 'helzt tfara iþangað sem
ég á að toúa. Sliöan viidiuð þér
kannski láta Gyðmgasöfnuðinn
vita, að ég sé kaminn."
Af 'hverju horfði ég stúrinn
álhann?
Það skildi ég á etftir. Það var
ekki vegna lengdar hans. Það
var af þvli að hann sýindi ekk
ent þalkklsöti! 1 mínum au'gum
var hann igamaimenni, sem ég
persónulega hatfði bjargiað úr
koTaporti í 'Vim.
Ég ttók tösikuma hans. Hún
var úr pappa, vafin snærum
mteð mörgurn hmúitum á. Fólk
igfápiti á eftir þessum íramand-
1‘ega manni, þegar hann stikaði
igiegimum járntorautarstiöðina.
Ég geikk við Wiðina á Gyð-
inglegium Don Quijote.
1 toíilnum reyndi ég að tffflja
upp á einhvers konar samfali.
Hiann Var þögullll, þeigar éig
sýndi ihonum jólaösina, oig ég
sagði honuim, áð ég vonaði að
það yrði snjór á aðtfangadaigs-
kvöM. „En Iþá eigium við að
vera hieíma hjlá mömmu rninni."
„iMðður yðar? Aí hverju
það?“
„Jú, þiað er aðlfangadags-
'kvöld. Og við ihéCldíuim', að þér
viUdlulð. . . . “
Ég snaitoætti. Eins og eld-
inigu laust því niður í hiuiga mér
hvaða vitTeysu við hefðum
•gert. Við 'höfum tooðið strang-
trúuðum Gyðingi tffl kristinnar
toáflíð'ar!
Það var ekki lyfta í húsinu,
þar sem hann áfti að toúa. Bog-
móti honiun og bjóst við, að hann yrði mjög þakkiátur. En svo
var ekki.
Ég fór á stöðina tii að taka á
inn li toaki þrammaði hann með
erfiðismunum uipp tröppurnar.
Ég var nokflcrum þrepum á und
an honuim með töskuna. Smám
saman tó'k mig að gruna, að ég
væri að reyna eifthvað nýtt í
lífinu, að 'það væru vissulega
tilgamialmenni, sem 'hefðu farið
svo víða, að þau byiggjuist ekki
við þvi, að iferðin tæki inokk-
urn ifima enda. Þau sæju ekki
ný andlit, öli væru þau að-
eins eins og rennusteinar með
fram götuinni.
Við vorurn einfaldir Norð-
menn, sem áttum von á heim-
sókn tfrá óþekkltri Evrtópu, og
þess vegna (höfum viö undir-
toúið veizlu. 'Þegar ég hringdi
dyratojöliiunni á tfjtórðu hæð,
kom iþriflileg toóndiakona til
dyra. Hún var einmig eins og
kertastjaki mteð torosandi hátíð.
Þa'ð i'llmaði af jólabakstri.
„Góðan dag, frú Strömmen,"
sagði ég, Jþá eruim' við Ikornn-
ir!“
lEn Ihinn merkilegi Teiggandi
hnei'gði sig svo dj'úiplt og hálitið-
lega, að hún 'gleymdi að rétta
fram höndina. Það var eins og
þyitur í ösp, iþegar hann fór
framhjá henni, og frú Strömm-
en hneiigði sig, um Teið og hún
opnaði herbergisdyrnar.
Ég spurði, hvort ég gæti ver
iö Ihonum innan handar með
eitthvað annað en að hrimgja í
Gyðingasöfnuðinn og komiahon
um í samtoand við hann.
„Nei tak£k“ heyrðist ofan úr
skýjunum, meðan ég hjálpaði
homum úr hinum ökilasíða
frakka. Guð minn góður, nú
var hann eins og lleikari, sem
var ikominn úr skrúðanum eftir
að hafa leikið ikón'ung S helgi-
leik. Hvíihineppti jakkinn og
snjöðu buxna'garmarnir voru
úr gröfri, brúnni ufll'. Hann var
einn a'f þeim hægiláifiu mönnum,
sem imissa mikið lí virðingu, ef
þá vamtar hálsfoindi.
Frú Strömmen kom vand
ræðaleg inn með kaftfi og floex-
kökur með sýrópi.
Svo þaut toún út aftur án
þess að segjia orð.
Þá brosti Aibratoaimoviitisj í
fyrsta sinn og reyndi tennurn-
ar á 'kexinu.
„Þetta er ekki hundakex",
sagði ég h'áillf argiur.
Þá gerðist flurðulegur hlut-
ur. L;uk A'brahamovitsj klapp-
aði mér á kinnina með skjálf-
andi, beinaberri hendinni. Ég
titraði undtan þessum atlotum.
'Hann sagði: „Ég tðk effiir
því, að' það var pianó inni i
stofumni, sem við fóruim fram-
hjá. Ég skal gjarnan stilla það
fyrir frú Strömmen, ef hún
vill.“
HDvað kom yfiir Atorahamo-
vitsj ? Hann ttók andköf og fláflm
aði eftir stól eins og maður,
sem er tojartVeTkur.
Ég fovjálpaði toonum að setjast
i hæigindastól, fiorviða ytfir
þessari skyndfflegu toreytingu á
'homum.
Og óg sem hafði leyílt mér
að vera vonsvikimn út aí þess-
uom manni fyrir að vilja efldki
foalda h'átáð. Með óltjióisri nýrri
tillfinningu hringdi ég í Hjálp-
arstofnun Gyðinga. Það var
ekiki tfyrr en efltir vitou, i miðj
um rommjóiunuim, að móðir
mlín og ég fór'uim að 'foeimsækga
hann með — já þivli mið'ur var
það sviinasteik með rauðlkáli.
Liuk Atorahamovitsj sá það
ekki. 'Hann sat í rúminu
með spiámannleg sóitithitaauigu.
Hann horfði af SinaitfjaTli. Það
var frú Strammen, sem hvísl-
aði og hristi höfluðið, um iteið
og foún benti á 'svtaasteikina.
Hinir góðhjörtuðu Norð-
men.n 'höfðu afltiur gert sig seka
um mis'tök.
Tveim dögum seinna hringdi
foún: „Þér verðið að koma á
augabragði! Hiann foegðar sér
svo undarlega!"
„Undarlega?“
„Já“, sagði hin trausta frú
Strömmen með andköfum og
síðan skræikti hún: „Hann er
búinn að löka sig inni í her-
bergi og ta'Uitar oig synigiur."
„Tautar og syngur?"
„Ég ihteld að það sé he-
breiska."
„Hjebreska, tfrú Strömmen?"
„Hið eina, sem ég sfldl, er að
hann spyr um yður.“
„Bftir mér?“
Háilftima síðar Mjóp ég upp
tröppunnar hjá tfrú Strömmen,
og um leið ag hún opnaði,
foeyrði ðg foarmakvein frá Abra
hamovitsj. Það Wjómaði eins
Qg mœðiuTegt vein úr turni á
tyrknesku 'bæ'nafoúsi, og það
vonu kokfoljóð og raddhagtóð
með dimirnu mál'mfoijóði. Það
sem ég sá, iþegar ég kikti í
'gegnuini skráargatið, var Abra-
hamoviitsj, sem lá á hnjánum á
gótttfiniu og beygði sig i sí'fellu
upp og niður, upp og niður,
eins og Arabar á bænateppi,
með spenntar greipar og þulidi
h'ehreskiar seflningar.
•Ég Ibarði á' dymar ag hróp-
aði nafn mdflt.
Það hteyrðisit þrusk að innan
og 'hann opnaði dyrnar.
Hann lá á hnjániutm. Ég hteld,
að hann foafi ekki iþekfldt mig
aftur. Hann stóð upp í allri
sinni iten'gd og flók að stika
tóistuddur fram og aftur um foer
bergið, messandi, Ikorítotappa-
toruiffllurnar voru votar, og atft-
ur ffléílQi hann á Ifcné ög hélf
áifraim að biðjasf fyrir, eins og
hann vissi etoki af otokur, með
fitrandi vörum og itónýflbum
Ihnteflum. Hann var i touxuraum,
sem foann hafði reyrit að sér
með snærunum utan af iösk-
unnL
Ég flótók lláinaðan sifflna.
Ég talaði öðamálla við skrif-
stafumann fojá Hjálparstofnun
Gyðinga. Hann skffldi samstund
is, fovað um var að vera.
„Abraham'ovitsj er að búa
sig undir að d'eyja," sagði
hann.
Næsta morgun foafði hann
lotttíð sinni löngu ferð.
Ég sá í anda unga móður,
sem tfyrir 76 ár.um stóð við
vöggiu bamis síns.
Samkvæmt venju Gyðttnga
skyldi hann jarðteetitur innan
sólarhrings. Ég var foeðinn að
mæta. Hér á Tandi hefði ég ver-
ið sá, sem var honum nánast-
ur. Slkyldi ég það rétt, þegar
þieir sögðu, að samkvæmt
erfðaven'jum ætti ég að vera
eins flconar skímarvoftur dauð
ans?
Piatagorski Teitour á cefflóið.
Nú seiöir hann fram ennþá
fleiri gflleymd andlit í ágúst-
rökltorinu.
Bak við hina löngu kistu, er
smíðuð var úr ómáfluðuim borð-
um með töium, skriifuðum með
trésmiðsblýantí, bák við kist-
una, sem ætflð er jafn fájtækfleg
fyrir gamla sem umgai, hinin
ríka sem hinn féiausa, ‘bato við
kistuna stendur ratobíninm, sem
seinna dó af gajsi...
Kringum ikistuna standa Gyð-
ingar i svörfium fötium og með
floshaflta. Þeir hurfu lítoa i
igaskleía.
Það er tuttuigu sfiga frost í
ffltófoúisinu í HteTsfyr.
Ég sktelf af kulda með hatt
á höfði. Framhald á bls. 31
o