Lesbók Morgunblaðsins - 01.04.1973, Blaðsíða 12

Viðskipti við
Breta á,
Eyjamiðum
Það var í júnimánuði 1933,
að Vonin VE var á dnagnótar-
veiðum skammt fyrir norðan
Eyjar oig fiskaði þá fyirir inn-
an 3ja mílna landhelgismörkin
samkvæmt leyfi, sem þá hafði
verið veitt fyrir dragnótar-
báta.
Þennan dag hafði Vonin ver-
ið að fá reytingsafla af góð-
fiski, vænni rauðsprettu, ýsu
og fl. Seinni hluta dagsins taka
þeir Vonarmenn eftir brezk-
um toigara, sem var nokkru
norðar og dýpra, skammt fyrir
utan 3ja mílna mörkin. Þegar
þeir gá betur að, kannast þeir
við togarann, því þeir höfðu
áður haft lítils háttar viðskipti
við skipstjóra hans. Þeim datt
því í hug, þegar þeir væru bún
ir að hala inn voðina að keyra
út að honum og sjá, hvort
hann væri að fiska. Er þeir
komu að síðu togarans, stóð
skipstjórinn á brúarvæng og
tók vel kveðju aðkomumanna,
er þeir spurðu um aflabrögð
Sá brezki lætur lítið yfir þeim
og segir þau vera mjög léleg
hjá sér. Ekki spurði hann um
afla hjá Voninni, því hann gat
sjálfur sagt sér um þau, er
hann sá góðfiskinn í kössunum
þar um borð. Eftir dálitlar við-
■ræður keyrði Vonin aftur ti’
baka á þær slóðir, er hún áður
var á og kastar voðinni þar
aftur. Er þeir voru nýbúnir að
kasta, sjá þeir, að togarinn,
sem þeir héldu frá, er farinn
að færa sig nær þeim og kem-
ur togandi í áttina til þeirra
og er innan stundar kominn
inn fyrir 3ja mílna mörkin og
þar með inn í landhelgina.
Guðmundur skipstjóri á
Voninni og hans menn voru
nú ekkert hrifnir af að fá tog-
arann í heimsókn til sín inn i
landheigi með trollið aftan í.
Þeir vildu gjarnan með ein-
hverjum ráðum koma honum í
burtu. Var nú góðra ráða þörf
og fyrr eni varði var ráðið
fundið. Guðmundur skipstjóri
hafði það í fórum sínum og auð
vitað hafði hann fiskað það
sem annað góðmeti upp í
snurruvoðina.
Nokkrum dögum áður höfðu
þeir á Voninni verið að fiska á
svipuðum slóðum og þeir voru
nú á. Eitt sinn, er þeir leysa
frá pokanum og sturta á dekk-
ið sjá þeir, hvar kemur forláta
einkennishúfa innan úr miðri
fiskkösinni. Þetta var yfir
mannahúfa með 'borða og gyllt
um einkennismerkjum. Húfan
var tekin til hirðingar og látin
niður í lúkar og geymd þar.
Nú var allt það í einu, að
Guðmundi kom húfa þessi í
hug. Hann bað einn af háset-
um sínum að fara niður og
pússa hana upp eins vel og
hægt væri. Það var gert og
kom hún til dekks eins og ný-
slegin væri.
Einn hásetinn Ingibergur
Friðriksson frá Bataviu Ve.
var vel enskumælandi og átti
hann þess vegna að leika aðal
hlutverkið i þeim leik, er til
stóð að leika. Hann skyldi
setja upp þessa forláta enlbætt
ishúfu og þar með gerast vörð-
ur laga og réttar hinnar ís-
lenzku landhelgi. Hann bjó sig
nú i hinn virðulegasta búning,
er til var um borð og setti sið-
an valdsmannshúfuna á höfuð-
ið og fór hún honum mæta
vel. Þegar svo snurruvoðin
var komin inn fyrir borðið,
setti Vonin á fulla ferð út að
togaranum, sem þá var kominn
u.þ.b. eina sjómílu inn fyrir 3ja
milna möcrkin. Vonin kom það
nærri síðu hans, að Ingibergur
gat kallað til skipstjóra og seg
ir honum, að þeir hafi tilskip-
un um að taka hann fastan i
landhelginni, en þar sem þetta
sé hans fyrsta brot verði hon-
um hlift við sekturn í þetta
sinn, en þó með því skilyrði,
að hann fari undir eins í burtu
og komi ekki þar nærri fram-
vegis.
Togaraskipstjórinn, sem
hafði starað á einkennishúfuna
og það vald, sem hún hafði
upp á að bjóða, sá nú sitt
óvænna og lét hífa inn trollið
með miklum flýti. Þegar því
var lokið, setti hann á fulla
ferð austur með landi og
sáu þeir á Voninni hann hverfa
þar til hafs. Þesisi togari sást
ekki langa tið á eftir á miðum
Vestmannaeyjabátanna, og
meira en það, því lengi á eftir
sáust engir brezkir togarar inn
an landhelginnar við Vest-
mannaeyjar. Svo virtist sem
þessi togaraskipstjóri hefði sagt
kollegum sínum frá þvi, hverju
þeir mættu eiga von á, ef þeir
kæmu inn fyrir íslenzku land-
helgislinuna.
Trollarakarlinn var til í allt,
togaði því í landhelginni,
valdið hans fór að vega salt,
þá Vonin birtist öðru sinni,
er húfuna gylltu á höfði sá,
hræddist oig skalf af ótta þá.
Fljótt með dallinn á fullu þá,
flýtti sér burt úr landhelginni,
sinum kollegum sagði frá
svínaríi er verða kynni,
sæju þeir gyllta húfu á haus,
þá hreint og beint væri
skrattinn laus.
Af veiðarfæratjóni
á Eyjamiðum
Það var á vetrarvertíðinni
1935, laugardaginn fyrir páska,
að Vonin fór sem oftar í róður-
að vitja um þorskanetin. Hún
átti þá fjórar trossur i sjó og
var hver þeirra 15 neta löng
og lágu þær allar skammt hver
frá annarri, tæpar 3 sjómilur í
norðvestur frá Þrídröngum.
Kl. 6 um morguninn sjá þeir
skipverjar, að allt Dranga-
svæðið er fullt af erlendum tog
urum, sem flestir voru brezkir.
Þegar þeir á Voninni voru að
fara i fyrstu trossuna sáu þeir
hvar einn brezkur togari varað
toga þar sem netin þeirra
voru. Þeim sýndust þó sánar
trossur vera í lagi, eftir því,
sem duflin voru, enda þóttist
Guðmundur skipstjóri vera
nokkurn veginn öruggur með
netin, þar sem þau lágu við
hraunjaðarinn vel innan við
3ja mílna mörkin.
Þeir á Voninni fóru nú að
draga og strax er fyrsta netið
seilað af fiski, en ekki stóð sú
dýrð lengi, því þar var aðeins
um tæp tvö net að ræða. Kom
þá i ljós, að þar hafði togari
farið um. Þeir fóru í hitt duflið
á trossunni og var þar sama,
nógur fiskur og tæp tvö net á
endanum. Þvi næst fór Vonin
í aðra trossuna og svo hverja
af annarri. Útkoman var svip
uð á þeim öllum, 1—2 net við
hvert dufl, öll hin netin höfðu
togararnir tætt í burtu. Af
þeim 60 netum, sem Vonin átti
þarna í sjó, náði hún um 15
netum, það er fjórða hluta. 45
net full af fiski höfðu skemmd
arvargarnir tekið.
Þetta ár, 1935, var eitt af
kreppuárunum og þá var ekki
um neinn veiðarfæralager að
ræða hjá all flestum útgerðar-
mönnum. Þeir voru aðeins ör-
fáir það efnum búnir að vera
aflögufærir. Ekki var um að
©
ræða að hlaupa í banika eða
sjóði til að fá peninga fyrir
veiðarfærum, þó að útgerðin
stæði uppi i vandræðum. Það
eina, sem bankarniir lánuðu þá,
var útgerðarián einu sinni á
ári, sem oftast fékkst um ára-
mótin, en það gat stundum
dregizt fram í febrúar. Láns-
upphæðin, er duga átti til út-
gerðarinnar var 2—3000 kr.
Það þættu kannski ekki stórar
töiur nú á tímum. Þar sem Von
in átti engin önnur net en þess-
ar fjórar trossur var þetta
gífurlega netatjón, eins og á
stóð, algjört rothögg á útgerð
hennar. Tjónið var þríþætt: I
fyrsta iagi sjálft netatapið, í
öðru lagi allur sá fiskur, er í
netunum var og í þriðja lagi
allt það aflatjón, er þeir urðu
fyrir nsestu daga, en þá var
mikil aflahrota, sem var hjart-
að úr vertíðinni og gat haft úr
slitaáhrif á afkomuna það árið.
En þegar verst gegnir er
hjálpin oftast nænri. Svo var í
þetta skiptið hjá þeim feðgun-
um frá Holti. Einn þekktur út