Lesbók Morgunblaðsins - 03.06.1973, Blaðsíða 13

fint.uiíf i Glasgow: Barizt með hnífum. Daginn eftir er kannski rabbaö saman eins og
ekkert hafi i skorizt.
vegna Glasgow sé með þesstim
ós'köpum.
Er iþá ekki óþolandi að toúa í
Glasgow? Ekki finnst Iþeim það
Glasgowbúum. Þeir eru eins á-
nægðir með Hfið og hver annar.
Svo má il'lu venjast að gott þyki.
Tokum til daemis, tovað logsuðu-
maður að nafni Wiliigm MoEvan
segir. iHann býr með fjöskyldu
sinni ó jarðhæð í stórri sambygg-
ingu, sem borgin hefur reist.
Hann segir:
„Það toefur verið sama sagan og
áður nú þetta síðasta ór. E'kki
ails fyrir löngu torauzt óáldar-
flokkur unglinga inn í 'ibúðina og
hafði á brott með sér ðll toús-
gögnin. Það voru aðeins berir
veggirnir eftir. f annað s'kipti
vaiknaði ég við það, að nokkrir
múrsteinar 'komu fljúgandi gegn-
um rúðuna í sveínhenbergis-
glU'gganum ökkar hjónanna.
Nokkrum vikum síðar iþurfti lög-
reglu til að skerast í feilkinn þeg-
ar tveim unglingaflokkum lenti
saman hér -utan við toúsið. Dag-
inn eftir fann dóttir ökkar sex
h-nffa og byssusting í garðinum.
Háskóiastúdent var að biða eftir
vagni hér rétt ’hjá seint urn kvöld
og þá var ráðizt að toonum og
hann skorinn með ra'kvélar'blaði
og fáeinum kvöldum siðar var
eldri 'kona stungin, þegar Ihún var
á leiðinni toeim til sín. Það sem
maður Iþarf hér er ihundur."
Samt fiögrar ekki að McEvan
að flytjast neiltt annað.
Ekki iber á að Glasgowbúar 'llti
á árásir sem eitthvað óeðlilegt.
Mikiu fremur er litið á skálmold-
ina sem ilífið sjá'lft; eitthvað sem
ekki gefiur öðruvísi verið.
Sumum útlendimgum virðist svo
sem ofbeldi sé litið nökkuð sér-
stöiku-m augum í Glasgow; eitt-
hvað sem alitaf toafi verið og
muni verða. Uim ellefu eða tólf
ára a'ldur kynnast margir dreng-
ir ofbeldinu í raun. Þeir verða þá
félagar í mismunandi harðsnún-
um afbrotahópum og unglingsár-
umum fylgja síðan endalausar
handtökur og smámeiðingar þar
til sakaskrárnar I'íta út eins og
torot af ævisögu. CHd fram af öld
hafa Glasgowbúar barizt með
brotnum flöskum, raktonífum,
hnúajárnum, kylfum, hömrum,
járnstöngum og jafnvel sverðum.
Flokksforingjar ’láta gjarnan
kalla sig ikonuniga og venjulegur
enskumælandi maður mundi ekki
Skilja mó’lið, ®em talað er.
Jafn sjálfsagður og 'hefðbundinn
sem vopnin er sá siður að aðhaf-
ast ekki neitt á fastandi maga;
Skozkt viskí skal það vera. Ann-
aðhvort -hreint viökí, blandað
appélsínusafa, ooca-cola eða jafn
vél tojór. Einn framámanna lög-
reglunnar, sem nýlega tjáði sig
um drykkjuvertjur G'lasgowbúa
sagði: ,,-Fari þeir út að skemmta
-sér, þá Ifinnstþeim það mistoeppn-
að, ef þeir drekka okki frá sér
alla rænu.“
1 Glasgow ikoma fyrir árekstr-
ar og ofbeldisaðgerðir á-n þess að
nokkuð sérstakt sé ó bak við það.
Einhver orðaði það svo, að maður
gæti ef ti'l vill gefið eintoverjum
á kjaftinn vegna þess að toann iá
vel við toöggi og rabbað síðan við
hann í strætisvagninum daiginn
eftir eins og ekkerít hefði 'I s'kor-
izt. Samt eru ýmsar mismu-nandi
haldgóðar ástæður notaðar. Ein
sú allra bezta er fótboltinn, eða
réttara sagt, tovort maður heldur
með Oeltic eða Glasgow Rangers.
Ökunrvugum gæti virzt, að knatt-
spyrnan væri þungamiðjan í tífi
ma-nna. Hvort -maður er á bandi
Celtic eða Rangers er mi'klu þýð-
ingarmeira en stjórnmálaskoðan-
ir. Þegar úrslitalei'kir i knatt-
spyrnu fara fram, víkja flestar
fréttir lí 'lengri tíma; fyrst þarf að
spá, síðan tei'kurinn sjélfur og
loks öll eftirmálin.
Siðastliðið toaust fór fram ein-
'hverskonar félagsfræðiíeg rann-
sókn á því, toversvegna ofbeldis-
hneigðar gætir svo mjög í Glas-
igow. Niðurstaðan varð engi-n. At-
huganir lelddu 1 iljós, að ástæður
ofbeldisverkanna voru næstum
jafn sundurleitar og árásirnar
sjálfar. Ungur kennari tougðist
öðlast innsýn I málin með Iþví að
ganga 'I óaldarfiókk undir dul-
nefni. 'Hann skrifaði síðan um
þessa reynslu sina og þar kemur
'í 'Ijós, að titið er á átök og of-
beldisverk sem einihverskonar
hrífandi sport. Kennarinn vitnar
í leiðtoga óa'ldarflokks: ,,Að finna
fiðringinn 1 'kviðnum, þegar slags
mál eru iframundan; það er eins
og fiðringurinn, sem fer uim mann,
þegar Rangers brunar upp völl-
inn ii átt að Celtic-|markinu. Hjart
að 'í manni hamast, maður verður
sjúkur — það er betra en að vera
með ikvenmanni."
Vandræðaástandið á Irlandi
toéfur leitt í Ijós, að frum toefur
aldrei verið gefið að iðka friðsam
lega samtoúð. Það orðspor toefur
lörngum farið af Irum, að þeir séu
viðkvæmir og uppstökkir og ein'k
ar lagiö að gera 'heiftarleg stór-
má'l úr hverju ágreiningsefni.
Þessi erfiði, írs'ki skapgerðarhátt-
ur er óreiðanlega fyrir hendi I
okkur Islendingum og toirtist m.a.
1 erfiðlefkum okkar við að umgang
ast vín eins og siðaðir menn. Sum
ir fræði'menn telja, að írski þátt-
urinn 1 o'ckur hafi verið mi'klu
fyrirferðarineiri en sögur greina
frá, þar sem þrælar landnema-nna
hafi verið svo fjölmennir. En
tovað um Glasgowbúa? Þeir eru
að v.ísu nágrannar Ira, en e'kki
toóg með 'það: Á 19. öld varð fei'ki-
lega miikið aðstreymi fóliks frá fr-
-landi ti'l Glasgowborgar og fbúa
tala borgarinnar tífaldaðist. Það
vantaði verkafólk og frar
streymdu úr eymdinni og atvinnu
'leysinu heima fyrir ti-l iþess að
•manna málmtoræðs'lurnar og
Jóhann Sigurjónsson
Ódysseifur
hinn nýi
Ödysseifur hinn nýi
Svikult er seiöblátt hafið
og siglingin afar löng.
Einn hlustar Ódysseifur
á óminnisgyöjunnar söng.
Marmarahöllin heima. -
Ég húmdökku gluggana sá
mæna eins og andvaka augu
út á hinn dimmmjúka sjá.
Höllin er löngu hrunin,
hásætiö orpið sand. -
Þaö bar enginn kennsl á beinin,
sem bylgjan skolaði á land.
skipasmíðastöðvarnar ásamt
tovers'kyns illa launaðri erfiðis-
vinnu. Þá sáu dagsins 1jós toinar
endalausu og forljótu raðír stein-
kumbalda, sem með árunum urðu
svartir af sóti. Framá þennan
dag 'hafa slík toúsakynni verið um
hverfi fóliksins og sumum finnst
að maður verði að 'lífga upp á grá
-mylgu og sótsvertu um'hverfisins
með spennandi slagsmálum. En
síðustu árin 'hafa toorgaryfirvöld
unnið stórvirki í að ibrjóta niður
þessi ólýsan’iega 1jótu toús og reisa
'önnur, sem minna á blokkirnar í
Breiðholtshverfi.
Eitt af því sem breytzt hefur í
Glasgow er vinnumarkaðurinn.
Nú er sótzt eftir kvenfólki til
vinnu, en áður voru konur ekki
aðeins útilokaðar frá vinnustöð-
um, heldur einnig ölkránum. Þær
fengu jafnvel ekki að vera við
jarðarfarir og í sum Wúbbhúsin
við golfvellina er ný-lega farið að
h'leypa inn kvenfólki. Atvinna
hjá 'kvenfólki ihefur uppá siiðkast-
ið aukizt um 40%, en á sama tíma
hefur verið minnkandi atvinna
hjá ikörlum.
Borgaryfirvöldin í Glasgow
hafa reynt óta-l endurbætur al'lt
frá 1880: Aukinn mannafla í lög
reglulið borgarinnar, niðurrif
heilla óþrifalhverfa og jafnvel
bæja annarsstaðar 5 Skotlandi.
Á næsta áratug er áformað að
verja 100 milljörðum ísl. króna til
að breyta Glasgow úr skitugri
iðnaðar-hafnarborg 1 þrifalega
verzlunarmiðstöð alls Suður-Skot
lands. Þar verða götur lokaðar
bílaumferð, göngustígar og toá-
reistar skrifstofubyggingar úr áli
og gleri. Borgin á að toafa fleiri
blóm í ’hnappagatinu, svo sem
lystigarða og tístasafn, tvo há-
sköla og einn fremsta læknaskóia
í 'Evrópu, sinfórtíutoljómsveit og
Skozku óperuna. Áætlun er í
framikvæmd um að hreinsa til í
rí'ki náttúrunnar umhverfis borg-
ina og sumir gera sér vonir um,
að einhverntíma Síðar á öldinni
muni iaxin-n fara að sjást að nýju
1 því sko'lpræsi, sem Clyde-áin
hefur orðið með árunum. Félags-
legar stofnanir eru settar á 1agg-
irnar og tómstundahallir reistar
toanda ungdómnum.
En það virðist ekki breyta
mi'kl-u.
Þrátt fyrir tómstundahallir með
sjónvarpstækjum og tennisborð-
um og jafnvel sundlauigum, ligg-
ur meginstraumurinn ekki þang-
að. Kannski eru þessar ha'i'r
ekki nægilega spennandi, eða
kannski er of mi'kið af írsku
blóði 'I þeim 862 þúsundum
manna sem byiggja Glasgow. Eins
og -löngurn áður hefur „pubbinn"
mest aðdráttarafl: Kráin, -þar sem
setið er 'í svækjunni og kneifað-
ur bjór. Lager eða export. Eða
skozkt viskí. Þar er Glasgowbú-
inn toeima 'hjá sér; þar eru málin
rædd, hvort 'heldur það er slðasti
lerkurinn milli Celtic og Rangers,
eða vænfanleg slagsmál, sem
fram'kafla þennan -unaðslega
fiðring ii 'kviðnum.
Endursagt óg umsamið af
Gísla Sigurðssyni.