Lesbók Morgunblaðsins - 17.06.1973, Blaðsíða 4

N.ú fer h’wer að verða siðast-
ur að heimsæíkja örætfiin áður
en uunistneyami Ihrtagviegar-
ins fer að hrislaist inn í allt
æðaikerfi þessarair tfámennu og
lengi atfskelkktu sveitaæ. Etftir
að þessi langþráði hringur sam
göngubótanna lokast um Tand-
ið — eftir það verður gamla
Frón annað land en áður það
vair qg öræfin önnur sveit
heldiur en hún hefur verið frá
upþhatfi íslands byggðar. Veg-
urinn um öræfin liðast eftir
sveitinni eins og neykgult strik
og eítir honum munu bilarnir
stneyma látlaust margan sum-
arlangan dag. Þeir stoppa hér
og þar, flestir, ef ekki allir,
a.m.k. á þremur stöðum í Litla-
héraði eins og örætfin hétu áð-
ur tfynr. Þessir þrir staðir eru:
1) Skaftafell til að skoða
þar dásemdir náttúrunnar í
þjóðgarðinium
2) Torfkirkjan á Hofi tiil að
liesa þar eina lírnu í Islands-
sögu.
3) Ferðamannaverzlun
KASK á Fagurthólsmýri: Kók
og prince pöló — takk.
En ekTcert atf þes9u þrennu
mun verða gert að frásagnar-
efni í þelssari igrein. Hér s'kaT
hins vegar vikið nokkrum orð-
um að landnámisjörðinni,
kinkjustaðnum — prestssetrinu
— SandféHi — bænum, Sem
Þorgerður landnámskDna reisti
er hún hafði leitt sina tvæ-
vetra Ikvigu vorlangan dag, sól
setra milli, frá Kviá tii Jök-
ul'sáir (Skeiðarár) og þar með
heligað sér ailt Inigóltfshöfða-
hverfi (öræfin). Bkki skaðar
að geta þess, að Þorgerður
þessi var lamgamma Brennu-
Flosa.
En saga Samidfellis, sem 'hófst
með landnámi Þorgerðar, hún
endaði á þessa leið:
Árið 1931 ffluttust þaðan Síð-
ustu prestshjón Öræfinga, frú
Anna Oddbeirgisdóttir og sr.
Eiríkur Heagason. Og 15 árum
Síðar yfirgátfu siðustu íbú-
ar Siandfellsbæinn. Eftir Iþað Iheí
ur þar verið auðn. Tún og
beitiland, nytjað af nágranna
bæjum. Nú er hætt að slá íún-
ið, en beitin vel þegin fyrir
tfjölgandi búpening öræfflniga.
Með fardögum 1905 komu
ung prestslhjóm að SandfelM, hún
tvítug hann 26 ára. Með þeim
var þriggja má-naða dóttir
þeirra. Þetta voru þau sr. Jón
Norðfjörð Jðhannessen úr
Reykjavík og Þuriður Filippus
dcttir frá Gufunesi. Vorið áð-
ur höfðu þau gengið i hjóna-
band og dvalið árlanigt austur
i Koltfreyjustað þar sem sr.
Jón var aðstoðarprestur. Nú
var hann búinn að fá veitingu
fyrir presbakallinu í örætf-
ium og skyTdi þjóna Hotfs- og
SandfeHssóknum.
Bkki þartf að fara í neimar
graifgötur með það, hvilík við-
brigði Iþað hoía verið fyrir sr.
Jón, sem var borinn og bam-
fæddiur Reykvlikingur að fflytj-
ast í eina afskekktust'u sveit
iandsins m'eð hættur og tortfær
ur ólgandi jökulvatna og stórra
sanda á báðar síður. En svo
vel var hann vaximn vanda
þesisara miklu umskipta og
óltka umhverfis, að hann óx
með verketfninu sakir sinna
igóðu mannikosita, mikils atigerv
is og eMægs vilja til að láta
igott af sér leiða. H(ann stóð sig
eins og hetja, vann atf-
reksvte'ik, sem vert er að ekki
'liiggi S lágimni, heldur isé á loft
haldið til að verða öðr-
um hvatning, áminning og fyr-
irmynd.
Eins og fyrr segir, hélt sr.
Jón ekki eimn síns liðs tiil dval-
ar í þessari aifsJsekktu sveit.
Hann hiaifði að tförunaut þá
kionu, sem var fylling vona
tanis, ljósið í lifi hans, styik-
iur í starlfi hans. „Ég átti henni
allt miftt Tán að þakfca. Hún
igerði mig að gæ®umannl,“ var
sr. Jón vamur að segja, er hann,
með inniileik og klökkva minnt
ist konu sinnar á efri árum.
Frú ÞuirSður frá Gutfunesi var
bæði faiHeg kona og hæifileika-
mlkil húsmóðir og einstök að
hjartahlýju og manngæziku. öll
um, sem kynntust þesisum
prestshjónum og heimiTi þeirra,
bæði eystra og síðar á Snæ-
fellsnesi og norður í Stranda-
sýslu, ber saman um að þar
hafi rikt stanfsgleði, fegurð og
tfriður, isvo að hverjium gesti,
sem að garði bar leið þar veí
og fór ríkari en áður aí fúndi
þeirra.
Frú Þuríður andaJist að Stað
í Steimigrimsfirði 21. febrúar
1936.
Um hana hefur vissulega
mátt segja eins og kveðið var
um eina stéttarsystur hennar,
tfrú önnu Péturisdáttur á Hálsi,
er andaðist 4 dögum síðar en
tfrú Þuriður:
Prestskonam mörg
var prýði sveitar
elökuð og virt
atf ölflium lýði.
Hússtörf Ihún kenndi
og tannyrðir
og siðtfáigun
sveiitafconum.
Þegar ungu prestshjónin
fcomu að Sandlfelli var þar
frekar köld aðkoma. Kaffl-
ið hatfði verið prestslauist í 2
ár. Sr. Magnús á Prestsbalkfca
hafði þjónað þvn af Sinni al-
kunnu skylduræfcni, en jörðin
verið li óvissri ábúð án við-
'halds húlsa. Hellan á baðstofu-
þekjunni halfði sigið svo að
hún lafc eins og hrip, súð og
þiljiur tfúnar svo að stoein í
hrjútfan grjótvegginn, átta rúð
■ur brotmar. Eina kúgildið: tdrna
laius gamalkýr, álaig 50 fcrón-
ur, sem efcki fékfcst greitt. —
Þetta er það, sem á nútiímamóili
mundi lifclega vera kallað
„óviðunandi startfisaðstaða".
En inn í þetta hröriega hús
fluttu prestshjónin með sína
ungu dóttur. Þau réðu sér
vinmutföTk, keyptu sér Skepn-
ur, tófcu horsk og hugglöð til
starfa þvlí að:
ef tveggja ást er vel atf Guði
gjörð
er genigið djartft tifl móts við
örlög hörð.
Og það bar éfcki á öðru en
þeim búnaðist veí eins og flest-
um, sem Sandfell höfðu setið.
Eitt atf þvi fynstia sem sr. Jón
tók sér fyriir hendur var að
bæta húsakynnin. Sótti hann
þvá um húsabótalám til Kirkju
stjórnarinnar. Þeirri umsðfcn
lét hann fyilgja teilkmngu og
nofckra greinargerð um áætl-
aðam ikostnað. Þá var
steinlsteypan efcki fcomin til sög
unmar. Annaðhvort varð að