Lesbók Morgunblaðsins - 17.06.1973, Blaðsíða 10

Miklð stórvirki hefur verið unnið í
frágrangi utanhúss á siðustu árum í
Reykjavík. Hér sést röð af görðiun,
seni heyra <til raðhúsum.
Til viustri: Fallega skipulagður garð-
ur við einbýlishús. 4 slíkum garði
geta íbúar hússins þó namnast verið
út af fyrir sig og greinarhöfundur
bendir einmitt á að tU þess þurfi
lokaðan skjölgarð, sem jþá snýr ekki
út að götunni.
■%
Frágangur og snyrting lóða — framhald af bls. 9
opna húsin út i garðinn og lieiða
garðinn inn í húsin, slíkit iþýddi
ekki hér á dandi við ok'kar veð-
urskilyrði. Sömu húsameistar-
ar opnuðu íbúðir samt út á sval-
ir mörgum hæðum fyrir ofan
garðinn. Nú er fól'k fanið að
skilja, að .gott samband húss
og garðs er einmitt svo nauð-
syntegt hér itil' þess að geta
sem fyrirhafnairm'iininst notið
'þeirra .góðu stunda sem gefast.
1 húsagerð hér á landi er,
samkvæmt mínum skilningi,
um fimm gerðir að ræða.
Fjölbýlishús (blokkir) þar
sem búa margar fjölskyldur.
Tvíbýlishús tveggja hæða,
íbúð á hvorri hæð, oft með
íbúðarhæfum kjaliara og háa-
lofti. Parhús, nokkurs konar
tvíbýlishús en í stað láréttrar
skiptingar milli íbúða er hús-
inu skipt lóðrétt. Raðhús, líkt
og parhús en fleiri saman
sem mynda samfellda röð ein
býlishúsa. Einbýlishús aðskii-
in frá öðrum húsum.
Tillit við
umhverfið
Samhand húss og garðs hlýt-
ur alltaf að vera erfitt þegar
um er að ræða fjölbýllishús.
Einstaklingshyggja með tilMti
til giarðs má þar ekki ráða. Á-
stæðulaust v.jrðist að igirða iþau
af hvert fyrir sig eins og hér
hefur verið 'gert. Mikhi nær
væri að umihverfis möir.g slíkra
húsa væri einn sameigmlegur
almennimgs gaTður með nauð-
syntegum .gangstiígum og ak-
brautum, bílskúrum neðanjarð
ar eða þannig fyrir komið ofan-
jarðair, að þe.r mynduðu falleg-
an bakgrunn fyrir gróður og
svæði fyrir ibúana til iþess að
leita sér skjóls við. Til þess að
slákt svæði gæti orðið fallegt
þyrfti að skipuleggja staðsetn-
ingu margra húsa og svæðið
umhverfis sem eina held. Bkki
langa einfaltía röð sáíkna húsa
eins og hér er ailgengt.
Eins og lýst var í byrjun þá
þarf að hafa garðinn í huga
frá upphafi. Fyrsta tooðorð okk
ar á að vera tillitssemi tii um-
hverfisáns. Við eigum engu að
breyta, þar sem það er ekki
nauðsynlegt, haila lamdsáns,
fallegum gróðri eða klöppum,
en fegra þar sem við getum
bætt úr. Sjááfsagt er að gena
Skipulagsuppdrátt af lóðimni,
hvort sem hann er gerður af
garðeiganda eða leitað er til
garðarkitekts. Oarðarkitekt er
sá, sem tokið hefur háskóla-
-prófi í þeirri gireiin og hefur
ekkil 'hagsmuna að gæta við
sölu efnis til .garðsins. Oft má
fá allgóða aðstoð frá lærðum
gar ðyrkjumöninum.
Nauðsynlegt er að hugsa um
garðinn sem eina samræmda
heild, þ.e. hús, billstoúr, gairðein-
ingar, aðtoeyrslu og gangstiga.
Á pappímum eru þessi atriði
færð aftur og fnam Iþar til gott
samræmi er fengið.
Áður en kemur að staðsetn
ingu hússins á lóðinni er rétt
að hafa í huga þrjár garðein-
ingar þ.e. götugarð, húsagarð
og einkagarð. Húsið staðsetj-
um við þannig, að bevitu her-
bergin vísi sem bezt við sólu
og útsýni, og að sem mest og
bezt svæði verði fyrir einka-
garðinn, látum húsið standa
eins nálægt húsagarðinum og
unnt er vegna þeirra nauð-
synja, sem þar þurfa að vera
og höfum götugarðinn rétt
nægjanlega stóran svo aðkom
an að húsinu geti orðið falleg,
annar er ekki tilgangur hans.
Oft er grátlegt að sjá hvemig
dýrmætar Ióðir notast illa
vegna þekkingarskorts á þess
um atriðum, iandssvæði fer
til spillis og ókleift er að gera
góðan garð.
Ónauðsyntegt er að girða
igötugarðiínn af. Fa'legast væri
að ekki væru skýr mörk milli
götugarðsins og götunnar Iþann
ig, að þegar horft er efltir göt-
unni, væri hún að sjá eins og
einn samfelldur garður beggja
vegna .götunnar. Einstaklin.gs-
hyggja eða eignaréttur á helzt
ekki' að ráða hér, heldur miðl-
um við af eign okkar og ieggj-
um áherzlu á, að heimili okkar
verði sem fallegast frá götu
séð. Vísi að þessu er að sjá á
Flötunum í Oarðahreppi, þó af-
marka menn þar götugarðinn
óþarflega mi'kið frá götunni
með limgirðingum.
Að girða þennan garð'Muta
af, hvort sem er með limgirð-
ingu eða steinvegg, hefur eng-
an tilgang. Jafnvel Iþó að götu-
'garðu'rinn visi á móti norðri
er hægt að prýða hamm með
gróðri (aliparibsd, smjóberi,
reynivið o.fl.) Gróðuriiinn á götu
gairðinum á að gefa húsinu hlý-
legan ramma, dra'ga úr áhrif-
um ljótra geymsáuglugga og
bíllskúrsdyra' þannig, að tfég-
urri hlutar hússins njóti sín
sem bezrt. Gróðurum'gerðim þarf
að vena samfeáld iþammig, að
einstakar plötur skeri sig ektoi
úr og keppi þanniig við þunga-
miðju götugarðsöíns, 'sem oftast
er inmgangur hússins. Tii þess
að leggja rneiri áherzlu á inm-
gamgimn, má plan'ta' plöntum
beggja vegna hams í þun'gum
dökkgrænum lit eins og t.d.
toppklipptum barrtrjám, furu
eða greni. 1 þessum garðhkita
ber jafnvel að vianast sterka
blómaliiti. Gangstéttin á að
trggja stytztu leið miMi götu og
inngamgs, óþarfi er að gera
meira úr henn'i anmað en hafa
hana sem nauðsynOegan siitflöt
'gegnum þennan .garðMuta, ekki
endiilega brydda með blómalbeð-
um beggja vegma eins og víða
er gert þanni'g, að hún skipti
garðimum meira en nauðsyn-
'legt er. Ef grasblettur er í götu-
garði, væri bezt að sitéttám væri
í sömu 'hæð þamnig, að þessi
flötur, iblettur og stótt, virkaði
sem samræmd heild enda iang-
auðveidast í hirðingu. Sama
máll gegnir með innkeyrslu að
bilskúr. Innkeyrslan á að veira
hiuti af götugarðinum en eikki
sett tii' hliðar, vanhiit eins og
oft vill verða.
f húsagarði á að vera allt
sem tilheyrir þjónustu: Bak-
dyrainngangur, bíiskúr,
snúrustaurar, sorptunnur,
grænmetisgarður, rothaugur,
e.t.v. blómarækt til afskurð-
ar, gróðurhús, berjarunnar o.
s.frv. I»að er um að gera að
koma þessu öUu sem hagan-
legast fyrir & sama stað á
svæði, sem við nefnum húsa-
garð þannig, að við höfum
sem mest og bezt svæði tU
augmayndis og úttveru í einka
garðinum.
Oft 'getur farið vei á því að
hafa bil'skúrinn hluta af húsinu
sjálfu. Iðulega, fyriir itilviljun,
myndast skýlt hom mililái bil-
'skúrs og ábúðarihúss. Vel igetur
farið á því að skýlla matjurta-
garði með berjarunnum. Húsa-
'garðurimn á engu sáður að vera
snyrtilegur en aðrir garðMut-
ar, iþví okkur á að geita iiðið
jafn vel, hvar sem við erum á
ióðinni, hvort sem við erum
stödd hjá sorptunnunum í húsa
garði eða blómabeðinu hjá tjöm
inni í eiinkagarði. Þar sem við
■höfum nú gert igötugarð og
húsagarði nokkur skil, snúum
við okkur að einkagarðinum.
Húsið út í garðinn og
garðurinn inn í húsið
1 einkagarðinum má sjáifs-
elstoa' oktoar og einstaklin'gs-
'hyggja ráða, hér getum við 'lok
að okkur af, verið út af fyirir
okkur 'gagnstætt því sem á við
'götu'garðinn. Stoipulag þessa
garðhluta er bezt að 'gera út
flrá húsinu sjálfu. Hér þurfa
að vera 'góðir útsýnisgluggar
út í eintoagarðinin á beztu her-
bergjunum og hér Iþarf að vera
hægt að opna húsið út í garð-
inn. Út í þennan igarðhluta eig-
um við að 'geta farið fyrirtiafn-
arfllíltið sftrax og stund gefur,
verið þar í góðu stojóiii fyrir
veðrum, nágrönnum og vegfar-
endum því að hér er heimili
okkar. Hér fleygir húsið sig út
í garðinn og .garðurinin inn í
húsið. Hér 'gefla ve.ggir hússins
'haidið áfram út á garðinn til
þess að gefa þar skjól, stofu-
gólfið hel'dur áfram í sitéttinni
sem millisti'gi út í sjálfa giras-