Lesbók Morgunblaðsins - 17.06.1973, Blaðsíða 11

Að neðan: EinstakleRa faUega Ihirtur götugarður
við tvibýlisluís í Reykjavíik. En hann er með gantila
laginu, þ.e. trjágróðrinum raðað ntanmeð og gras-
flöt í miðju. Greinarhöfundur mælir reyndar gegn
iþví að loka garðinum þannig frá götunni, en liér er
aðeins um einn blett að ræða og (því fiefur orðið að
hafa tvennt í íhuga: Götugarð ogskjólgarð.
Mikil óprýði er venjulega að girðingum. Hér niá sjá, að þeim hefur verið
sleppt, garðar raðhúsanna renna saninn í eiiui, en við hvert hús er verið að
koma upp skjólgóðum bás með birkUirísiiun.
flötiina, gróðui' garðsins gengur
inn í stéttina og leiðiæ áfram
linn í stofuna, þar sem eru
stofublómin. Til Iþess að skapa
sem bezt sambamd húss og
garðs þurfium við að skipu-
leggja ákveðið afmairikað útsýin
frá ihúsi út i garðmn, útsýn sem
augað staðnæmist vdð og lokk-
ar okkur út til að njóta. Há-
punktur slíks' úfcsýnis þarf að
enda i aðalatriðum, þunga-
miðju, úti í garðinum, ein-
hverju sem ber af öðrui, t.d.
bl'ómabeði, 'fristandandi fré,
steimi, tjörn, fugfalbaði, liteta-
verki ; einlhwerju sem nýtur sín
án pess að önrnur jafnsferk afr-
iði keppi við það og dragi þann-
ig úr áhrifum þess.
Hér ’Stuðla iinur garðsins að
þvi að ibeina athygiinni að aðal-
atriðinu. Milli inmi og úfi mynd-
ast þá ósýnilegur möndull og
beggja vegna þessa möndufs
'þarf að vera tiifinning fyrir
jafnvægi og góðu „i)erspektífi“.
G>egar komið er út i garðinn út
að þessu aðala'triði igetur, ef
aðstæður leyfa, tekið við annað
aðalatriði sem mymdar nýjan
möndul og svo koU af IkoUi
þanni'g, að hringrás myndast
um igarðinn þar tid að komið
Afrek
Öræfa-
klerks
Framhald af ibls. 5.
hann lyfjaifræði i eifct ár. Ætl-
aði hann sér að verða lælknir
oig til að kynnaist starfiniu fékk
hann að fara með lækni einum
þairi'endurn í sjúi;raivitjamr í fá
tækra'hverfi istórrar borgar.
Þar ofbauð honum svo eymdin
oig neyð fóTksins, «að hann sagð
i'st haifa brostið kjark til að
ha'lda 'áfram á þeirri braut,
er að húsinu aftur og það orðið*
að aðalatriði garðsins með garð
'glugga eða igarðdyr að þunga-
miðju. Alveg eilns og það er til-
■gangsiUtið að (hafa stóran út-
sýnisglugga út að götunmi sem
oftast er dregið fyrir er eins
mauðsymlegt að ihafa slíkan
iglugga út í einka'garðinn, sem
ætti helzt ekki að iþurfa að
draga gluggatjöld fynir. Einka-
garðinin þurfum við að loka af
með hárri gróðurumgjörð eða
vegggirðingu. Færa glugga-
tjöldin út að 'lóðamörkum. Ef
útsýn, eins og nefnt var hér að
framarn, á að njóta sín, þarf
það að 'hafa góðan ibakgrunn af
umgjörð garðsins. Annars mun
það sem fjær er, e.t.v. í næstu
görðum eða götum, hafa trufl-
andi áhrif. iHins vegar gietur út
sýn í fjarlægð, sem vdð höfum
yfir umgjörð garðsins, verið
áhrífairik. iÞað er miiiliútsýnið
sem minnst er varið í. Otsýn
sem við höfum innan garðsáns
njótum við vegna smáatrið-
anna, og við njótum útsýnis
sem er i fjarllægð vegna þess
að þar gætir smáatniðanna ekki
lengur. Miliiútsýmiið ibýður okk-
ur hvorki upp á smáaitriðin eða
einfaldl'eika fjariægðarinnar.
Ikom heim og œ'ttist i Presta-
skólann.
ÞeSsi reynisla sr. Jómis kom
sóknarbörnum hians að góðu
gaigni. Hann hafði „apótek“ í
Sandfelli, þar seim voru nokk-
ur nauðsynlegustu meðöl, var
mjög naitimm við veika menn og
snillingur í að semja sjúkdóms-
dýsingar, sem sendar voru til
lælknanma út á S'íðu eða aust-
ur á Höífm.
Bn nú kernur að þeim atvik-
uim, ®em sögulegujst urðu
á Sandfefflsárum sr. Jóns. Ár-
ið áður en hann gerðilst presf-
ur öræfiniga, hafði hann Tesið
átakari.iega (harmisögu um skip-
Skjólveggir
Hér á landi er oft erfdtt að
gera umgjörð garðsins úr
gróðni einum samam, og mega
menn þá ekki vera feimnir við
að nota veggi aldt upp I 180 cm
á hæð. SMka veggi má gera úr
timbri, stedni, aspestdi, 'piastil o.
fl. Ekki er ailtaf nauðsyn að
slíkir veggir umliytoi alan einka
garðinn eða séu endilega alltaf
á lóðamörtoum. Þeir geta um-
lukið aðaldvalarsvæðið að hluta,
og ef við vdljum forðast að
amgra nágirannana með þvi að
hafa veggi fast á ióðanmörkum,
getum við haft 'þá innar á ióð-
inni og átt svo land handan við
þá fyrir hávöxrau trén okkar,
sem enginn nágranni amast við.
Að eiga þannig hávaxinn trjá-
gróður sem iteygir sig upp yfflr
slíka veggi, handan þeinra, igef-
'ur okkur tiifinndnigu fyriæ að
eiga stóran garð. Vert er að
jhafa i huga, að garður umigirt-
ur skjolveggjum virkar furðan
lega stór eftir að búið er að úrti-
löka f jianlægðir, sem hann ann-
ars vdrkaðd Mtili í siamanburði
við. Eftir þvd sem garðurinn er
minni, getum við leyft oktour
að gera meina fyrir ibame, byiggt
strand á 'Skedðarársandi, þeg-
ar iþýzíki toigarinn Priiedrich A1
bert istrandaði við Skeiðarár-
ólsa. Skipverjar, sem komust
n’auðúglega ;í iand, brugðu á
það óheillaráð að balda i vest-
'uráfct þar sem margfaPJt lengra
var til mannabyggða 'heldur
en upp i Öræfi. Sr. Jón i Sand
ifledli vi'ldi gera 'si'tt til þeiss að
'kama í veg fyrir aðra áMka
feiigðarför. En hann var ékki
mi'kluim tekj'Um búinn til isiysa-
vama — aðeins Jitium og' lé-
tegum Ikíki. Það tæki motaði
‘hann iliika vel.
Eklki sér til istrandar Iheiman
frá bænum i Sandfelli. Þangað
bers't 'samt hinn þunigi niðiur
hann úr varanlegri efnum og
■notið hans betur.
Að sjálfsögðu mun fólk hugsa
hve ljótt er að umgirða einka-
garða sina með köldum skjól-
veggjum, sem yfir að Mta virk-
uðu eilns og hólf, en það er að-
eins á meðan óskipulaigt er í
kringum þá, meðan þeir eru
naktir. IÞeir igeta fallið vel inn
í umhverfið, iþegar þeir eru
orðnir umvafðir gróðri. Innan
slíkra skjólgirðinga má rækta
viðkvæma skraiutrunna og
blómplömtur sem njóta sín mun
betur, þegar iþær hafa góðan
foákgrumn af slikum skjól'görð-
um. Svo sanmarlega getur létt-
ur skjólveggur, umvafinn faMeg
'um skrautrunnum og hæffllega
mörgum trjám, sem forjóta 'lá-
réttu linu veggjarins, fairið mun
betur og igefið foetra skjól fyrir
veðrum og umferð, heldur en
víðiMmgirðin'gar sem fljóttega
vaxa úr sór og virka ódýrar
eða samfelldar raðir af trjám,
■sem fljótlega sér undir og of-
gera garðinum.
Áður fyrr var það al'gengt,
að fól'k gerði sér girasiklædda
sólbolla úr jarðvegd, og sýnir
það hve milkið f ólk ia'gði þá upp
úr því að nota garðinn. Nú
brim'sinis þegar úthaifsald-
an brotnar á grynningunum við
Skeiðarársand. Þetta var lik-
söngur yfir svo mörgum igóð-
um vöskum dreng, isetn brotíð
hafði s'kip isitt á þesaum eyði-
slóðum langt frá mannabygigð-
uim.
Stoömmu efti'r að 'sr. Jón kom
í SandfeH gekk hann mongun
einn >upp i fellið ifyrir ofan bæ-
inn. Við honum blasti „hroll-
vekjandi úfisýni, helgrá sand-
auðn ali'a lleið til sjávar og vest
ur að Lómaignúpi". Upp
frá þessu tók sr. Jón lupp þann
sið, að lelggja 'leið Isiina tíl fjalls
með litla kiílkinn sinn, honfa til
strandar ef vera kynni
hafa þessir sóliboliiar að mestu
Haigzt niður af þvi hve erfitt
er taö hirða þá, enda fáanfeg
•góð efni i skjóigirðingar. Torf-
menningm hefflrr lagzt niður í
húsa- og garðagerð en d garðin-
um hefur Mtið tekið við. Ástæð
an er vankunnátta, reynslu-
skortur og skortur á djörfung.
Að sjálifsögðu þarf að hugsa
vei og teiikna slíka garðveggi
svo að vel fiari. Hér þurfa einn-
ig veðurfræðingar að beita
sinni 'þekkingu í smáveður-
fræði, hvernig bægja má firá
vindum og gera sér lífvænlegra
inni d 'garðinum. Stóbtarffletir á
skjólgóðum stöðum í 'garðinum
igetal hækkað hita um mörg
sti'g. Þá megum við ekki ein-
göngu hugsa um igarðinn til
þess að sóla okkur í, það þarf
einnig að fara vel um okkur
iþegar við erum við heilnæma
útivinnu við ga'rðyrkjustörfin.
Grillið þarf að notast oft á
sumri' jafnvel þó við þurfum að
gripa 'til lopapeysunnar, en við
getum þó verið út af fyrir okk-
■ur í igarðinum þ.e. á heimili
okkar.
að hamn kæmi þar auiga á iskip
í nauðum istatt. Þeissu hélt hann
áfraim næstu misserin. Svo var
það sunnudag einn í tfebrúar
1906 að hann átti von á ikirkjiu
fóifci og spumingabönnum.
Hrið var á og dimmviðri isvo
ékkert varð úr messugerð. Dag
inn eiftir var komið heiðstoírt
veður og pre&tur lagði í sína
venjiuiegu fjaliigönigu. Þá kom
hann í kfiki 'siinium auga á skip
sem var Sskyggilega nærri
landi. Þó var hann ekki viss
um að það væri strandað. En
hann átovað strax að fara á
vettvang og sjá hversu Ikomið
væri íyrir faricosti þess-
um. Hamn hraðaði isér því heim.